Zatrucie chlorem – objawy i pierwsza pomoc

Czysty chlor to pierwiastek chemiczny, który tylko szczątkowo (0,19%) występuje w przyrodzie, jest natomiast wszechstronnie i szeroko stosowany w życiu codziennym. Spotkamy go w przemyśle chemicznym, w preparatach czyszczących i oczyszczalniach wody (przez wzgląd na swoje bakteriobójcze działanie), a także w przemyśle włókienniczym (gdyż chlor posiada silne działanie utleniające, przez co wybiela tkaniny oraz zapobiega kurczeniu się tkanin wełnianych) oraz papierniczym. W temperaturze pokojowej chlor jest żółtozielonym i cięższym od powietrza gazem o drażniącym, silnie duszącym zapachu.

Zatrucie chlorem – jak do niego dochodzi? Ile trwa? Kto jest narażony?

Zatrucie chlorem jest niebezpieczne ze względu na interakcje, w jakie wchodzi z komórkami, oraz intensywność reakcji, w których na nie oddziałuje.

Do zatrucia może dojść każdą drogą:

• przez bezpośrednią ekspozycję – w ten sposób może dojść do oparzeń chemicznych skóry oraz uszkodzeń śluzówek oraz spojówek w naszym organizmie,
• przez połknięcie celowe lub przypadkowe – następuje wówczas uszkodzenie śluzówki układu pokarmowego, które może doprowadzić do rozpływnej martwicy przewodu pokarmowego,
• przez wziewne uszkodzenie dróg oddechowych.

Najczęściej do zatruć chlorem dochodzi w wyniku błędu ludzkiego lub awarii przemysłowych instalacji.

Do osób najbardziej narażonych na zatrucie chlorem zaliczymy:

• osoby zawodowo pracujące z pochodnymi chloru i czystym chlorem – pracownicy fabryk, zakładów chemicznych,
• osoby sprzątające, które często mają kontakt z środkami czystości na bazie chloru,
• osoby pracujące przy oczyszczaniu basenu,
• dzieci, które omyłkowo mogą spożyć lub oparzyć się chlorem – cięższy chlor gazowy będzie opadał na poziom gruntu, gdzie osiągnie najwyższe stężenie.

Zatrucie chlorem na basenie

Szansa na zatrucie chlorem na basenie jest obecnie niska, szczególnie dlatego, że dużo pływalni wykorzystuje ozonowanie oraz promieniowanie UV do oczyszczenia wody (podobnie większość stacji uzdatniania wody zrezygnowało z toksycznego chloru).

Do zatrucia może dojść głównie w wyniku błędu ludzkiego (w trakcie oczyszczania basenu) lub w wyniku awarii instalacji dawkującej chlor do basenu. Przy codziennym kontakcie z chlorowaną wodą w basenie możemy odczuć raczej skutki podrażnienia wywołanego chlorem, a do poważnych reakcji dochodzi rzadko.

Jeśli nasza skóra jest wyjątkowo wrażliwa na chlor, warto udać się do pływalni naturalnej (np. zalewu) lub takiej, która nie używa chloru.

Objawy zatrucia chlorem

Objawy zatrucia chlorem zależą oczywiście od jego stężenia oraz sposobu kontaktu. Krótkotrwałe narażenie na chlor o małym stężeniu ogranicza się głównie do lekkiego podrażnienia spojówek i dróg oddechowych, które ustępuje w momencie przerwania narażenia. Wyższe stężenia doprowadzają do natychmiastowego i silnego podrażnienia błon śluzowych oka, nosa, gardła oraz do ataków kaszlu i poczucia niepokoju (wrażenie duszenia się). Tutaj dolegliwości ustępują po kilku godzinach, gdy osobie podtrutej chlorem podawany będzie tlen oraz środki przeciwkaszlowe.

Wysokie stężenia chloru są śmiertelnie niebezpieczne. Osoby wystawione na zwiększoną ilość chloru powinny być pod pilną obserwacją personelu medycznego, gdyż mogą u nich wystąpić:

• silny kaszel,
• zaburzenia oddychania,
• sinica,
• wymioty,
• uczucie lęku,
• wstrząs,
• śpiączka,
• obrzęk płuc,
• zgon.

Nieco inaczej wygląda kwestia przewlekłego narażenia na niewielkie ilości chloru, szczególnie w miejscu pracy. Do dolegliwości możemy wtedy zaliczyć katar, ból w klatce piersiowej, duszność i uczucie kołatania serca.

Charakterystyczną chorobą osób wystawionych na działanie toksycznych gazów (w tym chloru) jest zespół reaktywnej dysfunkcji dróg oddechowych (RADS), który objawia się kaszlem, dusznością i świstami. Zespół ten może dawać o sobie znać nawet po wielu miesiącach od narażenia na chlor.

Zatrucie chlorem – pierwsza pomoc

Niestety zatrucie chlorem jest mocno niespecyficzne i nie ma na nie żadnego lekarstwa ani odtrutki. Postępowanie w zatruciu chlorem opiera się głównie na leczeniu objawowym i wsparciu zdrowia osoby zatrutej.

Najważniejsze jest odseparowanie osoby narażonej od źródła chloru. Jeśli jest to ofiara masowego wypadku przemysłowego, postępowanie ratunkowe mogą przeprowadzić tylko strażacy wyposażeni w środki ochrony dróg oddechowych – butle z tlenem i aparat oddechowy. Maski z filtrem nie zabezpieczają przed zatruciem chlorem. Po ewakuacji osoba narażona powinna mieć dostęp do świeżego powietrza, a najlepiej czystego tlenu prosto z maski tlenowej. Pamiętajmy o usunięciu skażonej odzieży i wymyciu skóry ciepłą wodą z mydłem.

Zatrucie chlorem – profilaktyka

Żeby uniknąć zatrucia chlorem, omijajmy przede wszystkim jego źródła. Pozbądźmy się wszystkich środków czyszczących czy odkażających na bazie chloru, szczególnie jeśli w domu są zwierzęta lub dzieci. Unikajmy również wybielania tkanin związkami chloru.

W przypadku nadwrażliwości na chlor z basenu najważniejsze jest noszenie okularków pływackich oraz czepka w trakcie korzystania z basenu i dokładne opłukanie ciała pod prysznicem po pływaniu.