Próchnica butelkowa u dziecka – co to takiego? Przyczyny, leczenie i profilaktyka
Katarzyna Gmachowska

Próchnica butelkowa u dziecka – co to takiego? Przyczyny, leczenie i profilaktyka

Próchnica butelkowa (wczesna) dotyczy zębów mlecznych. Można ją rozpoznać po plamkach i odbarwieniami na zębach u dzieci. Nieleczona próchnica butelkowa prowadzi do problemów związanych z wyrzynaniem się zębów stałych oraz może przyczynić się do powstania wad zgryzu. W jaki sposób ją leczyć? Co robić, by jej zapobiec? 

Próchnica butelkowa u dzieci dotyczy zębów mlecznych i powstaje na skutek kontaktu szkliwa z pokarmami, zwłaszcza bogatymi w cukry proste. Początkowo przyjmuje ona postać smug i odbarwień, następnie tworzą się ciemne plamy na powierzchni zębów. Próchnica u dzieci postępuje gwałtownie i może się szerzyć na otaczające zęby, w tym także zęby stałe. Przedwczesna utrata zębów mlecznych powoduje nieprawidłowe wyrzynanie zębów stałych, prowadząc do powstawania wad zgryzu.  

Próchnica butelkowa u niemowląt i dzieci – czym jest i jak się objawia?  

Próchnica butelkowa rozwija się u niemowląt i małych dzieci i dotyczy zębów mlecznych. Początkowo ma postać smug, plamek lub odbarwień na zębach dziecka. Próchnica u dzieci dość szybko postępuje, zajmując kolejne zęby. Zazwyczaj dotyczy ona zębów przednich (siekaczy). W postaci zaawansowanej obserwuje się brązowe lub czarne plamy, zlokalizowane często blisko dziąseł lub po wewnętrznej stronie zębów przez co trudno je dostrzec.   

Co powoduje próchnicę butelkową (wczesną)? 

Próchnica butelkowa (próchnica wczesnego dzieciństwa) powstaje na skutek długiego kontaktu zębów ze smoczkiem i osadzaniem się pokarmów, zwłaszcza bogatych w cukier, na słabo zmineralizowanych zębach, co prowadzi do powstawania ubytków. Zalegający pokarm na powierzchni zębów zwłaszcza w nocy, gdy wydzielanie śliny jest mniejsze niż w dzień, sprzyja rozwojowi bakterii i niszczeniu szkliwa zębów przez produkowane przez nie substancje. Ślina pełni funkcję ochronną, gdyż oczyszcza zęby i chroni przed nadmiernym rozwojem patogenów w jamie ustnej.  

Dziecko pijące z butelki zdecydowanie dłużej pije niż ze zwykłego kubka, dlatego zęby są bardziej narażone na negatywne działanie rozwijających się bakterii. Na powstawanie próchnicy u dzieci ma wpływ nieregularna higiena jamy ustnej oraz predyspozycje genetyczne, wynikające z podatności szkliwa na działanie kwasów produkowanych przez namnażające się bakterie.  

Podsumowując, do czynników ryzyka rozwoju próchnicy wczesnodziecięcej zalicza się: 

  • posiłki bogate w cukry (np. słodycze, soki owocowe, dosładzane posiłki),
  • karmienie butelką przed snem i w nocy, gdy wydzielanie śliny jest mniejsze,
  • nieprawidłową higienę jamy ustnej,
  • zbyt późną opiekę stomatologiczną. 

Karmienie piersią a próchnica butelkowa 

Według danych naukowych ryzyko rozwoju próchnicy u dzieci karmionych sztucznie jest większe niż u dzieci karmionych piersią. Pokarm matki zawiera bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus), kazeinę oraz immunoglobuliny IgA, które ograniczają wzrost bakterii i ich przyleganie do szkliwa, przez co mogą zapobiegać uszkodzeniom powierzchni zębów i powstaniu próchnicy.  

Równocześnie podkreśla się fakt, iż karmienie piersią po ukończeniu 12. miesiąca życia u dzieci (podobnie jak karmienie butelką), zwłaszcza w nocy, może zwiększać ryzyko rozwoju próchnicy z uwagi na fakt zmniejszonego wydzielania śliny u dziecka podczas snu oraz długotrwałego narażenia na pokarmy.  

Próchnica butelkowa a zęby stałe 

Próchnica butelkowa może rozprzestrzeniać się na zęby stałe lub prowadzić do przedwczesnej utraty zębów mlecznych, co może powodować problemy z  prawidłowym wyrzynaniem zębów stałych i powstawaniem wad zgryzu, wymagających długotrwałego leczenia.  

Powiązane produkty

Leczenie próchnicy butelkowej u dzieci – jak wygląda?  

Leczenie próchnicy u dziecka uzależnione jest od jej zaawansowania. W przypadku niewielkiego zaawansowania zmian zalecana jest fluoryzacja zębów. Natomiast jeśli obecne są ciemne plamy na powierzchni zębów, konieczna może być impregnacja azotem srebra, który ma działanie bakteriobójcze. Zabieg impregnacji powtarza się 5 razy w tygodniowych odstępach. Po zaimpregnowaniu pozostaje ciemna plama na leczonym zębie.  

U starszych dzieci możliwe jest zastosowanie tradycyjnego leczenia ubytku. Można także zastąpić tradycyjne wiertło piaskarką abrazyjną, która nie wydaje nieprzyjemnego dźwięku i wibracji. Urządzenie to usuwa próchnicę poprzez strumień powietrza zmieszany z tlenkiem glinu. W metodzie tej nie używa się znieczulenia, stosuje się specjalny ślinochron, który zapobiega gromadzeniu się piasku w jamie ustnej. W leczeniu próchnicy u dzieci stosuje się także ozonowanie, które dzięki powstawaniu tlenu o właściwościach bakteriobójczych, powoduje zahamowanie rozwoju próchnicy. Natomiast w leczeniu laserowym zęba wykorzystuje się wiązkę światła, wnikającą w głąb zęba i usuwającą próchnicę.  

Jak zapobiec próchnicy butelkowej u dziecka? 

Próchnica u dzieci postępuje gwałtowanie, dlatego bardzo ważna jest jej profilaktyka. Do podstawowych zasad zapobiegania próchnicy u dzieci zaliczamy: 

  • dbanie o higienę jamy ustnej, szczotkowanie zębów pastą z fluorem dla dzieci minimum 2 razy dziennie,
  • ograniczanie zawartości cukrów prostych w diecie, unikanie soków owocowych i napojów słodzonych, 
  • regularne wizyty u stomatologa od 1. roku życia,
  • nie wolno oblizywać smoczków czy łyżeczek dzieciom, gdyż ze śliną przekazujemy bakterie wywołujące próchnicę,
  • u starszych dzieci należy ograniczać karmienie butelką, zwłaszcza w nocy, 
  • nie podawać jedzenia i słodkich napojów po wieczornym szczotkowaniu zębów. 
  1. M. Szpringer-Nodzak, Stomatologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.  
  2. D. Olczak-Kowalczyk, M.Borysewicz-Lewicka, B.Adamowicz-Klepalska i in., Stanowisko polskich Ekspertów dotyczące indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży, "Nowa Stomatologia", nr  21 (1) 2016.  
  3. A. Turska-Szybka, D. Olczak-Kowalczyk, Zastosowanie środków profilaktycznych z wysokim stężeniem fluoru u dzieci i młodzieży. Możliwości i ograniczenia, "Nowa Stomatologia", nr 3 2012. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij