
Preparaty mlekozastępcze dla noworodków i niemowląt z alergią pokarmową
Co robić, kiedy niemowlę ma alergię na krowie mleko, a matka nie może karmić piersią? Czym karmić dziecko reagujące alergią lub nietolerancją na różne inne białka pokarmowe? Co robić, kiedy dziecko nie toleruje laktozy lub ma inne problemy z trawieniem i przyswajaniem pokarmu?
W takich przypadkach zawsze należy zgłosić się do lekarza pediatry, który dokładnie zdiagnozuje problem i zaleci odpowiednie postępowanie. Warto jednak wiedzieć, jakie istnieją możliwości żywienia małych alergików i jak przygotowane są preparaty odżywcze, które można im podawać. Czym różnią się od zwykłych odżywek dla zdrowych dzieci? Czy każdy preparat nadaje się dla każdego dziecka z alergią lub nietolerancją pokarmową?
Alergia na krowie mleko i nietolerancja laktozy
Kiedy lekarz zdiagnozuje u niemowlęcia alergię na białko mleka krowiego, a matka nie może karmić piersią, co robić? Przecież ogromna większość odżywek dla dzieci to produkty na bazie mleka. Alergia na mleko może iść w parze z nietolerancją laktozy, jednak są to dwa różne problemy i mogą występować niezależnie od siebie.
Objawy, które towarzyszą alergiom pokarmowym mogą być przeróżne: od wysypek na skórze, poprzez trudności z oddychaniem, po zaburzenia pokarmowe lub jeszcze inne. Dlatego konsultacja lekarska jest niezbędna, aby postawić odpowiednią diagnozę. Najczęściej alergenami są białka, choć nie zawsze. Cząsteczki białek (peptydów, protein) to długie łańcuchy złożone z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi. Czasem przyłączone są do nich inne związki, np. cukry. Mówimy wtedy o tzw. glikopeptydach. Cząsteczki białek mają różne kształty i rozmiary, i to właśnie kształt cząsteczki lub jej fragmentu jest rozpoznawany przez układ odpornościowy.
Odżywki zawierające białko hydrolizowane
Czasem można przechytrzyć układ immunologiczny, podając białko, którego cząsteczki pocięte są na mniejsze kawałki w procesie hydrolizy, czyli trawienia odpowiednimi enzymami. Tracą wtedy swój kształt i jest mniejsza szansa, że powstałe fragmenty będą rozpoznawane jako alergeny. Istnieją takie preparaty, które w swoim składzie zawierają białka o nieznacznym stopniu hydrolizy – można je stosować w profilaktyce (zapobieganiu) alergii, ale nie są odpowiednie, kiedy alergia już ma miejsce. Jeśli dziecko cierpi na alergię, należy rozważyć podanie mu odżywek zawierających białko poddane znacznej hydrolizie, czyli pocięte na bardzo małe kawałki.
Dieta elementarna
Jeśli i to nie pomoże, bo organizm rozpoznaje jako alergeny nawet tak małe fragmenty białek, jedynym wyjściem może się okazać podawanie preparatów mlekozastępczych niezawierających białek w ogóle. Zamiast tego do takiej odżywki dodaje się mieszankę wolnych aminokwasów, czyli podstawowych „cegiełek”, które budują białka. Organizm ma wtedy zapewniony materiał do budowy własnych białek, bez konieczności tolerowania i trawienia obcych protein. W takich preparatach często nie znajdziemy również laktozy. Źródłem węglowodanów są glukoza i łatwostrawne sacharydy zawierające glukozę, np. maltoza lub maltodekstryna. Źródłem tłuszczów jest, jak w innych produktach, odpowiednia mieszanina olejów roślinnych. Mówimy, że odżywki oparte na wolnych aminokwasach zapewniają tzw. dietę elementarną, to znaczy złożoną w znacznej części z podstawowych elementów budulcowych dla organizmu, gotowych do przyswojenia, wymagających minimum trawienia ze strony organizmu.
Preparaty na bazie wolnych aminokwasów stosuje się w najcięższych postaciach alergii i nietolerancji pokarmowych, zaburzeń trawienia i wchłaniania. Dlatego w określonych schorzeniach są dostępne na receptę i refundowane przez NFZ.
Preparaty sojowe
W przypadku alergii na mleko, ale nie na inne białka, dobrym wyborem mogą być odżywki na bazie białka sojowego. Są one oznaczone symbolem SL (z łac. sine lac – bez mleka) i również mogą być refundowane na podstawie recepty. Nie zawierają także laktozy, a źródłem białka są proteiny sojowe o wysokiej wartości odżywczej. Oczywiście nie można stosować takiego pokarmu, jeśli dziecko ma alergię na produkty sojowe.
Rozszerzanie diety
Cennym składnikiem diety małych alergików są różne kleiki i kaszki zbożowe niezawierające białek mleka, laktozy, soi, a często również glutenu. Można stopniowo wprowadzać je do diety dziecka po ukończeniu czwartego lub szóstego miesiąca życia, jednak zawsze po konsultacji z lekarzem. Podstawowe kleiki ryżowe lub gryczane dostarczają węglowodanów złożonych, białka roślinnego i często są wzbogacane w witaminy. Pożywniejsze są jednak mieszanki zawierające mąkę ryżową, mączkę z chleba świętojańskiego i inne składniki, np. oleje roślinne, witaminy i składniki mineralne. Oprócz tego, dzieciom w ciągu drugiego półrocza życia warto zacząć podawanie innych posiłków, składające się z produktów, na które nie są uczulone: zupki, soki, przeciery warzywne i owocowe, posiłki zawierające mięso i zboża.