Mózg - nasza największa tajemnica

1. W chwili narodzin całe mózgowie waży lekko powyżej 300g, a u osoby dorosłej osiąga masę około 1500g. Skład chemiczny mózgu stanowi w ponad 90% woda, co powoduje, że konsystencją przypomina on galaretę. I to właśnie ta niespełna półtorakilogramowa galaretka jest źródłem naszych myśli i skomplikowanych emocji.

2. Z medycznego punktu widzenia cały układ nerwowy dzielimy na ośrodkowy oraz obwodowy. Układ obwodowy tworzą nerwy wraz ze zwojami sięgającymi najdalszych części naszego ciała. Ośrodkowy układ nerwowy ma bardzo skomplikowaną budowę. W jego skład wchodzi mózgowie i rdzeń kręgowy. W mózgowiu wyodrębniamy mózg złożony z dwóch półkul oraz leżący pod nim móżdżek i rdzeń przedłużony. Mózg składa się z 2 półkul, które odpowiedzialne są za różne funkcje. Lewa półkula odpowiada za mowę i logiczne myślenie, to dzięki niej możemy uczyć się liczb, gramatyki, imion czy dat.  Prawa półkula łączy abstrakcje z logiczną informacją lewej półkuli. Umożliwia nam rozumienie metafor, rozróżnianie kolorów, jest odpowiedzialna za produkcje snów. Dzięki niej skupiamy się na uczuciach, emocjach oraz intuicji.

3. Powierzchnia zakrętów i bruzd obu półkul mózgowych na zewnątrz okryta jest korą mózgową inaczej mówiąc istotą szarą. W niej znajdują się ośrodki odpowiedzialne za mowę, wzrok, słuch, czucie, ruchy mięśni itp. To właśnie w korze jest największe zagęszczenie neuronów, przetwarzających miliony skomplikowanych operacji.

4. Bezpośrednio pod korą obu półkul znajduje się istota biała, która przesyła  informacje pomiędzy półkulami oraz pozostałymi częściami mózgowia.

6. Pod mózgiem znajduje się móżdżek zbudowany z 2-ch półkul połączonych tzw. robakiem. Całość tej części mózgowia odpowiada za koordynację ruchową oraz kontroluje równowagę całego ciała.

7. Dolną część mózgowia stanowi rdzeń przedłużony, który posiada zaledwie 2,5 cm długości. Mimo swoich niewielkich rozmiarów jest on odpowiedzialny za podstawowe funkcje naszego organizmu, czyli oddychanie i krążenie.

8. Obwodowy układ nerwowy stanowi układ nerwów, poprzez które ośrodkowy układ nerwowy kieruje wszystkimi funkcjami całego organizmu. W skład obwodowego układu nerwowego wchodzi 12  par nerwów czaszkowych, każdy pełniący inną funkcję oraz 31 par nerwów rdzeniowych tworzących unerwienie pozostałej części ciała. Nerwy poprzez pobudzenia elektryczne przewodzą między sobą informację. Szybkość ich przewodzenia jest bardzo zróżnicowana, gdyż zależy to od grubości, długości oraz obecności osłonki nerwu. I tak na przykład nerwy rdzeniowe, przewodzą impuls z prędkością 120 m/s, a nerwy nieosłonięte przewodzą impulsy jedynie z szybkością  ok.1 m/s.

9. Wspomniane już neurony (komórki nerwowe) są zasadniczym składnikiem układu nerwowego odbierającym i przekazującym informacje. Nasz mózg składa się z około 100 miliardów takich komórek nerwowych. Patrząc na plastikowy model mózgu, mieszczący się w obu dłoniach, trudno sobie wyobrazić tak potężną liczbę pojedynczych komórek. A jednak…

10. Ciała komórek nerwowych mają różną wielkość. Zróżnicowany jest również kształt. Może on być zbliżony do kulistego, owalny, gruszkowaty, podobny do piramidy, trójkątny czy wrzecionowaty. Tym niemniej podstawowe struktury wszystkich neuronów są takie same. Komórka nerwowa składa się z ciała zawierającego jądro i z dwóch rodzajów wypustek: dendrytów i aksonu. Długość takiej wypustki, choć trudno w to uwierzyć, może sięgać nawet 1 metra... Wbrew dawnym poglądom komórki nerwowe nie są ze sobą zespolone, lecz stykają się w miejscach, zwanych synapsami lub złączami.

To wszystko to tylko ułamek tego wiedzy, którą warto pogłębiać. Dokładna budowa anatomiczna mózgu została już w pewnej mierze poznana, jednak naukowców tak naprawdę interesują procesy psychofizjologiczne zachodzące w mózgu i ich powiązania z ludzkim zachowaniem. Może powinniśmy się pogodzić z tym, że skomplikowane zależności i niełatwe do uchwycenia oddziaływania między miliardami komórek nerwowych nigdy nie zostaną do końca poznane?