Rzucawka poporodowa (połogowa) – przyczyny, objawy, leczenie, skutki
Łukasz Stelmaszczyk

Rzucawka poporodowa (połogowa) – przyczyny, objawy, leczenie, skutki

Rzucawka poporodowa to stan zagrożenia życia świeżo upieczonej mamy. Dlatego tak ważna jest jej obserwacja tuż po porodzie, gdyż objawy rzucawki mogą pojawić się lub nasilić w przeciągu 48 godzin od narodzin dziecka. Jakie są przyczyny i objawy rzucawki poporodowej? W jaki sposób wygląda jej leczenie?  

Czym jest rzucawka poporodowa? 

Rzucawka poporodowa, inaczej nazywana rzucawką połogową, jest stanem zagrożenia życia, który pojawia się raz na 1600 ciąż (wskaźnik umieralności matek wynosi 4,2%). Najczęściej występuje u ciężarnych z uprzednio rozpoznanym stanem przedrzucawkowym lub przewlekłym nadciśnieniem tętniczym, jednakże u 16% kobiet z rzucawką nie stwierdza się wcześniej nadciśnienia tętniczego i objawów stanu przedrzucawkowego Charakteryzuje się pojawieniem drgawek toniczno-klonicznych z utratą przytomności. Lekarz może stwierdzić rzucawkę dopiero po wykluczeniu innych przyczyn, takich jak np. napad padaczkowy, tężyczka czy śpiączka cukrzycowa. 

Rzucawka najczęściej występuje w czasie ciąży i ustępuje po urodzeniu dziecka i łożyska. Niekiedy jednak, nie wiadomo dokładnie z jakiej przyczyny, jej objawy mogą pojawić się lub nasilać w ciągu 48 godzin od rozwiązania. Około 15% przypadków stanowi rzucawka późna, czyli taka, która występuje w ciągu od 48 godzin do 4 tygodni po porodzie. 

Ciśnienie tętnicze na ogół ulega obniżeniu bezpośrednio po porodzie, ale następnie może wzrastać (statystycznie osiąga największe wartości osiąga 3-6 dni po porodzie). 

Przyczyny rzucawki poporodowej 

Przyczyny rzucawki nie są do końca poznane. Istnieją dwie różne hipotezy. Obydwie zakładają nieprawidłową odpowiedź ośrodkowego układu nerwowego na podwyższone wartości ciśnienia tętniczego. Pierwsza hipoteza zakłada, że za bezpośrednie pojawienie się drgawek odpowiada najprawdopodobniej zwężenie się naczyń krwionośnych w mózgu, co powoduje niedokrwienie i następczy obrzęk wewnątrzkomórkowy tkanki mózgowej. Druga hipoteza zakłada uszkodzenie śródbłonka, obrzęk pozakomórkowy spowodowany wysokim ciśnieniem tętniczym oraz występowanie zakrzepów żylnych. 

Zwiększone ryzyko wystąpienia rzucawki dotyczy najczęściej młodych matek (przed 18. rokiem życia) oraz kobiet po 35. roku życia. 

Polecane dla Ciebie

Objawy rzucawki poporodowej 

Objawy rzucawki i stanu przedrzucawkowego to: bóle głowy i brzucha, zaburzenia widzenia, nudności, wymioty, nadciśnienie, skąpomocz, białkomocz, zwiększenie stężenia enzymów wątrobowych i kreatyniny oraz małopłytkowość. Należy pamiętać, że objawy te u części kobiet mogą w ogóle nie występować. 

Objawami, które źle rokują, są: temperatura ciała powyżej 39°C, śpiączka dłuższa niż 6 godzin i skąpomocz. 

