Doznania synestetyczne
Oliwia Janota

Synestezja – na czym polega? Jak wyleczyć?

Czy można widzieć dźwięki? Jaki kolor ma cisza? Czy mogę słyszeć obraz? Na to pytanie mogą odpowiedzieć osoby na co dzień doświadczające synestezji – czyli wielu wrażeń zmysłowych generowanych przez określony dźwięk czy obraz. Ta wyjątkowa zdolność postrzegania otoczenia jest opisywana od lat zarówno w muzyce, jak i sztuce. Synestetykami jest wielu artystów, również współczesnych – Lady Gaga, Pharell Williams czy Stevie Wonder.

Co to jest synestezja?

Synestezja (z greckiego, syn – razem; aisthesis – czucie, postrzeganie) to umiejętność postrzegania danego bodźca (np. wzrokowego) przez wiele zmysłów. Cechami charakterystycznymi są automatyczność, spójność i wiarygodność odczuwanych wrażeń.

Istnieją różne rodzaje synestezji (dotychczas opisano ponad 60 jej odmian). Wyróżnia się między innymi chromestezję, czyli barwne słyszenie. Wówczas synestetyk łączy słyszane dźwięki z konkretnymi barwami. Istnieje także synestezja leksykalno-smakowa, w której poszczególne wyrazy wywołują jednocześnie różne bodźce smakowe.

Najbardziej powszechną formą synestezji jest synestezja typu grafem-kolor, w której istnieje skojarzenie liter lub liczb z konkretnymi kolorami. Widząc cyfrę, synestetycy jednocześnie postrzegają ją w skojarzeniu z określoną barwą. Niemniej u każdego z nich skojarzenie cyfry z kolorem może być inne – cyfra trzy może być powiązana z kolorem zielonym, a u drugiej osoby z kolorem czerwonym.

Skojarzenia oraz dodatkowe bodźce doświadczane przez synestetyka nie zawsze są przyjemne. Niektóre słowa lub dźwięki mogą kojarzyć się na przykład z nieprzyjemnymi zapachami lub odczuciami, a osoba doświadczająca tego wrażenia nie jest w stanie odciąć się od przykrych bodźców – synestezja jest zjawiskiem całkowicie niezależnym od woli człowieka.

Synestezja – przyczyny

Przyczyną synestezji jest pobudzanie przez dany bodziec więcej niż jednego ośrodka w centralnym układzie nerwowym. Na przykład patrzenie na żółty obiekt powinno pobudzać część mózgu odpowiedzialną za widzenie. U synestetyków bodziec w postaci barwy żółtej pobudza jednocześnie inny obszar mózgu, na przykład odpowiedzialny za zapach. W konsekwencji synestetycy czują zapach kolorów.

Bezpośrednia przyczyna takich połączeń pomiędzy poszczególnymi obszarami mózgu nie została poznana. Występuje jednak częściej wśród osób ze spektrum autyzmu oraz u chorych na padaczkę. Synestezja występuje również u osób z zespołem sawanta – rzadką sytuacją, w której zaburzenie rozwoju współistnieje z wybitnymi uzdolnieniami i doskonałą pamięcią u chorego.

Najczęściej synestezja występuje od wczesnego dzieciństwa i ma podłoże genetyczne. Warto jednak podkreślić, iż wrażenia synestetyczne mogą być również wywoływane przez substancje psychoaktywne lub być objawem choroby. Zażycie narkotyków (np. LSD) może prowadzić do omamów, iluzji, a także wrażeń synestetycznych. Ponadto wrażenia synestetyczne mogą pojawić się wraz z postępem procesu chorobowego toczącego się w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Polecane dla Ciebie

Synestezja – kiedy do lekarza?

Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy wrażenia synestetyczne pojawią się nagle. Zazwyczaj dziedziczna synestezja rozwija się od wczesnego dzieciństwa i pacjent jest już przyzwyczajony do takiego sposobu postrzegania. Natomiast nagłe pojawienie się synestezji może być jednym z pierwszych objawów choroby. W takiej sytuacji należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem celem pogłębienia diagnostyki zgłaszanych objawów. Co więcej, osoby, które od dziecka doświadczają synestezji, lecz zauważają u siebie inne niepokojące objawy, również powinny udać się na wizytę i skonsultować swoje dolegliwości z lekarzem.

Synestezja – leczenie

W przypadku synestezji dziedzicznej nie ma możliwości leczenia. Synestetyczny sposób odbierania bodźców zewnętrznych, który występuje od wczesnego dzieciństwa, sprawia, iż synestetycy są przyzwyczajeni do takiego sposobu postrzegania. Natomiast w przypadku synestezji pojawiającej się nagle, niezbędne jest leczenie choroby podstawowej, która wywołała takie doświadczenie.

Synestezja w literaturze

Słowem synestezja określa się również zabieg stylistyczny w literaturze, polegający na przypisywaniu wrażeń jednego zmysłu innemu. W ten sposób do opisu zjawisk lub przedmiotów używa się określeń przypisywanych innemu zmysłowi, np. czarna rozpacz, krzyk duszy. W literaturze znajdujemy również określenie barwnego słyszenia, w którym dźwiękom przypisuje się określone kolory, np. srebrzysta cisza.

  1. A. Rogowska, Synestezja i jej znaczenie w rozwoju poznawczym i językowym w dzieciństwie, Politechnika Opolska, Opole 2015.
  2. A. Rogowska, J. Kaleńska-Rodzaj, Synestezja a sztuka, Kraków 2016, s. 13-15, 29-33, 45.
  3. M.I. Mylopoulos, T. Ro, Synesthesia: a colorful word with a touching sound?, „Frontiers of Psychology” nr 763, (4), 2013.
  4. Synestezja, Słownik Języka Polskiego [online] https://sjp.pl/synestezja [dostęp] 24.07.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży są z roku na rok gorsze. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice, chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacji dotyczących odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij