Doznania synestetyczne
Oliwia Janota

Synestezja – na czym polega? Jak wyleczyć?

Czy można widzieć dźwięki? Jaki kolor ma cisza? Czy mogę słyszeć obraz? Na to pytanie mogą odpowiedzieć osoby na co dzień doświadczające synestezji – czyli wielu wrażeń zmysłowych generowanych przez określony dźwięk czy obraz. Ta wyjątkowa zdolność postrzegania otoczenia jest opisywana od lat zarówno w muzyce, jak i sztuce. Synestetykami jest wielu artystów, również współczesnych – Lady Gaga, Pharell Williams czy Stevie Wonder.

Co to jest synestezja?

Synestezja (z greckiego, syn – razem; aisthesis – czucie, postrzeganie) to umiejętność postrzegania danego bodźca (np. wzrokowego) przez wiele zmysłów. Cechami charakterystycznymi są automatyczność, spójność i wiarygodność odczuwanych wrażeń.

Istnieją różne rodzaje synestezji (dotychczas opisano ponad 60 jej odmian). Wyróżnia się między innymi chromestezję, czyli barwne słyszenie. Wówczas synestetyk łączy słyszane dźwięki z konkretnymi barwami. Istnieje także synestezja leksykalno-smakowa, w której poszczególne wyrazy wywołują jednocześnie różne bodźce smakowe.

Najbardziej powszechną formą synestezji jest synestezja typu grafem-kolor, w której istnieje skojarzenie liter lub liczb z konkretnymi kolorami. Widząc cyfrę, synestetycy jednocześnie postrzegają ją w skojarzeniu z określoną barwą. Niemniej u każdego z nich skojarzenie cyfry z kolorem może być inne – cyfra trzy może być powiązana z kolorem zielonym, a u drugiej osoby z kolorem czerwonym.

Skojarzenia oraz dodatkowe bodźce doświadczane przez synestetyka nie zawsze są przyjemne. Niektóre słowa lub dźwięki mogą kojarzyć się na przykład z nieprzyjemnymi zapachami lub odczuciami, a osoba doświadczająca tego wrażenia nie jest w stanie odciąć się od przykrych bodźców – synestezja jest zjawiskiem całkowicie niezależnym od woli człowieka.

Synestezja – przyczyny

Przyczyną synestezji jest pobudzanie przez dany bodziec więcej niż jednego ośrodka w centralnym układzie nerwowym. Na przykład patrzenie na żółty obiekt powinno pobudzać część mózgu odpowiedzialną za widzenie. U synestetyków bodziec w postaci barwy żółtej pobudza jednocześnie inny obszar mózgu, na przykład odpowiedzialny za zapach. W konsekwencji synestetycy czują zapach kolorów.

Bezpośrednia przyczyna takich połączeń pomiędzy poszczególnymi obszarami mózgu nie została poznana. Występuje jednak częściej wśród osób ze spektrum autyzmu oraz u chorych na padaczkę. Synestezja występuje również u osób z zespołem sawanta – rzadką sytuacją, w której zaburzenie rozwoju współistnieje z wybitnymi uzdolnieniami i doskonałą pamięcią u chorego.

Najczęściej synestezja występuje od wczesnego dzieciństwa i ma podłoże genetyczne. Warto jednak podkreślić, iż wrażenia synestetyczne mogą być również wywoływane przez substancje psychoaktywne lub być objawem choroby. Zażycie narkotyków (np. LSD) może prowadzić do omamów, iluzji, a także wrażeń synestetycznych. Ponadto wrażenia synestetyczne mogą pojawić się wraz z postępem procesu chorobowego toczącego się w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Powiązane produkty

Synestezja – kiedy do lekarza?

Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy wrażenia synestetyczne pojawią się nagle. Zazwyczaj dziedziczna synestezja rozwija się od wczesnego dzieciństwa i pacjent jest już przyzwyczajony do takiego sposobu postrzegania. Natomiast nagłe pojawienie się synestezji może być jednym z pierwszych objawów choroby. W takiej sytuacji należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem celem pogłębienia diagnostyki zgłaszanych objawów. Co więcej, osoby, które od dziecka doświadczają synestezji, lecz zauważają u siebie inne niepokojące objawy, również powinny udać się na wizytę i skonsultować swoje dolegliwości z lekarzem.

Synestezja – leczenie

W przypadku synestezji dziedzicznej nie ma możliwości leczenia. Synestetyczny sposób odbierania bodźców zewnętrznych, który występuje od wczesnego dzieciństwa, sprawia, iż synestetycy są przyzwyczajeni do takiego sposobu postrzegania. Natomiast w przypadku synestezji pojawiającej się nagle, niezbędne jest leczenie choroby podstawowej, która wywołała takie doświadczenie.

Synestezja w literaturze

Słowem synestezja określa się również zabieg stylistyczny w literaturze, polegający na przypisywaniu wrażeń jednego zmysłu innemu. W ten sposób do opisu zjawisk lub przedmiotów używa się określeń przypisywanych innemu zmysłowi, np. czarna rozpacz, krzyk duszy. W literaturze znajdujemy również określenie barwnego słyszenia, w którym dźwiękom przypisuje się określone kolory, np. srebrzysta cisza.

  1. A. Rogowska, Synestezja i jej znaczenie w rozwoju poznawczym i językowym w dzieciństwie, Politechnika Opolska, Opole 2015.
  2. A. Rogowska, J. Kaleńska-Rodzaj, Synestezja a sztuka, Kraków 2016, s. 13-15, 29-33, 45.
  3. M.I. Mylopoulos, T. Ro, Synesthesia: a colorful word with a touching sound?, „Frontiers of Psychology” nr 763, (4), 2013.
  4. Synestezja, Słownik Języka Polskiego [online] https://sjp.pl/synestezja [dostęp] 24.07.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij