Teina – czym jest? Właściwości, zastosowanie i wpływ na organizm
Joanna Orzeł

Teina – czym jest? Właściwości, zastosowanie i wpływ na organizm

Większość z nas nie wyobraża sobie poranka bez filiżanki aromatycznej kawy lub herbaty, które mają za zadanie pobudzić nas do działania. Są też osoby, które w tym celu stosują yerba mate lub guaranę. Co ciekawe, teina, mateina czy guaranina to ta sama substancja chemiczna – kofeina, której nazwa zmienia się w zależności od rośliny, z której jest pozyskiwana. W poniższym artykule przybliżona jest charakterystyka teiny oraz sposób, w jaki jest w naszym ciele absorbowana i metabolizowana.  

Teina – co to za związek? 

Teina to związek chemiczny z grupy alkaloidów purynowych, który pod względem struktury chemicznej jest identyczny z kofeiną. W stanie stałym teina jest białym proszkiem, dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Zaliczana jest do najpopularniejszych substancji psychoaktywnych na świecie. Dodatkowo jest całkowicie legalna i używana w rozsądny sposób może mieć pozytywny wpływ na nasz organizm

Teina jest substancją naturalną, którą pozyskuje się z liści krzewu herbacianego z rodziny Camellia. W zależności od części rośliny, z której napar herbaty jest produkowany, stężenie teiny będzie różne. Na zawartość tego alkaloidu wpływa również rodzaj herbaty (zielona, biała, czarna, czerwona), warunki uprawy (nasłonecznienie, nawodnienie gleby, rodzaj podłoża, pH czy czas zbioru) oraz sposób i czas parzenia.   

Teina a kofeina 

Nazwa teina pochodzi od herbaty (ang. tea), z której jest ekstrahowana do wody, bo tak fachowo nazywa się proces parzenia np. herbaty, w postaci pitego na całym świecie naparu.

Pod względem chemicznym teina i kofeina to substancja o tym samym wzorze chemicznym (sumarycznym i strukturalnym). Zasadniczo w postaci czystej ma więc identyczne działanie na nasz organizm jak kofeina. Wiemy jednak, że samopoczucie po wypiciu kubka kawy i kubka herbaty jest różne.  

Kofeina spożywana w naparze z kawy działa szybko i daje tzw. kofeinowego „kopa”, który w literaturze fachowej nazywany jest „pikiem kofeinowym”. Teina natomiast pita z naparem herbaty działa w sposób łagodniejszy, utrzymując stan pobudzenia organizmu przez dłuższy czas niż kawa. Przyczyną tej różnicy są wszelkie dodatkowe substancje, które obok teiny lub kofeiny znajdują się w napojach, z którymi je przyjmujemy. Co więcej, zazwyczaj ilość teiny w kubku herbaty (około 30 mg) jest niższa niż ilość kofeiny w kubku kawy o tej samej objętości (około 150 mg).  

Teina – właściwości i działanie 

Działanie teiny na nasz organizm jest takie jak kofeiny – powoduje pobudzenie działania układów sercowo-naczyniowego oraz nerwowego. Dzieje się to na skutek blokowania receptorów adenozyny, co zwiększa wydzielanie adrenaliny, dopaminy i serotoniny. Umiarkowane spożycie teiny (100–300 mg dziennie) może korzystnie wpływać na wydolność umysłową i fizyczną oraz zmniejszać zmęczenie i senność. Dodatkowo teina zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz działa moczopędnie. 

Zawarta w herbacie tanina opóźnia wchłanianie teiny z przewodu pokarmowego, co powoduje, że alkaloid pochodzący z herbaty stymuluje nasz organizm przez dłuższy czas. Równocześnie z teiną na układ sercowo-naczyniowy i nerwowy działają inne alkaloidy – teofilina i teobromina, zwiększając przepływ krwi, a tym samym dotlenienie organizmu, łącznie z mózgiem. Dodatkowo, jeżeli herbata parzona jest ponad 3 minuty, do naparu ekstrahowane są garbniki i polifenole, które wiążą teinę, powodując kojące działanie herbaty na nasz organizm. 

Teina/kofeina jest również popularnym składnikiem stosowanym do produkcji leków (np. o działaniu przeciwbólowym) i kosmetyków (przeciwzmarszczkowych czy antycellulitowych). 

Polecane dla Ciebie

Teina – w jakiej herbacie można ją znaleźć? Gdzie jest jej najwięcej? 

Teina występuje w każdej herbacie, która produkowana jest z liści i innych elementów krzewu herbacianego, czyli rośliny o systematycznej nazwie Camellia sinensis. Jej zawartość w naparze jest zależna od wielu czynników:

  • skład surowcowy herbaty – liście herbaty zawierają od 2,5% do 4,5% teiny. Zawartość ta różni się ze względu na warunki uprawy (nasłonecznienie, nawodnienie, rodzaj gleby i czas zbioru surowca). Młode liście i pędy mają wyższą zawartość teiny w porównaniu ze starszymi częściami roślin;
  • rodzaj herbaty – na rynku dostępne są herbaty: biała, zielona, czerwona i czarna oraz mniej popularne olong i żółta. Mimo że pochodzą z tego samego krzewu, to sposób ich produkcji jest różny i równocześnie wpływa na ostateczną zawartość teiny (kofeiny) w produkcie. Biała herbata składa się tylko z młodych niefermentowanych pąków krzewu i zawiera 6–60 mg alkaloidu/kubek 230 ml. Herbata zielona również jest niefermentowana, ale produkowana jest z młodych pąków i liści, a zawartość w niej teiny to 20–45 mg /kubek 230 ml. Herbata czarna to liście krzewu poddane fermentacji, która powoduje, że w kubku (230 ml) średnio znajduje się 50 mg teiny, ale w zależności od sposobu parzenia może być jej nawet i 100 mg. Herbata czerwona jest fermentowana krócej niż herbata czarna, a zawartość teiny waha się w granicach 30 – 100 mg/kubek 230 ml. 
  • czas parzenia – nie bez znaczenia (w kontekście ilości teiny w naparze) jest to jak długo będziemy zanurzać liście herbaty w wodzie i jaką temperaturę parzenia zastosujemy. Relacja jest prosta: im dłuższy czas parzenia i im wyższa temperatura wody, tym wyższe stężenie teiny uzyskamy w kubku naszej herbaty.    

Herbaty bez teiny 

Na rynku znajdziemy herbaty opatrzone informacją, że nie zawierają teiny lub kofeiny. Produkty takie zostały poddane chemicznym procesom ekstrakcji alkaloidu z liści. Procesy takie najczęściej przeprowadza się, stosując rozpuszczalniki organiczne, dwutlenek węgla w stanie nadkrytycznym lub wodę. Co należy zaznaczyć: herbata bezkofeinowa nie jest jej całkowicie pozbawiona. Wynika to z niedoskonałości procesu oraz regulacji prawnych, które dopuszczają pewne pozostałości alkaloidu w produkcie z etykietą „bezkofeinowa”.  

W Internecie możemy również znaleźć porady sugerujące, że cała kofeina (teina) zawarta w herbacie zostanie z niej wyekstrahowana podczas trzyminutowego parzenia. Nie jest to prawda. Dynamika tego procesu wykazuje, że stężenie teiny w naparze wzrasta przez co najmniej 15 minut od zalania liści herbaty wrzątkiem. 

Alternatywą do bezkofeinowej herbaty mogą być napary sporządzane z roślin, które naturalnie teiny nie zawierają. Zaliczamy do nich: rooibos, hibiskus, miętę, rumianek, jaśmin czy trawę cytrynową. 

Teina – szkodliwość, skutki uboczne 

Jak każda substancja teina może wywoływać negatywne skutki. Wiele źródeł podaje, że przyjmowanie do 400 mg teiny (kofeiny) dziennie dla zdrowego dorosłego człowieka jest dawką bezpieczną dla zdrowia i życia. Ilość ta zmniejsza się przypadku kobiet w ciąży. Maksymalna dzienna dawka tego alkaloidu nie powinna wówczas przekraczać 300 mg. Spożycie teiny powyżej 500 mg dziennie może powodować objawy niepożądane: wysoką pobudliwość, bezsenność, problemy żołądkowe, arytmię. Ograniczenie spożywania teiny powinny rozważyć osoby zmagające się z chorobami serca, wrzodami, refluksem oraz osteoporozą.  

Ze względu na działanie moczopędne teina może przyczynić się do wypłukiwania niektórych składników mineralnych z naszego organizmu. Jest substancją psychoaktywną i w związku z tym może wywoływać uzależnienie fizyczne i psychiczne, jednak w łagodnej i niezagrażającej życiu formie. 

  1. R. Sharif i in., Effect of Infusion Time and Temperature on Decaffeination of Tea Using Liquid–Liquid Extraction Technique, "Journal of Food Process Engineering", nr 37 (1) 2013. 
  2. J. M. Chin i in., Caffeine Content of Brewed Teas, "Journal of Analytical Toxicology", nr 32 2008. 
  3. R. Wierzejska, Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy, "Przegląd Epidemiologiczny", nr 68 2014. 
  4. R. Wierzejska, Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie, "Roczniki Państwowego Zakładu Higieny", nr 63 (2) 2012. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Bursztyn – pochodzenie, właściwości i zastosowanie

    Jednym z nieodzownych elementów nadbałtyckiego krajobrazu są miejsca, w których kupimy wyroby z bursztynu. Choć pierwsze skojarzenie z tym minerałem to biżuteria, producenci oferują również nalewki, maści i wiele innych produktów. Czym jest bursztyn i jak powstaje? Czy ma właściwości lecznicze? Jak rozpoznać ten prawdziwy?

  • Ceramidy – czym są? Jakie mają właściwości? Dla kogo kosmetyki z ceramidami?

    Ceramidy to naturalnie występujące w naskórku substancje budulcowe, które dzięki swojej budowie i właściwościom mają szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W artykule odpowiemy na pytania o to, czym są ceramidy, jakie jest ich znaczenie w skórze oraz jak je stosować w codziennej pielęgnacji.

  • Johimbina – właściwości i zastosowanie

    Jednym z alkaloidów, których oddziaływanie na organizm ludzki zostało stosunkowo dobrze zbadane, jest johimbina. Znana jako „spalacz tłuszczu” lub składnik pomagający w problemach z uzyskaniem wzwodu członka. Czym zatem jest johimbina i jak działa na nasz organizm? Czy może wspomagać odchudzanie? I czy jest bezpieczna? Odpowiadamy.

  • Jak działa mentol? W jakich produktach można go znaleźć?

    Mentol, który kojarzymy ze świeżym zapachem i odświeżającym smakiem, wykazuje wiele właściwości leczniczych. Z tego względu znajdziemy go nie tylko w kosmetykach czy popularnych produktach spożywczych, ale także i farmaceutykach. Jakie zatem dokładnie działanie wykazuje mentol? Czy może być szkodliwy? Kto powinien ograniczyć jego stosowanie?

  • Garbniki – właściwości i zastosowanie

    Znane są od wieków, używane zarówno w przemyśle, farmakognozji, kosmetyce. Co zatem wiemy o garbnikach? Jakie są ich właściwości? W jakich produktach możemy je znaleźć?   

  • Dioksyny – toksyczność, objawy i skutki zatrucia

    Dioksyny należą do chorobotwórczych związków chemicznych, które od lat znajdują się na listach światowych organizacji dbających o zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także nadzorujących dobrostan środowiska. To substancje niemające żadnego praktycznego zastosowania, ale za to z długą listę skutków ubocznych ich obecności w organizmie. Czym są dioksyny i dlaczego są groźne?

  • Minerał mika – właściwości kosmetyków z łuszczykiem

    Mika, nazywana łuszczykiem, to minerał, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Do branż, w których mika jest niezwykle ceniona, zalicza się przemysł kosmetyczny. Zwłaszcza producenci kosmetyków mineralnych korzystają z naturalnych złóż miki. Jakie cechy powodują, że ten minerał jest szczególnie ceniony? W jakich produktach można go znaleźć? Czy jest bezpieczny?

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij