Synestezja – na czym polega? Jak wyleczyć?

Co to jest synestezja?

Synestezja (z greckiego, syn – razem; aisthesis – czucie, postrzeganie) to umiejętność postrzegania danego bodźca (np. wzrokowego) przez wiele zmysłów. Cechami charakterystycznymi są automatyczność, spójność i wiarygodność odczuwanych wrażeń.

Istnieją różne rodzaje synestezji (dotychczas opisano ponad 60 jej odmian). Wyróżnia się między innymi chromestezję, czyli barwne słyszenie. Wówczas synestetyk łączy słyszane dźwięki z konkretnymi barwami. Istnieje także synestezja leksykalno-smakowa, w której poszczególne wyrazy wywołują jednocześnie różne bodźce smakowe.

Skojarzenia oraz dodatkowe bodźce doświadczane przez synestetyka nie zawsze są przyjemne. Niektóre słowa lub dźwięki mogą kojarzyć się na przykład z nieprzyjemnymi zapachami lub odczuciami, a osoba doświadczająca tego wrażenia nie jest w stanie odciąć się od przykrych bodźców – synestezja jest zjawiskiem całkowicie niezależnym od woli człowieka.

Synestezja – przyczyny

Przyczyną synestezji jest pobudzanie przez dany bodziec więcej niż jednego ośrodka w centralnym układzie nerwowym. Na przykład patrzenie na żółty obiekt powinno pobudzać część mózgu odpowiedzialną za widzenie. U synestetyków bodziec w postaci barwy żółtej pobudza jednocześnie inny obszar mózgu, na przykład odpowiedzialny za zapach. W konsekwencji synestetycy czują zapach kolorów.

Bezpośrednia przyczyna takich połączeń pomiędzy poszczególnymi obszarami mózgu nie została poznana. Występuje jednak częściej wśród osób ze spektrum autyzmu oraz u chorych na padaczkę. Synestezja występuje również u osób z zespołem sawanta – rzadką sytuacją, w której zaburzenie rozwoju współistnieje z wybitnymi uzdolnieniami i doskonałą pamięcią u chorego.

Synestezja – kiedy do lekarza?

Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy wrażenia synestetyczne pojawią się nagle. Zazwyczaj dziedziczna synestezja rozwija się od wczesnego dzieciństwa i pacjent jest już przyzwyczajony do takiego sposobu postrzegania. Natomiast nagłe pojawienie się synestezji może być jednym z pierwszych objawów choroby. W takiej sytuacji należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem celem pogłębienia diagnostyki zgłaszanych objawów. Co więcej, osoby, które od dziecka doświadczają synestezji, lecz zauważają u siebie inne niepokojące objawy, również powinny udać się na wizytę i skonsultować swoje dolegliwości z lekarzem.

Synestezja – leczenie

W przypadku synestezji dziedzicznej nie ma możliwości leczenia. Synestetyczny sposób odbierania bodźców zewnętrznych, który występuje od wczesnego dzieciństwa, sprawia, iż synestetycy są przyzwyczajeni do takiego sposobu postrzegania. Natomiast w przypadku synestezji pojawiającej się nagle, niezbędne jest leczenie choroby podstawowej, która wywołała takie doświadczenie.

Synestezja w literaturze

Słowem synestezja określa się również zabieg stylistyczny w literaturze, polegający na przypisywaniu wrażeń jednego zmysłu innemu. W ten sposób do opisu zjawisk lub przedmiotów używa się określeń przypisywanych innemu zmysłowi, np. czarna rozpacz, krzyk duszy. W literaturze znajdujemy również określenie barwnego słyszenia, w którym dźwiękom przypisuje się określone kolory, np. srebrzysta cisza.