Kontuzje sportowe u dzieci

Najważniejszym sposobem zapobiegania kontuzjom jest odpowiednia opieka nad młodymi sportowcami. Liczbę kontuzji można zdecydowanie zmniejszyć dzięki właściwej kwalifikacji dziecka do uprawiania danego sportu. Ważny jest również dobór sprzętu sportowego i jego odpowiednie użytkowanie oraz odpowiednie przygotowanie fizyczne, czyli rozgrzewka.

Rozgrzewka ma za zadanie przygotowanie mięśni, stawów i więzadeł do zwiększonego wysiłku i zapobiec kontuzjom podczas uprawiania sportu. We właściwie przeprowadzonej rozgrzewce powinny znaleźć się ćwiczenia ogólnorozwojowe, które zwiększają wytrzymałość, siłę i szybkość, zmniejszają naturalny opór mięśni, więzadeł i innych tkanek miękkich.

Rodzaje kontuzji sportowych

Rozwijający się układ kostno - stawowy dziecka jest szczególnie wrażliwy na różne obciążenia związane z uprawianiem sportu. Kontuzje sportowe można podzielić na dwie grupy: kontuzje mechaniczne i spowodowane przeciążeniem organizmu. Urazy mechaniczne powstają podczas kontaktu z innym zawodnikiem, sprzętem sportowym i różnymi przeszkodami. Natomiast kontuzje spowodowane przetrenowaniem są wynikiem działania dużych sił w trakcie uprawiania sportu na kości, stawy i mięśnie. Występują one u dzieci, które trenują zbyt intensywnie jak na swoje możliwości. Przez nieodpowiedni trening można przeciążyć nie tylko mięsień lub staw, ale też uszkodzić elementy kostne. Naciągnięcie ścięgna, czy więzadła może prowadzić do jego zerwania, a nawet spowodować oderwanie części kości (tzw. złamanie awulsyjne). Konsekwencją urazu kości u dziecka może być uszkodzenie jej strefy wzrostu, co grozi zahamowaniem wzrostu lub trwałym zniekształceniem stawu.

Leczenie kontuzji kończyn

W momencie urazu należy przerwać grę lub ćwiczenia, aby nie pogłębiać uszkodzenia. Podstawą leczenia kontuzji sportowych jest odpoczynek, schłodzenie miejsca urazu, uciśnięcie go oraz uniesienie uszkodzonej kończyny. Konieczne jest również unieruchomienie za pomocą temblaka lub chodzenie z pomocą kul.

Schłodzenie kontuzjowanego miejsca np. poprzez obłożenie go lodem zmniejsza krwawienie, co ogranicza obszar uszkodzenia tkanek i przyspiesza ich gojenie. Należy pamiętać, by nie kłaść lodu bezpośrednio na skórę, gdyż może to spowodować odmrożenie. Najlepiej zawinąć torebkę z lodem w ręcznik. Bezpośrednio po urazie należy ucisnąć miejsce urazu za pomocą elastycznego bandaża, aby nie doszło do powstania rozległego obrzęku. Bandażowanie nie powinno być za mocne, aby nie upośledzać dopływu krwi. Powstawaniu opuchlizny zapobiega również uniesienie kontuzjowanej kończyny powyżej poziomu klatki piersiowej.

Lód i bandaż należy pozostawić na około 30 minut. W celu przywrócenia prawidłowego przepływu krwi bandaż należy rozwiązać na kilka minut i ponownie ucisnąć i obłożyć lodem.

Jeśli po stosowaniu wyżej opisanego leczenia obrzęk narasta, a ból nasila się, po 3-4 godzinach należy zgłosić się do lekarza. W razie wątpliwości co do rodzaju urazu, najlepiej skonsultować się z lekarzem. Jeżeli urazowi towarzyszy silny ból, zniekształcenie stawu lub kości kontuzjowane miejsce musi obejrzeć specjalista.

Kiedy można powrócić do uprawiania sportu?

Całkowity powrót do uprawiania sportu po kontuzji może nastąpić po całkowitym wyleczeniu. Nie znaczy to, że w trakcie gojenia obrażeń należy zupełnie zrezygnować z aktywności fizycznej. Od momentu kiedy zaczyna ustępować obrzęk, a ból podczas ruchu nie pojawia się lub jest niewielki, można wykonywać ćwiczenia, które umożliwią rehabilitację po urazie. Dziecko może uprawiać sport, w którym nie angażuje uszkodzonej części ciała, na przykład po skręceniu kostki może pływać.

Urazy głowy

W trakcie uprawiania takich sportów jak jazda na łyżwach, nartach, rolkach, rowerze; judo lub jazda konna, może dojść do groźnego w skutkach urazu głowy. Dlatego bezwarunkowo dzieci powinny chronić głowę, zakładając odpowiednie do danej dyscypliny kaski.

Nigdy nie należy lekceważyć uderzenia w głowę i obserwować dziecko pod kątem objawów uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, takich jak nudności, wymioty, zaburzenia równowagi, podwójne widzenie, ból głowy, poszerzenie źrenicy. Jeżeli w wyniku uderzenia w głowę dochodzi do utraty przytomności, dziecko może mieć problemy z oddychaniem. Wówczas konieczne jest zastosowanie zasad udzielania pierwszej pomocy i szybki transport do szpitala. Często dziecko, które doznało podczas zajęć sportowych urazu głowy, po powrocie do domu czuje się dobrze, a dopiero po kilku godzinach, a nawet dniach, pojawiają się niepokojące objawy, które mogą świadczyć o obecności krwawienia śródczaszkowego.

Po uderzeniu w głowę może dojść do wstrząśnienia mózgu. Głównymi objawami są wówczas krótkotrwała utrata przytomności i nudności. Po wstrząśnieniu mózgu, choć zazwyczaj nie pozostawia ono trwałych następstw, dziecku nie wolno uprawiać sportu przez co najmniej dwa tygodnie, aby nie pogłębiać uszkodzeń.

Uprawianie sportu może być niebezpieczne dla kręgosłupa szyjnego, a uraz tej okolicy może spowodować uszkodzenie rdzenia kręgowego, które doprowadza do paraliżu. Uraz kręgosłupa należy zawsze brać pod uwagę, gdy po zderzeniu z innym sportowcem czy przeszkodą lub po uderzeniu w głowę u dziecka pojawiają się zaburzenia ruchów lub czucia w obrębie kończyn. W razie podejrzenia urazu kręgosłupa konieczne jest fachowe unieruchomienie, odpowiednie przenoszenie oraz szybki transport do szpitala.

Podstawowe zasady bezpiecznego uprawiania sportu przez dzieci

• nie należy zmuszać dzieci do uprawiania sportu
• nigdy nie należy zapominać o rozgrzewce
• wszystkie dzieci uprawiające sport powinny posiadać odpowiedni sprzęt, dopasowany do wymiarów sportowca. Jednym z najważniejszych elementów wyposażenia jest odpowiednie obuwie
• miejsce, w którym uprawia się sport, musi być bezpieczne
• podczas uprawiania sportu niezbędna jest koncentracja, dziecko nie powinno ćwiczyć jeżeli jest zmęczone lub chore
• w przypadku kontuzji należy niezwłocznie udzielić pierwszej pomocy
• jeżeli uraz jest poważny należy zasięgnąć porady lekarskiej i zastosować się do zaleceń specjalisty
• nie należy zbyt wcześnie podejmować wysiłków fizycznych po przebytej kontuzji