Czynniki ryzyka gruźlicy
Maciej Rek

Czynniki ryzyka gruźlicy

Gruźlica jest potencjalnie poważną chorobą zakaźną, która w 90% przypadków dotyczy płuc. Bakterie wywołujące gruźlicę tzw. prątki mogą rozprzestrzeniać się z jednej osoby na drugą drogą kropelkową poprzez kaszel i kichanie. Według danych WHO największa liczba zachorowań i zgonów jest obserwowana w krajach rozwijających się, w szczególności w Afryce i Azji. W Polsce w ostatnich latach obserwuję się niewielki stopniowy spadek zachorowalności na gruźlicę, niemniej jednak jest to nadal choroba często występująca.

Nasz organizm może być siedliskiem bakterii wywołujących gruźlicę, jednak układ odpornościowy zazwyczaj uniemożliwia zachorowanie.
Dlatego gruźlicę dzielimy na:

  • Utajoną, kiedy bakterie pozostają w organizmie w stanie nieaktywnym i nie powodują żadnych objawów. Utajona gruźlica nie jest chorobą zakaźną. Może natomiast przekształcić się w postać aktywną, dlatego leczenie jest jak najbardziej wskazane, gdyż szacuje się, że blisko 2 miliardy ludzi ma utajoną postać gruźlicy.
  • Aktywną, kiedy rozwijają się pewne objawy i choroba może przenosić się na innych ludzi. Może to nastąpić w ciągu kilku pierwszych tygodni po zakażeniu bakteriami gruźlicy lub może wystąpić nawet kilka lat później.

Do najczęstszych objawów aktywnej gruźlicy należą:

  • Kaszel, który trwa >3 lub więcej tygodni
  • Odkrztuszanie krwi
  • Ból w klatce piersiowej lub ból przy oddychaniu i kaszlu
  • Niezamierzona utrata masy ciała
  • Zmęczenie
  • Gorączka
  • Nocne poty
  • Dreszcze
  • Utrata apetytu

Gruźlica może również zajmować inne narządy takie jak nerki, kręgosłup, czy mózg. Jeśli występuje poza płucami charakterystyczne objawy różnią się w zależności od objętych organów. Na przykład, gruźlica kręgosłupa może być przyczyną bólów pleców, a gruźlica zajmująca nerki może być przyczyną pojawienia się krwi w moczu.

Pamiętaj! Każdy może zachorować na gruźlicę. Jeśli masz gorączkę, niewyjaśnioną utratę masy ciała, poty nocne lub uporczywy kaszel – skonsultuj się z lekarzem! Często są to objawy gruźlicy.

Czynniki ryzyka gruźlicy:

  • Osłabiony układ odpornościowy - stan ten może występować w: zakażeniu wirusem HIV, AIDS, cukrzycy, schyłkowej niewydolności nerek, niektórych nowotworach, w czasie chemioterapii, w wyniku stosowania niektórych leków np. w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów, łuszczycy, chorobie Crohna; osłabienie układu odpornościowego może również występować w niedożywieniu, bardzo młodym lub podeszłym wieku.
  • Podróże lub długie pobyty w niektórych krajach - podróże do krajów, które mają wysoki wskaźnik zachorowania na gruźlicę oraz gruźlicę lekooporną, takie jak: Afryka Subsaharyjska,Indie, Chiny, Rosja, Pakistan.
  • Ubóstwo, używki, bezdomność - używanie narkotyków, palenie tytoniu, brak odpowiedniej opieki medycznej znacznie zwiększają ryzyko zachorowania na gruźlicę.
Bez leczenia, gruźlica może być śmiertelna. Nieleczona czynna choroba zazwyczaj zajmuje płuca, ale może rozprzestrzeniać się na inne narządy wewnętrzne za pośrednictwem układu krwionośnego.