Przebieg rzucawki poporodowej 

Przebieg samego napadu rzucawki poporodowej jest taki sam, jak rzucawki ciążowej. Można wyodrębnić 4 fazy: 

  • faza I – trwa do kilkudziesięciu minut, rozpoczyna się niepokojem, włókienkowymi drgawkami mięśni twarzy, rąk, przedramion i stóp; źrenice są rozszerzone, a chora traci przytomność,
  • faza II – występują skurcze toniczne, czyli zaciśnięcie dłoni i rąk w łokciach, zaciśnięcie zębów, bezdech oraz sine zabarwienie twarzy; faza II płynnie przechodzi w fazę III,
  • faza III – występują drgawki kloniczne obejmujące całe ciało. W podręcznikach można spotkać opis: „ciężarna rzuca kończynami górnymi i dolnymi wokół siebie”. W fazie tej następuje skurcz mięśni karku, co powoduje odgięcie głowy. Występuje zwiększone wydzielanie śliny – piana na ustach; faza ta trwa około 1 minuty, 
  • faza IV – faza śpiączki. Po ustąpieniu drgawek występuje głęboki, chrapliwy wdech powietrza, po czym chora przez pewien czas pozostaje w śpiączce. Zazwyczaj stan ten trwa kilka sekund bądź minut, choć w skrajnych przypadkach może zakończyć się stanem śpiączkowym. 

Leczenie rzucawki poporodowej 

W przypadku wystąpienia drgawek należy zabezpieczyć pacjentkę przed urazami mechanicznymi i zranieniami, podać tlen oraz monitorować w trybie ciągłym ciśnienie tętnicze krwi, częstość rytmu serca oraz ciśnienie parcjalne tlenu w organizmie. 

Priorytetem w farmakologicznym leczeniu rzucawki jest przerwanie napadu drgawkowego. W tym celu stosuje się siarczan magnezu (MgSO4) w dawce 6 g we wlewie szybkim (około 20 minut), następnie kontynuuje się leczenie we wlewie stałym, czyli 2 g siarczanu magnezu na godzinę. Wlew szybki powtarza się po 12 godzinach, jeżeli objawy stanu przedrzucawkowego lub rzucawki się utrzymują. W leczeniu drgawek wykorzystuje się również diazepam w dawce 5-10 mg dożylnie, a następnie 10 mg domięśniowo. Po opanowaniu drgawek wdraża się intensywną terapię obniżającą ciśnienie tętnicze krwi. W tym celu stosuje się silne leki hipotensyjne. 

Należy zastosować intensywną terapię i monitorowanie. Polega ono na stałym kontrolowaniu ciśnienia tętniczego i niedopuszczeniu do przekroczenia wartości powyżej 150/100 mm Hg. Należy utrzymać drożność dróg oddechowych i ewentualnie zastosować wentylację płuc, odsysanie z dróg oddechowych. Ze względu na prawdopodobne uszkodzenie nerek monitoruje się diurezę, wyrównuje ewentualne zaburzenia elektrolitowe i równowagi kwasowo-zasadowej. Należy pamiętać o stosowaniu profilaktyki przeciwzakażeniowej i przeciwzakrzepowej. 

Po ustąpieniu stanu zagrożenia życia należy kontynuować leczenie nadciśnienia tętniczego, jeżeli się ono otrzymuje. Mimo że niektóre leki hipotensyjne przechodzą do pokarmu kobiecego, zazwyczaj nie jest wskazana rezygnacja z karmienia piersią – stężenie leków w pokarmie jest znacznie niższe niż w surowicy krwi i nie wpływa na dziecko. Należy pamiętać, że leczenie zawsze ustala lekarz. 

Skutki rzucawki poporodowej 

Rzucawka poporodowa może doprowadzić do ciężkiego niedotlenienia objawiającego się sinicą. Podczas napadu drgawek i po nim może dojść do uszkodzenia kluczowych dla organizmu narządów: nerek, wątroby i układu nerwowego. 

