Koronawirus SARS-CoV-2 i choroba COVID-19 – fakty i mity

Koronawirus to powszechnie używana nazwa wirusa SARS-CoV-2 (ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2), wywołującego zespół ciężkiej niewydolności oddechowej. Jest to czynnik powodujący chorobę COVID-19 (ang. Coronavirus Disease 2019). Wirus ten jest odpowiedzialny za pandemię, której początek stanowiła seria zachorowań w chińskim mieście Wuhan pod koniec 2019 roku. Ponieważ pandemia koronawirusa jest zjawiskiem nowym, cały czas pojawiają się nowe doniesienia i publikacje na temat choroby. Szybkie i niekontrolowane rozprzestrzenianie się koronawirusa spowodowały, że temat ten stał się niezwykle medialny. Narosło również wiele mitów dotyczących wirusa. 

MIT: Ciężka postać choroby COVID-19 dotyczy wszystkich

Koronawirus atakuje głównie komórki układu oddechowego oraz immunologicznego. Na podstawie wstępnych badań wykazano, że głównymi symptomami występującymi u większości chorych są gorączka i suchy kaszel. Rzadziej mogą dołączyć się objawy takie jak biegunka. U ok. 80% chorych przebieg jest skąpoobjawowy. U tych osób mogą wystąpić miernie nasilone oznaki zapalenia płuc. Cięższy przebieg choroby dotyczy kilkunastu procent chorych. Może rozwinąć się u nich masywne śródmiąższowe zapalenie płuc przebiegające z dusznością. 

Ewentualne uszkodzenie innych narządów, np. niewydolność nerek lub mięśnia sercowego prawdopodobnie są skutkiem ciężkiego stanu ogólnego chorych. Wymienione dane mogą ulec zmianie w miarę rozwoju sytuacji.

FAKT: Każdy może zostać zarażony koronawirusem

Każdy, niezależnie od wieku czy płci może zostać zarażony koronawirusem. Jednak na ciężki przebieg choroby narażone są przede wszystkim osoby z grupy podwyższonego ryzyka. Zaobserwowano, że koronawirus jest szczególnie niebezpieczny dla osób starszych. Śmiertelność u osób po 80. roku życia sięga nawet 15%. Z kolei u osób młodych choroba częściej przebiega łagodnie. Większe ryzyko dotyczy też osób obciążonych innymi chorobami przewlekłymi.

Do tej pory największy wpływ na rokowania zdają się mieć choroby układu sercowo-naczyniowego, takie jak miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, a także cukrzyca. Koronoawirus stanowi też większe zagrożenie dla osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego takimi jak POChP lub astma. Ci chorzy już wyjściowo mają gorszą wydolność układu oddechowego. COVID-19 o ciężkim przebiegu częściej obserwuje się także u osób z chorobami nowotworowymi i nadciśnieniem tętniczym.

MIT: Grypa sezonowa powoduje więcej zgonów niż COVID-19 

Dostępne źródła podają różne dane na temat śmiertelności z powodu koronawirusa. Informacje o śmiertelności wahają się od 2% do 3% w zależności od regionu. Ogólnie na śmiertelność duży wpływ mają wiek i choroby towarzyszące. Dla porównania, śmiertelność grypy sezonowej to 0,1%.

Koronawirus SARS-CoV-2 jest często porównywany do innych wirusów tego rodzaju, głównie do wirusa MERS oraz SARS. Pierwszy z nich był odpowiedzialny za epidemię w latach 2012 oraz 2015, a drugi za epidemię w latach 2002-2003. Epidemia MERS dotknęła głównie kraje Bliskiego Wschodu. Wirus ten jest mniej zakaźny. Śmiertelność z powodu zakażenia jest jednak znacznie większa. Wynosi ona ponad 30%. W przebiegu choroby poza niewydolnością oddechową obserwowano także uszkodzenie nerek, wątroby oraz zapalenie mięśni. W przypadku epidemii SARS obserwowano natomiast śmiertelność na poziomie niecałych 10%. 

FAKT: Koronawirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową

Koronawirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Jego cząsteczki są zawarte głównie w wydzielinie dróg oddechowych i ślinie zarówno osób chorych, jak i nosicieli. Za globalny zasięg wirusa i jego szybkie rozprzestrzenianie się jest odpowiedzialnych kilka czynników. Jednym z nich jest szybkie i praktycznie nieograniczone przemieszczanie się ludzi. 

Przebieg choroby u zdecydowanej większości osób jest łagodny lub bezobjawowy. Gwałtownemu rozprzestrzenianiu się koronawirusa sprzyja również brak zachowania podstawowych zasad higieny w społeczeństwie. Kluczowe znaczenie ma mycie i dezynfekcja rąk oraz dezynfekcja przedmiotów osobistych. Pandemia koronawirusa weryfikuje sprawność i wydolność systemu opieki zdrowotnej w dotkniętych krajach. Na dramatyczną sytuację, jaka rozwinęła się we Włoszech wpłynęły m.in. zbyt późne wprowadzenie i nieprzestrzeganie środków zapobiegawczych.

MIT: Zwierzęta przenoszą koronawirusa 

Jeden z mitów na temat koronawirusa dotyczy możliwości przenoszenia koronawirusa przez zwierzęta domowe, głównie psy i koty. Według obecnego stanu wiedzy koronawirus pochodzi od zwierząt. Oznacza to, że pierwszy na świecie pacjent zaraził się najprawdopodobniej zmutowanym wirusem od zwierzęcia będącego nosicielem.

FAKT: Cząsteczki wirusa utrzymują się w powietrzu przez 3 godziny

Koronawirus wciąż nie jest wystarczająco dobrze poznany. Pojawiły się jednak wyniki badań nad czasem jego przetrwania. Cząsteczki wirusa rozpylone np. w czasie kaszlu utrzymują się w powietrzu przez ok. 3 godziny. Czas przetrwania wirusa na różnych powierzchniach zależy od wielu czynników, takich jak materiał, wilgotność, temperatura itd. Czas ten waha się od kilku godzin do nawet kilku dni. 

MIT: Koronawirus zniknie, kiedy zrobi się ciepło 

W przypadku grypy lub innych chorób sezonowych wywołanych przez wirusy, takich jak np. powszechne przeziębienie, szczyt zachorowań przypada na sezon jesienno-zimowy. Wiele osób ma nadzieję na to, że rozprzestrzenianie się wirusa spowolni wiosną, kiedy zrobi się cieplej. Niestety, najprawdopodobniej tak się nie stanie.