Do powikłań gruźlicy należą:

  • Zmiany kostno-stawowe. Ból pleców i sztywność są częstymi powikłaniami gruźlicy.
  • Uszkodzenia w obrębie stawów. Gruźlica najczęściej dotyka stawy biodrowe i kolanowe.
  • Zapalenie opon mózgowych. Może spowodować trwałe lub przerywane bóle głowy utrzymujące się przez kilka tygodni. Oprócz tego mogą dołączać się dodatkowe objawy pod postacią różnych zaburzeń psychicznych.
  • Zaburzenia czynności wątroby lub nerek. Wątroba i nerki biorą udział m.in. w oczyszczaniu organizmu z toksyn. Funkcje te mogą zostać znacznie osłabione podczas zachorowania na gruźlicę.
  • Zaburzenia czynności serca. W pewnych rzadszych przypadkach gruźlica może zaatakować tkanki otaczające serce, powodując ich stan zapalny i w konsekwencji gromadzenie się płynu wokół serca (tzw. tamponada serca), co może doprowadzić do niebezpiecznych zaburzeń rytmu oraz niewydolności serca, która może być śmiertelna.

Badania pomocne przy rozpoznaniu:

W trakcie badania fizykalnego lekarz powinien zbadać węzły chłonne i osłuchać płuca. Najpowszechniej stosowanym narzędziem diagnostycznym gruźlicy jest prosty test skórny gdzie niewielką ilość substancji zwaną tuberkulinową wstrzykuje się tuż pod skórę, na wewnętrznej stronie przedramienia. Wynik oceniany jest po upływie 48h do 72h. Test ten nie jest doskonały. Zdarza się, że sugeruje zachorowanie na gruźlicę, gdy w rzeczywistości jej nie ma. Może również być pomyłką w drugą stronę (głównie dotyczy to dzieci, osób starszych i chorych na AIDS gdzie zostały zakażone, ale układ odpornościowy nie zdążył zareagować na bakterie.)

  • Badania krwi mogą być wykorzystywane w celu potwierdzenia lub wykluczenia utajonej lub czynnej gruźlicy. Badania te wykorzystują zaawansowaną technologię do pomiaru reakcji układu odpornościowego na bakterię wywołującą gruźlicę. Do testów tych zalicza się m.in. QuantiFERON i testy T-SPOT.
  • Badania obrazowe. Osoby z dodatnim wynikiem testu skórnego powinny mieć wykonane zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej lub tomografię komputerową.
  • Badania plwociny. Jeśli RTG klatki piersiowej nie wykazuje cech gruźlicy, lekarz może pobrać próbki plwociny – czyli śluzu, który pojawia się podczas kaszlu. Próbki badane są na gruźlicę bakterii. Próbki plwociny mogą być również wykorzystywane do testowania szczepów lekoopornych TB. Jest to bardzo pomocne przy wyborze odpowiedniego leczenia. Hodowla bakterii na specjalnych pożywkach jest długotrwała czasem od 4 do 8 tygodni.

Leczenie gruźlicy jest skomplikowanym i długotrwałym procesem. Jedynym sposobem wyleczenia jest systematyczność przyjmowania leków. Pominięcie dawki lub ich nieregularne zażywanie może przyczynić się do wytworzenia lekoopornych szczepów bakterii i znacznie utrudnić leczenie. Antybiotyki są podstawą leczenia gruźlicy. Do leków stosowanych należą: izoniazyd, ryfampicyna, etambutol, pyrazynamid, streptomycyna.

Schemat leczenia szpitalnego zawiera 2 leki, na które prątki uzyskane od chorego są wrażliwe. Na początku każdy chory musi zostać zgłoszony do Rejonowego Rejestru Gruźlicy oraz wykonuje się zestaw badań laboratoryjnych oceniających stan wątroby, czynność nerek oraz poziom płytek krwi.

W przypadku nowego zachorowania na gruźlicę, należy wstępnie przyjmować antybiotyki, przez co najmniej 2 miesiące. Następnie kontynuować przez okres 4 -12 miesięcy. Dokładne dawki i czas trwania leczenia zależy od wieku, ogólnego stanu zdrowia, oraz postaci gruźlicy (utajonej lub czynnej). W postaciach opornych na leczenie stosuje się fluorochinolony oraz takie leki jak: amikacyna, kanamycyna lub kapreomycyna.

Polecane dla Ciebie

Szczepienia

W krajach, gdzie gruźlica jest bardziej powszechna, niemowlęta w ciągu 24h otrzymują szczepienie (BCG), ponieważ zapobiega ciężkiej gruźlicy u dzieci. Nie stosuje się dawek przypominających.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij