Czarna porzeczka – charakterystyka, właściwości, zastosowanie, przepisy

Czarne porzeczki to owoce, które są nam znane już od wielu, wielu lat. Ze względu na ich prostą uprawę często można spotkać je w przydomowych ogródkach, co znacznie ułatwia korzystanie z ich nieocenionych właściwości. Jakie zastosowanie w kuchni i apteczce znalazły czarne porzeczki? Jakimi właściwości się charakteryzują i kto powinien włączyć je do swojej diety? 

Czarna porzeczka – charakterystyka, uprawa, odmiany 

Czarna porzeczka (łac. Ribes nigurum) należy do rodziny agrestowatych i pochodzi z obszarów Europy oraz Azji. Ze względu na jej dużą możliwość dostosowania się do podłoża uprawa nie jest skomplikowana. Warto jednak zwrócić uwagę na wilgotność – krótkie ukorzenienie czarnej porzeczki sprawia, że jest ona dużo silniej narażona na wysuszenie.

Czarna porzeczka – wartości odżywcze, witaminy, kcal, IG 

Czarne porzeczki są owocami o dużej wartości zdrowotnej przy jednocześnie niskiej wartości kalorycznej i niskim indeksie glikemicznym. 100 g tych owoców to jedyne 51 kcal, a ponadto 1,3 g białka, 0,2 g tłuszczu oraz 14,9 g węglowodanów. Porzeczki są świetnym źródłem witaminy C, dostarczają też pewnych ilości witaminy B1, B2, B6, beta-karotenu, witaminy E, folianów, wapnia, żelaza, potasu i magnezu. W owocach czarnej porzeczki znajdziemy także związki biologicznie czynne o działaniu antyoksydacyjnym: flawonoidy, wspomnianą już wyżej witaminę C oraz kwasy fenolowe.  

Właściwości czarnej porzeczki 

Czarnej porzeczce – dzięki obecności takich składników jak flawonoidy czy witamina C – przypisuje się silne działanie przeciwutleniające. Zdaniem wybranych badaczy, obecny w nasionach czarnej porzeczki kwas gamma-linolenowy (GLA) odgrywa też ważną rolę w zapobieganiu objawów alergii. Związki zawarte w roślinie mają działanie przeciwnowotworowe, wpływają na obniżenie poziomu za wysokiego stężenia cholesterolu, regulują poziom glukozy we krwi oraz hamują rozwój Helicobacter pylori. Ze względu na wysoką zawartość witaminy C porzeczkę łączy się również z korzystnym wpływem na układ odpornościowy.

Zastosowanie czarnej porzeczki  

W medycynie ludowej czarną porzeczkę wykorzystywano w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej czy anginy, w chorobach reumatycznych oraz przy krwawieniach z dziąseł. Ponadto stosowano ją także przy wrzodach żołądka i dwunastnicy oraz w kamicy układu moczowego.  

Olej z czarnej porzeczki 

Oprócz owoców czarnej porzeczki duże znaczenie dla naszego zdrowia wydają się wykazywać również i nasiona porzeczek. Olej z nasion czarnej porzeczki składa się głównie z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które odgrywają znaczącą rolę w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia. Ponadto jest zasobny w witaminę E, sterole, fitosterole, karotenoidy i flawonoidy, dzięki czemu przypisuje mu się działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i przeciwmiażdżycowe. Dzięki tym składnikom olej z nasion czarnej porzeczki może być wykorzystywany w m.in. leczeniu łuszczycy, trądziku pospolitego, niektórych schorzeń przewodu pokarmowego czy dla poprawy działania układu odpornościowego.  

Czarna porzeczka w kosmetyce 

Czarna porzeczka znalazła zastosowanie również w kosmetyce. Wyciąg z porzeczki wykazuje działanie oczyszczające, tonizujące i bakteriobójcze. Właściwości te wykorzystuje się w kremach do cery tłustej i mieszanej, a także w nawilżających i regenerujących pomadkach do ust.

Czarna porzeczka w kuchni – z czym ją łączyć? Do czego dodawać? Co można z niej zrobić? 

Ze względu na swoje bogate właściwości prozdrowotne czarne porzeczki najlepiej zjadać świeże. Świetnie sprawdzą się one jako dodatek do wielu dań, między innymi do koktajli, zdrowych deserów czy pod postacią słodkiego sosu do wybranych mięs. W okresie zimowym warto również korzystać z zamrożonych owoców, gdyż proces mrożenia nie niszczy cennych składników odżywczych. Zarówno świeże, jak i mrożone owoce nadają się do ciast i różnego rodzaju wypieków. W sezonie letnim warto przygotować z czarnych porzeczek także przetwory np. dżemy, soki oraz kompot.  

Czarna porzeczka – na co zwracać uwagę przy zakupie, cena, jak przechowywać? 

Przy zakupie czarnych porzeczek należy zwrócić uwagę na świeżość i kolor kupowanych owoców. Czarne porzeczki najlepiej przechowywać w kuchni w chłodnym miejscu lub w lodówce. 

Przeciwwskazania do spożywania czarnej porzeczki w postaci suplementów 

Pomimo swoich cennych właściwości czarne porzeczki nie będą wskazane dla wszystkich. Suplementy z czarną porzeczką nie powinny być stosowane przez osoby przyjmujące m.in. leki rozrzedzające krew. Warto również zwrócić uwagę na interakcje, które mogą zachodzić, gdy wraz z czarną porzeczka stosuje się inne zioła lub suplementy. 

Przepisy z wykorzystaniem czarnej porzeczki  

Koktajl z czarnych porzeczek 

W blenderze zmiksuj szklankę mleka spożywczego lub napoju roślinnego razem z bananem, łyżką płatków owsianych, orzechami włoskimi i porządną garścią czarnych porzeczek. Całość posyp wiórkami kokosowymi. 

Deser z czarnej porzeczki z jogurtem i migdałami 

Porzeczki wymieszaj z jogurtem, udekoruj płatkami migdałowymi i posyp odrobiną cukru waniliowego. 

Sałatka z grillowanymi warzywami, serem halloumi i czarnymi porzeczkami 

Na półmisku rozłóż liście sałaty. Cukinię i ser halloumi pokrój na plasterki i zgrilluj na dobrze rozgrzanej patelni grillowej. W połowie grillowania dopraw cukinię ulubionymi przyprawami, a pod koniec skrop oliwą. Składniki ułóż na liściach sałaty. Na tę samą patelnię wsyp pestki słonecznika i dyni i co chwilę potrząsając, lekko je podpraż. Dorzuć do reszty składników. Sałatkę posyp czarną porzeczką i listkami rukoli. Polej winegretem i obłóż grzankami z chleba.