
Co warto wiedzieć o beta-blokerach?
Beta-blokery (beta-adrenolityki) to jedne z najczęściej przepisywanych leków na całym świecie. Skoro lekarz zalecił stosowanie jednego z nich, to najprawdopodobniej jest to związane ze zbyt wysokim ciśnieniem krwi i/lub nieprawidłową pracą serca. Co warto wiedzieć o beta-blokerach i ich stosowaniu?
Działanie beta-blokerów i wskazania do ich stosowania
Aby zrozumieć działanie tej grupy leków, warto przypomnieć sobie podstawowe informacje z lekcji biologii na temat receptorów znajdujących się w całym organizmie. Receptor można porównać do zamka, który otworzyć (aktywować lub zablokować) może tylko odpowiedni klucz. Kluczem są związki chemiczne krążące w organizmie wraz z krwią, za pośrednictwem których organizm steruje wszystkimi czynnościami życiowymi, zarówno świadomymi, jak i nieświadomymi.
Beta-blokery to leki, które stanowią klucz do receptorów β znajdujących się m.in. w ścianach naczyń krwionośnych (β2) i sercu (β2). Ich połączenie z receptorem blokuje możliwość przyłączenia się do niego innych pasujących związków chemicznych (np. adrenaliny), a tym samym hamuje efekt, który mogłyby wywołać (przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi).
Wskazania do stosowania beta-blokerów:
- Nadciśnienie tętnicze;
- Niewydolność serca;
- Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa), zwłaszcza po przebytym zawale;
- Niektóre zaburzenia rytmu serca;
- Nadczynność tarczycy;
- Tachykardia zatokowa;
- Jaskra;
- Migrena;
- Zespół objawów odstawiennych u alkoholików;
- „Lęk sceniczny”, czyli objawy towarzyszące silnej tremie.
Działania uboczne i przeciwwskazania
Beta-blokery, podobnie jak inne leki, mogą powodować niepożądane skutki uboczne, a mechanizm ich działania może w niektórych przypadkach wykluczać ich zastosowanie. Jest to związane przede wszystkim z ich działaniem obniżającym ciśnienie krwi i spowalniającym pracę serca.
Skutki uboczne:
• Osłabienie, obniżona wydolność fizyczna, zawroty głowy, omdlenia;
• Niewydolność krążeniowa, zbyt niskie ciśnienie krwi, blok przedsionkowo-komorowy, zaostrzenie objawów choroby tętnic obwodowych, zimne dłonie i stopy;
• Nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka lub zaparcia, maskowanie objawów hipoglikemii (spadku cukru) u chorych na cukrzycę typu I, wzrost poziomu „złego” cholesterolu i trójglicerydów we krwi;
• Wywołanie lub zaostrzenie napadów astmy;
• Czasowa impotencja u mężczyzn.
Przeciwwskazania do stosowania tej grupy leków dzieli się na względne, kiedy korzyść z ich stosowania przewyższa ryzyko z tym związane, oraz bezwzględne, gdy należy rozważyć stosowanie innej grupy leków obniżających ciśnienie.
Przeciwwskazania względne:
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP);
- Astma oskrzelowa;
- Blok przedsionkowo-komorowy I stopnia;
- Cukrzyca;
- Miażdżyca tętnic obwodowych;
- Depresja;
- Zespół chorego węzła zatokowego.
Przeciwwskazania bezwzględne:
- Blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia – spowolniony przepływ impulsu elektrycznego pobudzającego serce do pracy pomiędzy przedsionkami a komorami serca.
O czym warto pamiętać stosując beta-blokery?
Należy codziennie mierzyć ciśnienie krwi i zapisywać pomiary w dzienniczku pomiaru ciśnienia, otrzymanym od kardiologa lub w aptece, albo po prostu spisywać je w zeszycie. Dzięki temu lekarz będzie mógł precyzyjniej ocenić skuteczność leczenia i dobrać odpowiednią dawkę leku.
Nie wolno samodzielnie modyfikować dawkowania ani odstawiać leku. Może to spowodować nagły wzrost/spadek ciśnienia krwi lub zaburzyć pracę serca, prowadząc do omdlenia a nawet zawału.
Chorując na cukrzycę należy pamiętać o regularnym spożywaniu posiłków i systematycznym pomiarze poziomu cukru we krwi. Beta-blokery mogą maskować objawy niedocukrzenia, takie jak kołatanie serca czy drżenie.
Należy poinformować lekarza o wszystkich lekach stosowanych z przepisu lekarza innej specjalności, szczególnie diabetologa, reumatologa, endokrynologa i onkologa, jak również wszystkich lekach i suplementach stosowanych na „własną rękę”, nawet jeśli dotyczy to tylko witamin czy środków stosowanych sporadycznie na nadkwasotę.