Ciężkim powikłaniem rzucawki poporodowej jest zespół HELLP. Jego nazwa to skrót pochodzący od angielskich nazw następujących objawów: niedokrwistość hemolityczna (hemolytic anemia), podwyższone wartości enzymów wątrobowych (elevated liver enzymes), małopłytkowość (low platelets). Zespół ten objawia się bólem głowy i brzucha, osłabieniem i złym samopoczuciem, nudnościami i/lub wymiotami. Czasem objawy nasilają się w nocy. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • In vitro – na czym polega? Przebieg, skuteczność, koszt

    Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) problemy z płodnością ma ok. 12% populacji. Szacuje się, że w Polsce dotyczy to aż 20% osób w wieku reprodukcyjnym. Nadzieję na posiadanie potomstwa daje jednak metoda in vitro, która w dużej mierze jest finansowana z programów samorządowych.

  • Łysienie poporodowe – jak długo trwa wypadanie włosów po ciąży i jak sobie z nim radzić?

    Każda kobieta marzy o tym, aby jej włosy były piękne, gęste i lśniące. I właśnie w okresie ciąży włosy takie się stają — są mocniejsze i wyglądają zdrowiej niż przed ciążą. Niestety, ten stan nie będzie utrzymywał się długo, ponieważ włosy zaczynają wypadać zazwyczaj po porodzie. Mówi się wówczas, że doszło do łysienia poporodowego. Czy jest ono groźne? Co robić, gdy po ciąży nadmiernie wypadają włosy? Podpowiadamy.

  • USG genetyczne – kiedy wykonać? Ile kosztuje i co może pokazać?

    Badanie USG genetyczne jest w pełni bezpieczne zarówno dla dziecka, jak i dla kobiety ciężarnej. Jest ono jednym z najważniejszych badań wykonywanych w trakcie trwania ciąży. Podczas badania oceniana jest m.in. anatomia płodu oraz ryzyko aberracji chromosomowych. Jak wygląda obowiązkowe badanie prenatalne i ile kosztuje USG genetyczne?

  • Jakie zmiany hormonalne zachodzą w organizmie kobiety w trakcie ciąży?

    Burza hormonalna to potoczne określenie na wszelkiego rodzaju zmiany zachodzące w gospodarce gruczołów dokrewnych w trakcie trwania ciąży. Każdą kobietę ciężarną dotyczą te same wahania, niemniej towarzyszą im różne odczucia. Co dzieje się z organizmem kobiety w czasie ciąży? Jakie hormony działają na początku ciąży oraz co kortyzol ma wspólnego ze zmiennością nastroju?

  • Pierwsze objawy ciąży – po czym poznać, że doszło do zapłodnienia?

    Mdłości, zawroty głowy, tkliwość piersi? Czy te objawy świadczą o tym, że kobieta jest w ciąży? Owszem, mogą na to wskazywać, niemniej nie muszą. Specjaliści z zakresu ginekologii i położnictwa nie definiują jednoznacznie tzw. wczesnych i późnych objawów ciąży. Można jednak wyróżnić zarówno prawdopodobne, jak i pewne jej oznaki.

  • Kangurowanie – czym jest i jakie może przynieść korzyści?

    Budowanie więzi z dzieckiem można rozpocząć już od pierwszych minut, w których malec pojawi się na świecie. Proces, który odbywa się w kontakcie skóra do skóry, nazywa się kangurowaniem. Może być wykonywane przez mamę, ale także przez tatę noworodka. Jak się przygotować do kangurowania i jak długo można je praktykować?

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • Jak sobie radzić z alergią w ciąży?

    Co piąta kobieta w ciąży cierpi na alergię, zwłaszcza na alergiczny nieżyt nosa i astmę alergiczną. W czasie ciąży może pojawić się także alergiczne zapalenie spojówek, ostra pokrzywka, alergia pokarmowa, alergia na leki, a nawet anafilaksja. Jak zatem radzić sobie z alergią w ciąży? Jakie leki można stosować na alergię w ciąży? Czy w ciąży można robić testy alergiczne? I czy alergia w ciąży szkodzi dziecku?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij