Choroba Gauchera
Dominika Rynkiewicz

Choroba Gauchera – objawy, diagnostyka i leczenie

Lizosomy to organelle komórkowe, w których znajdują się liczne enzymy hydrolityczne odpowiedzialne za rozkład wielu substancji. Niedobór chociaż jednej z tych hydrolaz prowadzi do kumulowania się nieporządanych cząsteczek, w wyniku czego komórki powiększają się, a ich funkcjonowanie zostaje zaburzone. Genetycznie uwarunkowane choroby spowodowane upośledzeniem lizosomów określa się jako lizosomalne choroby spichrzeniowe, a choroba Gauchera jest najczęstszą w tej grupie.

Co to jest choroba Gauchera?

Choroba Gauchera jest najczęstszą lizosomalną chorobą spichrzeniową na świecie – występuje u jednej na 50 000 osób. Zaburzenie jest uwarunkowane genetycznie, dziedziczy się autosomalnie recesywnie. Skutkiem wystąpienia nieprawidłowości w genie GBA1 jest niedobór aktywności enzymu glukocerebrozydazy, co prowadzi do upośledzenia degradacji sfingolipidów – substancji wchodzących w skład błon komórkowych. W efekcie dochodzi do kumulacji nadmiernej ilości tych tłuszczów w komórkach, co skutkuje powiększaniem się narządów i upośledzeniem ich funkcji. Choroba dotyka głównie ośrodkowy układ nerwowy, szpik krwiotwórczy, kości i narządy miąższowe jamy brzusznej.

Objawy choroby Gauchera

Wyróżniamy trzy główne typy choroby Gauchera, które różnią się między sobą ciężkością objawów:

  • Typ I – zwany inaczej nieneurologicznym, może pozostawać bezobjawowy lub skąpoobjawowy przez wiele lat. W obrazie klinicznym dominują: hepatosplenomegalia (powiększenie wątroby i śledziony), małopłytkowość, niedokrwistość oraz dolegliwości bólowe ze strony kości i stawów.
  • Typ II – charakterystyczne dla tego wariantu choroby Gauchera są objawy neurologiczne. Pierwsze symptomy pojawiają się już w niemowlęctwie i postępują piorunująco. Dzieci są spastyczne (nadmiernie sztywne), występuje hepatosplenomegalia, dochodzi do wyniszczenia organizmu.
  • Typ III – jest formą pośrednią pomiędzy typem I i II. Mogą występować zarówno zaburzenia ruchomości gałek ocznych, upośledzenie umysłowe i drgawki, jak i hepatosplenomegalia z niedokrwistością.
Natężenie objawów, szybkość ich postępowania oraz wiek, w którym zaburzenie się ujawniło, znacząco wpływają na rokowanie. Dla porównania typ I choroby Gauchera często rozpoznawany jest dopiero u osób dorosłych i charakteryzuje się pomyślnym rokowaniem, z kolei dzieci z typem II na ogół nie dożywają drugiego roku życia.

Powiązane produkty

Leczenie choroby Gauchera

Najdłużej znaną metodą leczenia choroby Gauchera jest ERT, czyli podawanie pacjentowi sztucznego zamiennika glukocerebrozydazy – enzymu, który w tej chorobie ma obniżoną aktywność. Do często używanych substancji o takim działaniu należą imigluceraza, welagluceraza i taligluceraza. Leki te podaje się dożylnie raz na kilka tygodni, a ich największą wadą jest brak aktywności w obrębie układu nerwowego. Niestety, cząsteczki sztucznych enzymów nie przenikają bariery krew-mózg, co powoduje, że są efektywne tylko w I i III typie choroby Gauchera – skutecznie ograniczają hepatosplenomegalię, normalizują niedokrwistość i małopłytkowość, łagodzą objawy kostne.

W późniejszym czasie wynaleziono kolejną metodę terapeutyczną – SRT, czyli leczenie, którego celem jest ograniczenie produkcji akumulującej się substancji – w tym przypadku glukocerebrozydu. Głównym przedstawicielem tej grupy leków jest miglustat, a sporą zaletą jego stosowania jest przyjmowanie doustne. Niestety, terapia SRT jest na ogół mniej skuteczna niż ERT, więc wykorzystuje się ją głównie wtedy, gdy pacjent źle znosi leczenie sztucznymi enzymami.

Aktualnie toczą się badania nad lekami mogącymi wykazać skuteczność również w zakresie objawów neurologicznych. Wykorzystane w tym celu mają być niewielkie białka, których zadaniem jest przenikanie bariery krew-mózg i dalej wnikanie kolejno do komórek i lizosomów w celu naprawy nieprawidłowej struktury enzymu glukocerebrozydazy. Odpowiednie właściwości wykazuje powszechnie znany lek mukolityczny – ambroxol.

W chorobie Gauchera znaczącą rolę odgrywa także leczenie wspomagające, m.in. splenektomia (zabieg usunięcia śledziony), która może być pomocna u pacjentów cierpiących na znaczną małopłytkowość. Komfort życia podnosi także zastosowanie leków przeciwbólowych i terapia wzmacniająca kości. Nie bez znaczenia jest również dieta – u osób z chorobą Gauchera szczególnie istotne jest dostarczanie odpowiedniej ilości witaminy D i wapnia, co korzystnie wpływa na układ ruchu.

Przyczyny choroby Gauchera

Choroba Gauchera jest uwarunkowana genetycznie, jej przyczyną jest mutacja zmiany sensu w genie GBA1. W efekcie białko enzymatyczne – glukocerebrozydaza – ma nieprawidłową strukturę, co prowadzi do znaczącego spadku jego aktywności. Dochodzi wówczas do zaburzeń przemiany glukocerebrozydu do ceramidu i kumulacji tego pierwszego w niemal wszystkich komórkach organizmu. Przeładowanie tkanek zbędną substancją prowadzi do ich przerostu i upośledzenia ich funkcji.

Diagnostyka choroby Gauchera

Wiele podejrzeń nasuwa samo badanie przedmiotowe, w którym lekarz może stwierdzić obecność objawów neurologicznych, niedorozwój umysłowy czy też hepatosplenomegalię w zależności od typu choroby Gauchera. W wykonywanym rutynowo badaniu krwi często można zaobserwować małopłytkowość i niedokrwistość, a w przypadku zlecenia oceny mikroskopowej szpiku kostnego diagnosta laboratoryjny zwróci uwagę na obecność piankowatych makrofagów – tzw. komórek Gauchera. Jednak największe znaczenie diagnostyczne ze względu na swoistość wyniku ma test suchej kropli krwi pod kątem aktywności glukocerebrozydazy – jeżeli wynosi poniżej 30% normy, możemy rozpoznać chorobę Gauchera.

Ostateczne potwierdzenie wyniku uzyskuje się po przeprowadzeniu badania genetycznego. Co istotne, test ten pozwala w pewnym stopniu przewidzieć dalszy przebieg choroby, ponieważ wskazuje do jakiego typu mutacji doszło w genie GBA1. Dodatkowe badania w diagnostyce choroby Gauchera obejmują rezonans magnetyczny jamy brzusznej w celu oceny wątroby i śledziony, badanie gęstości kości, ECHO serca i badania neurologiczne. Testem, którego wynik nie jest swoisty dla choroby Gauchera, ale pozwala na ocenę skali zniszczeń dokonanych przez chorobę w organizmie, jest pomiar aktywności chitotriozydazy. Spadek tego parametru świadczy o odkładaniu się glukocerebrozydu w makrofagach.

O co pyta rodzic pacjenta z chorobą Gauchera?

Dla rodziców chorych dzieci bardzo istotnym pytaniem jest, czy kolejne dziecko jest zagrożone tą samą chorobą. Niestety, odpowiedź jest twierdząca, ponieważ zarówno matka, jak i ojciec posiadają po jednym wadliwym genie warunkującym dysfunkcję lizosomów. W chorobach dziedziczonych autosomalnie recesywnie dwójka zdrowych rodziców-nosicieli ma 25% szans, że ich dziecko urodzi się z wadą, a ryzyko jest takie samo w każdej ciąży.

  1. Pediatria, pod. red. W. Kawalec, Warszawa 2013, str. 278-279.
  2. First aid for the USMLE Step 1, pod red. T. Le i V. Bhushan, USA 2020, str. 88.
  3. Han T.U., Sam R., Sidransky E., Small Molecule Chaperones for the Treatment of Gaucher Disease and GBA1-Associated Parkinson Disease, „Front Cell Dev Biol.” 2020 May 19;8:271.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Niedoczynność tarczycy i Hashimoto. Objawy, leczenie, suplementacja

    W praktyce medycznej niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto są ze sobą ściśle powiązane, dlatego ich wzajemne zrozumienie jest kluczowe dla właściwego leczenia oraz skutecznej terapii. Niedoczynność tarczycy, niezależnie od przyczyny, prowadzi do zaburzenia produkcji hormonów tarczycy, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, ponieważ wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Choroba Hashimoto jest natomiast jedną z głównych przyczyn niedoczynności tarczycy.

  • Wirus hMPV – jakie są objawy zakażenia? Kto jest szczególnie narażony? Jak leczyć?

    Zimowe miesiące to okres wzmożonego ryzyka chorób układu oddechowego, który często nazywany jest sezonem wysokim. Ostatnio coraz częściej mówi się o wirusie hMPV, szczególnie w Chinach. Od kilkunastu godzin temat ten zyskuje na znaczeniu również w Europie – pierwsze przypadki infekcji wirusem wykryto w Portugalii.

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania, owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.