Kiedy czas trwania ciąży jest krótszy...

Prawidłowy czas trwania ciąży to 281-282 dni, licząc od daty pierwszego dnia ostatniego krwawienia miesięcznego. Czas trwania ciąży można obliczyć także na podstawie daty zapłodnienia lub owulacji i wynosi on wtedy odpowiednio 269 i 267 dni.

Niestety, nie zawsze czas trwania ciąży jest prawidłowy. Zdarza się, że kończy się ona przed terminem lub czasem, lecz znacznie rzadziej, po wyznaczonym terminie porodu.

Zakończenie ciąży przed terminem spowodowane jest różnymi czynnikami, związanymi zarówno z organizmem matki, jak i z rozwijającym się płodem.

Najczęstsze przyczyny zakończenia ciąży przed terminem to:

1. Poronienie,
2. Ciąża ekotopowa,
3. Poród przedwczesny,
4. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
5. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa,
6. Obumarcie płodu.

Poronienie

Poronienie to zakończenie ciąży przed 22 tygodniem jej trwania. W jego wyniku następuje wydalenie z organizmu kobiety całego jaja płodowego lub jego fragmentów.

Rozróżnia się dwa rodzaje poronień: 

1. Poronienie samoistne - występuje wtedy, gdy ciąża nie może być z różnych przyczyn utrzymana. Nie jest ono następstwem celowego zabiegu.
2. Poronienie sztuczne - polega na usunięciu elementów jaja płodowego poprzez odpowiednie zabiegi lub przez zastosowanie środków farmakologicznych.

Podział poronień ze względu na obraz kliniczny najogólniej przedstawia się w następujący sposób:

1. Poronienie zagrażające - charakteryzuje się bólem podbrzusza. Krwawienie jest najczęściej obecne, choć występuje nie zawsze. Ta postać poronienia ma duże szanse na to, aby uratować ciążę.
2. Poronienie zaczynające się - występuje krwawienie i ból, jest możliwość uratowania ciąży, choć niewielka.
3. Poronienie w toku - objawia się zawsze krwawieniem i bólem brzucha o różnym nasileniu. Nie ma możliwości uratowania ciąży.
4. Ciąża obumarła (poronienie zatrzymane) - jest to zatrzymanie obumarłego jaja płodowego w macicy.

Przyczyny poronienia

Przyczyny poronienia są bardzo różne i zależą od wielu czynników. Najogólniej mówiąc, poronienie może być spowodowane zaburzeniami związanymi z rozwojem płodu, zmianami w organizmie przyszłej matki lub czynnikami pochodzącymi ze środowiska zewnętrznego.

• Zmiany w obrębie płodu - duży odsetek poronień, bo około 40 %, jest związanych z nieprawidłowościami w obrębie rozwijającego się płodu, jak również błon płodowych, pępowiny i łożyska. Brak pępowiny lub brak w niej naczyń krwionośnych, nieprawidłowo rozwijająca się kosmówka i doczesna (błony płodowe) oraz zaburzenia związane z organogenezą (tworzeniem się narządów) są przyczyną poronienia.
• Nieprawidłowości narządów płciowych - zmiany patologiczne w kobiecych narządach rodnych są często przyczyną nieprawidłowego rozwoju płodu i następczego poronienia.

Zalicza się do nich przede wszystkim: nieprawidłowe położenie macicy, niedorozwój macicy, wady rozwojowe macicy, mięśniaki macicy, guzy jajników.

•  Choroby kobiety ciężarnej - różne schorzenia przyszłej matki mogące spowodować poronienie. Najbardziej niebezpieczne są:

zakażenia wirusowe: różyczka, cytomegalia, ospa wietrzna, zakażenie wirusem opryszczki, zakażenie wirusem HIV, zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (WZW B), zakażenie parwowirusem B19.

choroby bakteryjne i wywołane przez pierwotniaki: toksoplazmoza, toksokaroza, listerioza.

inne choroby: cukrzyca, zaburzenia czynności tarczycy, choroby zapalne nerek, toczeń trzewny.

• Czynniki hormonalne - największą rolę w procesie poronienia przypisuje się niewydolności ciałka żółtego, które w okresie ciąży produkuje duże ilości progesteronu odpowiedzialnego za prawidłowy rozwój ciąży. Dodatkową rolę odgrywa zbyt mała produkcja gonadotropiny kosmówkowej (beta-HCG), która w prawidłowych warunkach jest tworzona głównie przez jedną z błon płodowych. Niedobór głównie tych dwóch hormonów może przyczynić się do straty ciąży.
•  Czynniki fizyczne - szkodliwe substancje ze środowiska zewnętrznego, jak toksyczne dymy, pyły, ale również alkohol i inne używki, mogą spowodować stratę dziecka. 
• Czynniki genetyczne - niezdiagnozowane wcześniej zaburzenia genetyczne u matki lub ojca dziecka są bardzo częstą przyczyną niemożności donoszenia ciąży.

Objawy poronienia

Przebieg kliniczny poronienia charakteryzuje się zawsze krwawieniem (chyba, że jest to tzw. poronienie zagrażające). Charakter krwawienia może być różny: od niewielkiego krwawienia do bardzo obfitego krwotoku. Dodatkowy objaw poronienia to ból, który związany jest z kurczącą się macicą. Właśnie poprzez te skurcze dochodzi do wydalenia z organizmu kobiety jaja płodowego.

Dlatego każde, nawet najmniejsze plamienie w ciąży, zwłaszcza wczesnej, wymaga natychmiastowej konsultacji ginekologicznej. Żadnego krwawienia nie można zbagatelizować, gdyż może zakończyć się ono tragicznie.

Rozpoznanie poronienia

W rozpoznaniu poronienia decydującą rolę odgrywają: 

1. Informacje z wywiadu zebrane od pacjentki i objawy kliniczne,
2. Wynik badania ginekologicznego,
3. Wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych,
4. Wynik badania histopatologicznego.

Wywiad: Lekarz będzie chciał uzyskać informacje na temat krwawienia, bólu brzucha oraz obecności odczuwanych skurczy macicy.
Badanie ginekologiczne: W czasie badania lekarz oceni wydzielinę z pochwy (krwista może świadczyć o poronieniu), jak również stan szyjki macicy oraz wielkość macicy. Skrócenie szyjki oraz obkurczenie macicy z reguły świadczy o poronieniu.
Badania laboratoryjne i obrazowe: Zaburzenia w proporcjach hormonów płciowych: przewaga estrogenów oraz niedobór progesteronu świadczy o poronieniu zagrażającym. Także zbyt niski poziom zarówno estrogenów, jak i progesteronu, może sugerować poronienie. Badanie usg uwidaczniające jamę macicy także pomaga w rozpoznaniu (nieprawidłowo budowa jaj płodowego lub jego brak).
Badanie histopatologiczne: Czasami o rozpoznaniu poronienia decyduje dopiero wynik badania histopatologicznego materiału pozyskanego po wyskrobaniu ścian jamy macicy.  

Postępowanie

Sposób postępowania w przypadku poronienia zleży od jego rodzaju.

Postępowanie w poronieniu zagrażającym:  

• Ciężarna powinna leżeć w łóżku.
• Należy zapewnić jej spokój, zarówno psychiczny, jak i fizyczny.
• Przy stwierdzeniu niskich poziomów stosowane jest substytucyjne leczenie hormonalne (np. Duphaston).
• Wstanie z łóżka zaleca się najwcześniej po dwóch dniach od ustąpienia krwawienia.

Postępowanie w poronieniu zaczynającym się:  

• Zawsze zaczyna się postępowanie od leczenia zachowawczego (leczenie hormonalne).
• W przypadku intensywnego krwawienia należy w czasie zabiegu usunąć jajo płodowe.

Postępowanie w poronieniu w toku:

• Nie ma możliwości leczenia zachowawczego.
• Należy zawsze wyskrobać jamę macicy.

Postępowanie w przypadku ciąży obumarłej (poronienie zatrzymane):

• Najkorzystniejsze jest postępowanie wyczekujące.
• Jeśli nie nastąpi samoistne wydalenie obumarłej ciąży, konieczne jest po kilku dniach podanie leków wywołujących usunięcie jaja płodowego (preparaty prostaglandyn).

Zapobieganie

W zapobieganiu poronieniom należy uwzględnić poradnictwo małżeńskie oraz badanie ogólne i ginekologiczne każdej kobiety jeszcze przed zajściem w ciążę. Badania te mają na celu wykrycie zaburzeń przemiany materii, utajonych zakażeń oraz ujawnienie rodzinnych zaburzeń genetycznych. Każde poronione jajo płodowe należy także zbadać histopatologicznie. Jeśli poronienia powtarzają się, to powinny być przeprowadzone wnikliwe badania, pozwalające odnaleźć przyczynę niepowodzeń donoszenia ciąży. Powszechnie stosowane badania to histerosalpingografia oraz histeroskopia, które umożliwiają obejrzenie od środka jajowodów oraz jamy macicy. Dzięki czemu można wykryć wady w narządach rodnych i wdrożyć odpowiednie postępowanie.

Należy pamiętać, że strata ciąży, nawet bardzo wczesnej, to dla każdej kobiety poważny cios. Po tak wstrząsającym wydarzeniu kobieta powinna mieć zapewniony spokój, psychiczny i fizyczny. Powinna mieć oparcie w swoich najbliższych, jak również w swoim ginekologu. Najważniejsze to, aby nie pozwolić się jej załamać i wytłumaczyć, że na pewno kolejna ciąża zakończy się powodzeniem.