Brak apetytu u dorosłych – co robić, gdy nie mamy ochoty jeść?
Maria Brzegowy

Brak apetytu u dorosłych – co robić, gdy nie mamy ochoty jeść?

Skutki uboczne leków, depresja, anoreksja, wysoki poziom stresu, ale i też następstwo zmniejszenia się percepcji węchu i smaku postępującego wraz z wiekiem. Często też pierwszy objaw poważnej choroby. Przyczyn braku apetytu może być naprawdę wiele. Jak poprawić apetyt? Co jeść, gdy brakuje smaku przez dłuższy czas? Czy istnieją skuteczne leki zwiększające łaknienie? 

Brak apetytu u dorosłych – co go powoduje? 

Brak apetytu u dorosłych może mieć wiele przyczyn. Wśród nich najczęściej wymienia się skutki uboczne przyjmowanej farmakoterapii (powodującej np. odczucia zmienionego smaku w jamie ustnej – warto zwrócić uwagę zwłaszcza na inhibitory acetylocholinoesterazy, antybiotyki czy leki nasenne), przewlekły stres bądź nerwica, które skutecznie zniechęcają do jedzenia, jak również i stany depresyjne. Brak apetytu może pojawić się także jako jeden z pierwszych objawów poważnej choroby, np. nowotworowej. Zaburzenia w odczuwaniu smaku czy łaknienia mogą być również związane z nałogiem palenia papierosów, nadużywania alkoholu bądź też pojawić się w następstwie tzw. sitofobii – czyli obawy przed bólem spowodowanym jedzeniem (np. w przebiegu choroby przewodu pokarmowego, w której obowiązują duże restrykcje żywieniowe).  

Ze względu na możliwość rozwinięcia się niedoborów pokarmowych oraz groźnego (zwłaszcza w czasie leczenia choroby przewlekłej) niedożywienia, przedłużające się stronienie od pokarmów wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. 

W kontekście aktualnej sytuacji epidemicznej na świecie istnieją dowody na to, że chociaż choroba wywołana wirusem SARS-CoV-19 objawia się głównie problemami ze strony układu oddechowego, u znacznej części chorych zaobserwowano także objawy ze strony układu pokarmowego, w tym zmniejszony apetyt. 

Brak apetytu u osób starszych. Skąd spadek łaknienia u seniorów? 

Podobnie jak w populacji ogólnej brak apetytu u osób starszych również może być następstwem przyjmowanych leków (np. preparatów naparstnicy stosowanych w niewydolności krążenia i w przewlekłym migotaniu przedsionków) bądź obniżonego nastroju. U seniorów częściej obserwuje się także przyczyny natury społecznej – samotność, często niski statut ekonomiczny, zawstydzenie związane ze zmianami fizjologicznymi (np. gorszą tolerancją określonych pokarmów, problemami z uzębieniem). To wszystko, na zasadzie błędnego koła, powoduje stopniowe zmniejszanie odczucia łaknienia.  

Sprawdź, jak powinna wyglądać dieta seniora.

U seniorów omówione wyżej składowe utraty apetyt towarzyszą procesowi starzenia się, co określa się mianem anoreksji wieku podeszłego (ang. anorexia of aging). Według dostępnych danych statystycznych jadłowstręt tego typu występuje u 20–25% Europejczyków w wieku powyżej 65 lat. W następstwie zmniejsza się podaż kalorii oraz składników odżywczych, pogarszając tym samym stan odżywienia seniora i zwiększając stopień sarkopenii oraz zespołu słabości, co finalnie prowadzi do większej chorobowości i śmiertelności wśród osób starszych.  

Powiązane produkty

Jak pobudzić apetytu u osoby dorosłej? Co jeść na brak apetytu? 

Jeśli przyczyną braku apetytu są przyjmowane leki – należy oczywiście skonsultować sytuację z lekarzem prowadzącym. Być może uda się nieco zmodyfikować plan prowadzonej farmakoterapii. Gdy powodem niejedzenia jest zły stan psychiczny pacjenta – pierwsze kroki powinny zostać skierowane do gabinetu psychologa, psychoterapeuty bądź psychiatry. W przypadku gdy nie jest znany powód spadku łaknienia, poradą z wyboru będzie porada lekarza pierwszego kontaktu, który zleci odpowiednie badania diagnostyczne bądź skieruje do innych specjalistów.  

Apetyt można spróbować pobudzić również i domowymi sposobami. Najlepiej byłoby skonsultować się w tym zakresie z dietetykiem klinicznym, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu żywieniowego i w kontekście aktualnego stanu zdrowia pacjenta, dobierze produkty i dania adekwatne do sytuacji. Wśród najczęściej stosowanych metod żywieniowych wymienia się: 

  • wybór produktów i dań na podstawie indywidualnych preferencji i tolerancji – pacjent powinien próbować jeść to, na co ma ochotę, oczywiście przy założeniu, że nie choruje on na daną jednostkę chorobową, w której należy tych elementów unikać,
  • unikanie nadmiaru spożywania produktów i dań słodkich, mdłych, które zwykle wywołują uczucie nudności i zniechęcają do jedzenia oraz „zapychają”,
  • sięganie po produkty i dania lekko słone lub kwaśne (np. zupa pomidorowa, ogórkowa, żurek, rosół, słone krakersy, paluszki, ogórki kiszone), które zwykle sprzyjają pobudzeniu apetytu,
  • stosowanie przypraw stymulujących łaknienie (np. koperek, zioła prowansalskie, cynamon, kminek, majeranek, bazylia, oregano),
  • jeśli brak przeciwwskazań (zwłaszcza w przypadku seniorów), stosowanie naparów z ziół takich jak mięta pieprzowa czy koper włoski,
  • dodatek do potraw świeżej mięty, kawałków imbiru,
  • częste jedzenie małych porcji,
  • niepopijanie posiłków, gdy pacjent szybko doznaje uczucia sytości bądź odwrotnie – sięgnięcie po wybrany napój, gdy chory ma trudności z przełknięciem kęsów, co szybko zniechęca go do dalszego jedzenia,
  • dbałość o estetykę, urozmaicenie jakościowe i kolorystyczne dań, które będą sprzyjać jedzeniu,

jak również: 

  • systematyczna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu każdego dnia (np. spacery po lesie, w górach, nad morzem, spacer przy niższych temperaturach oraz w deszczowy dzień),
  • regularne wietrzenie mieszkania – nieświeże powietrze sprzyja uczuciu mdłości i niechęci do jedzenia. 
W przypadku braku apetytu w chorobie wymagającej większej podaży zwłaszcza kalorii oraz białka przydatne mogą okazać się tzw. ONS (ang. oral nutritional supplements), czyli odżywki specjalnego przeznaczenia medycznego, szerzej znane jako „nutridrinki”. Należy pamiętać, aby popijać je małymi łykami, wolno – w przeciwnym razie mogą spowodować nudności, wymioty oraz biegunkę. 

Preparaty na brak apetytu u dorosłych – które wybrać? Leki na apetyt bez recepty 

Na rynku farmaceutycznym istnieje grupa leków, która w przypadku przewlekłego braku apetytu może znacząco wpłynąć na poprawę jedzenia. Wśród nich wymienia się leki z grupy progestagenów (przykładowo octan megestrolu), kortykosteroidów oraz kannabinoidów. Leki te są dostępne jedynie na receptę, zlecane np. podczas leczenia przeciwnowotworowego celem stymulacji osłabionego apetytu i przyrostu masy ciała. Należy pamiętać, że jak każde środki farmakologiczne także i one, aby przynieść oczekiwane efekty, wymagają przyjmowania ich przez pewien okres czasu. Ich stosowanie może też wiązać się z pojawieniem dodatkowych skutków ubocznych, stąd dobór właściwego bywa niezwykle trudny.  

Część osób sięga po leki bez recepty na poprawę apetytu. Przy włączaniu nawet naturalnych preparatów, zawsze należy natomiast pamiętać o bezwzględnej konsultacji lekarza bądź farmaceuty. 

Brak apetytu może być również związany z obecnością niedoborów witaminowo-mineralnych, zwłaszcza witamin z grupy B, a także żelaza czy cynku. Wymienione elementy znajdziemy w mięsie oraz jego przetworach, orzechach, żółtkach jaj oraz w produktach zbożowych takich jak kasza, płatki owsiane czy pieczywo. Brak apetytu może być także efektem długotrwałej antybiotykoterapii. Niezbędne będzie wówczas odbudowanie flory bakteryjnej poprzez dobór odpowiednich probiotyków
  1. Ch. Han i in., Digestice symptoms in COVID-19 patients with mild disease severity: clinical presentation, stool viral RNA testing, and outcomes, "spg.pt" [online] https://www.spg.pt/wp-content/uploads/2020/04/AJG_COVID19_Han_et_al_AJG_Preproof.pdf [dostęp:] 10.12.2020.
  2. Wernio E. i in., Anoreksja wieku podeszłego – epidemiologia, przyczyny, konsekwencje zdrowotne, "Geriatria", nr 10 2016.
  3. M. Jarosz, Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, wydawnictwo IŻŻ, Warszawa 2017.
  4. A. Kaczka, E. Małecka-Panas, Bóle brzucha, "Pediatria i Medycyna Rodzinna", nr 7 (1) 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego) – jak sobie z nim radzić?

    Co miesiąc powtarza się niemal ten sam scenariusz – dopada Cię huśtawka nastrojów, nie możesz się skoncentrować, przybierasz na wadze nawet do 3 kg, czujesz się opuchnięta, piersi sprawiają Ci ból, nie możesz spać, masz migrenę, nudności, zaparcia lub biegunkę, a twarz i dekolt pokrywają się wypryskami? To tylko część z ponad 100 objawów, które  świadczą o zespole napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS. Jak złagodzić jego objawy?

  • Terapia celowana – nowa metoda leczenia nowotworów

    W dzisiejszych czasach do walki z nowotworami wykorzystywane są różne metody leczenia: zabiegi operacyjne, chemioterapia, radioterapia czy też hormonoterapia. Obecnie coraz większe nadzieje wiąże się z tzw. terapią celowaną.

  • Polio – przyczyny, objawy, leczenie choroby Heinego-Medina

    Polio jest wirusową chorobą zakaźną, która może prowadzić do śmierci lub ciężkiego kalectwa na skutek wiotkiego porażenia mięśni. Do zakażenia poliowirusem dochodzi drogą pokarmową lub w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym. Jak rozpoznać polio i w jaki sposób się przed nim uchronić? Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?

  • Ból pęcherza – przyczyny, leczenie, domowe sposoby

    Ból pęcherza jest jedną z częstszych infekcji dróg moczowych, szczególnie u kobiet. Jeśli jej przebieg jest ostry, może mu towarzyszyć bardzo częste oddawanie niewielkich ilości moczu, gorączka oraz pieczenie w okolicach cewki moczowej. To jaka terapia będzie najlepsza na ból pęcherza, zależy od przyczyny tych dolegliwości. Czy ból pęcherza i zapalenie pęcherza to ta sama przypadłość i jak radzić sobie z infekcją w czasie ciąży?

  • Monakolina K – co to jest? Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

    Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zachorowalności i śmiertelności nie tylko w Polsce, lecz również na całym świecie. U podłoża większości z nich leży miażdżyca naczyń krwionośnych, która jest bezpośrednio związana z zaburzeniami lipidowymi. Jednym z proponowanych sposobów radzenia sobie z tym problemem jest stosowanie suplementacji w oparciu o monakolinę K.

  • Co zrobić, kiedy dziecko kaszle, a osłuchowo jest czyste?

    Kaszel dziecka bez innych objawów może być związany z przebytym niedawno zakażeniem układu oddechowego albo sygnalizować rozwijającą się w organizmie infekcję dróg oddechowych. Istnieją jednak inne przyczyny kaszlu u dzieci, które wymagają bardziej zaawansowanych badań. Jakie to przyczyny i jak je zdiagnozować?

  • Sensor do pomiaru cukru (CGM) – czym jest? Ile kosztuje? Refundacja

    Koncepcja wszczepialnych czujników glukozy jest propagowana od ponad 40 lat. Obecnie przyjmuje się, że ciągły monitoring glikemii (CGM) zwiększa jakość życia, ponieważ umożliwia podejmowanie świadomych decyzji dotyczących leczenia cukrzycy w wyniku bardziej zoptymalizowanej kontroli glikemii. Cukrzyca jest jedną z najczęstszych chorób cywilizacyjnych, na którą w Polsce choruje ponad 3 mln osób, z czego około 25% nie jest tego świadomych.

  • Subkliniczna niedoczynność tarczycy – objawy, leczenie

    Tarczyca jako jeden z kluczowych gruczołów układu hormonalnego, pełni istotną rolę w regulacji metabolizmu, funkcji sercowo-naczyniowych, a także procesów rozwojowych organizmu. Niedoczynność tarczycy, czyli hipotyreoza, to schorzenie wynikające z niewystarczającej produkcji hormonów tarczycy. Jedną z mniej oczywistych form tej choroby jest subkliniczna niedoczynność tarczycy – stan, który często rozwija się w sposób utajony, przez co trudniej go zdiagnozować i leczyć. Czym dokładnie jest subkliniczna niedoczynność tarczycy? Jakie są jej objawy, przyczyny, sposoby diagnostyki oraz metody terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.