Zamartwica urodzeniowa – przyczyny, objawy, rodzaje i skutki
Łukasz Stelmaszczyk

Zamartwica urodzeniowa – przyczyny, objawy, rodzaje i skutki

Zamartwica jest ciężkim stanem dziecka wynikającym z niedoboru tlenu. Może dojść do niej w czasie ciąży, porodu lub zaraz po nim. Zamartwica urodzeniowa, czyli taka, do której dochodzi po urodzeniu, może mieć różne objawy i w zależności od nich planuje się odpowiednie leczenie. Dziecko urodzone w zamartwicy wymaga nie tylko szybkiej interwencji lekarzy, ale też późniejszej wielomiesięcznej lub wieloletniej specjalistycznej obserwacji. 

Czym jest zamartwica urodzeniowa? 

Zamartwica to bardzo poważny stan dziecka, który może zagrażać jego zdrowiu lub życiu. Rozróżnia się: 

  • zamartwicę wewnątrzmaciczną, polegającą na niedotlenieniu płodu, który jeszcze jest w brzuchu,  
  • zamartwicę okołoporodową, kiedy do niedotlenienia dochodzi w I lub II okresie porodu,  
  • zamartwicę urodzeniową, kiedy niedotlenienie rozpoznaje się po urodzeniu.  
Terminy te w rzeczywistości się zazębiają i w bardzo wielu przypadkach zamartwica urodzeniowa jest konsekwencją niedotlenienia dziecka jeszcze w brzuchu matki bądź w czasie porodu. 

Zamartwica urodzeniowa ciężka, umiarkowana lub średniego stopnia 

O ciężkiej zamartwicy można mówić, gdy dziecko urodzi się z punktacją 0-3 w skali Apgar. Ze względu na kolor jego skóry potocznie nazywana jest ona zamartwicą „bladą”. Jeżeli po porodzie noworodek uzyska 4-7 punktów w skali Apgar, mówi się o zamartwicy umiarkowanej, zwanej potocznie „siną”. 

Powiązane produkty

Jakie są przyczyny zamartwicy urodzeniowej? 

Do niedotlenienia okołoporodowego może dojść w wyniku bardzo wielu czynników. Dzielimy je na trzy grupy, choć należy pamiętać, że w konkretnym przypadku może nałożyć się kilka przyczyn z różnych grup. Oto one:

  • przyczyny matczyne to np. wada serca i inne choroby układu krążenia u mamy, nieleczona czy źle kontrolowana cukrzyca, choroby płuc, nieleczone nadciśnienie ciążowe (w szczególności stan przedrzucawkowy i rzucawka). Ponadto należy wymienić w tej grupie zakażenia o różnej etiologii, nieprawidłową czynność skurczową macicy, niedokrwistość i inne,
  • przyczyny łożyskowe i pępowinowe to takie, które wynikają z nieprawidłowości dotyczących łożyska lub pępowiny. Łożysko może przedwcześnie się oddzielać ze względu na krwiak, uraz lub nieprawidłowy rozwój podczas ciąży, Bardzo groźnym powikłaniem okołoporodowym jest wypadnięcie pępowiny przez szyjkę macicy. Zagrożeniem dla płodu, szczególnie podczas porodu, są wszelkie nieprawidłowości pępowiny, jak np. węzeł (który może się zaciskać, szczególnie w czasie porodu, kiedy pępowina się rozciąga). Dziecko może również zawinąć sobie pętlę pępowiny na głowie, czasem nawet kilka pętli. Zarówno węzeł na pępowinie, jak i pętle wokół szyi nie muszą powodować groźnych dla płodu konsekwencji. Niejednokrotnie po porodzie okazuje się, że na pępowinie był węzeł albo dziecko było zaplątane w pępowinę, a rodzi się w bardzo dobrym stanie i uzyskuje 10 punktów w skali Apgar,
  • do przyczyn płodowych zaliczamy wady rozwojowe płodu (wady układu krążenia, układu oddechowego, choroby krwi dziecka). 
Należy również wspomnieć o skutkach palenia papierosów w ciąży – substancje zawarte w dymie tytoniowym mogą spowodować skurcz naczyń krwionośnych w łożysku i przyczynić się do niedotlenienia płodu.

Zbyt późna decyzja o przeprowadzeniu cesarskiego cięcia 

Jeżeli uwidocznionego w zapisie KTG (kardiotokografii) niedotlenienia nie da się przerwać zastosowaniem odpowiedniego leczenia, należy wykonać pilne cięcie cesarskie. Każda minuta opóźnienia decyzji o cięciu cesarskim może powodować pogorszenie stanu dziecka, włącznie ze zgonem wewnątrzmacicznym lub okołoporodowym. 

Jakie są objawy zamartwicy urodzeniowej? 

Aby najlepiej zobrazować objawy zamartwicy urodzeniowej, należy wyjaśnić, czym jest skala Apgar. Została ona po raz pierwszy zaprezentowana w 1952 roku przez prof. Virginię Apgar. Zawiera pięć cech stanu dziecka, które oceniane są tuż po urodzeniu i w razie potrzeby w kolejnych minutach. Ocenia się kolor skóry, czynność serca, reakcję na bodźce, napięcie mięśni oraz oddychanie. W każdej z podskal można przyznać 0, 1 lub 2 punkty (gdzie 0 to wynik nieprawidłowy, 1 pośredni, a 2 prawidłowy). Dzieci uzyskujące 8-10 punktów to dzieci urodzone w dobrym stanie, ocenione na 4-7 punktów są w stanie średnim (zamartwica urodzeniowa umiarkowana), a 0-3 to dzieci w stanie ciężkim (zamartwica urodzeniowa ciężka).  

Poza oceną w skali Apgar zamartwica manifestuje się również w wynikach badań, szczególnie gazometrii krwi pępowinowej oraz gazometrii krwi noworodka (wyniki sugerujące niedobór tlenu i nadmiar dwutlenku węgla w organizmie dziecka). 

Zamartwica urodzeniowa – postępowanie 

Zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna płodu, która z dużym prawdopodobieństwem może spowodować niedotlenienie dziecka w czasie ciąży, porodu i po nim, jest pilnym wskazaniem do cięcia cesarskiego. Uwidoczniona jest ona w nieprawidłowym zapisie KTG. Występuje bradykardia, czyli zwolniona praca serca płodu (poniżej 110 uderzeń/minutę), brak zmienności czynności serca płodu, deceleracje późne lub zapis sinusoidalny. Postępowanie po urodzeniu zależy od stopnia zamartwicy.  

W ciężkich przypadkach tuż po porodzie należy wykonać resuscytację noworodka, może on wymagać intubacji i mechanicznej wentylacji. Powinno się wykonać badania laboratoryjne w trybie pilnym, włączyć leki i ewentualnie przeprowadzić badania obrazowe, takie jak echo serca czy przezciemiączkowe USG główki płodu. 

Jeśli doszło do ciężkiego niedotlenienia mózgu, przeprowadza się schładzanie główki dziecka. Powinno się je rozpocząć jak najszybciej po ustabilizowaniu stanu noworodka. Tę metodę leczenia stosuje się u dzieci donoszonych lub prawie donoszonych. Chłodzenie zmniejsza skutki niedotlenienia układu nerwowego dziecka, choć niestety nadal nie ma długofalowych badań opisujących wpływ chłodzenia na późniejszy rozwój dziecka. 

Skutki zamartwicy urodzeniowej 

Skutki zamartwicy urodzeniowej mogą być natychmiastowe lub odległe. Do natychmiastowych skutków zamartwicy należą ciężki stan wymagający resuscytacji i mechanicznej wentylacji. Trzeba się liczyć również z możliwym zgonem dziecka. Do bardziej odległych powikłań należą wszelkiego rodzaju ubytki neurologiczne wynikające ze zniszczenia tkanki nerwowej. Dzieci mogą wolniej się rozwijać, zachorować na mózgowe porażenie dziecięce, padaczkę.

Choć mózg dziecka ma bardzo duże zdolności regeneracyjne i kompensacyjne, dziecko urodzone nawet w umiarkowanej zamartwicy wymaga długotrwałej obserwacji przez lekarzy. 

Noworodek urodzony w zamartwicy – rokowania 

Zamartwica okołoporodowa to stan ciężki zagrażający życiu bądź zdrowiu dziecka. Ryzyko wystąpienia wczesnych lub odległych powikłań jest większe, jeśli do zamartwicy dojdzie we wczesnej ciąży – ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa dotyczy aż 90% wcześniaków urodzonych przed 25. tygodniem ciąży. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kiedy zrobić test ciążowy? Jakie są rodzaje? Co oznaczają kreski?

    Wykonanie testu ciążowego to zarazem ekscytujący, jak i nieco stresujący moment. Aby wynik był jak najbardziej wiarygodny, warto wiedzieć, czym jest beta-hCG, jakie są dostępne rodzaje testów i kiedy najlepiej wykonać badanie. W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na wszystkie nurtujące Cię pytania.

  • Badanie KTG płodu - na czym polega i kiedy się je wykonuje?

    Badanie KTG, znane również jako kardiotokografia, to nieinwazyjne badanie, które pozwala na monitorowanie czynności serca płodu oraz skurczów mięśnia macicy. Jest to podstawowe badanie wykonywane najczęściej w okresie okołoporodowym, które dostarcza cennych informacji na temat stanu zdrowia dziecka i przebiegu porodu. Na czym polega KTG? Jak je interpretować?

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • Czy kobieta w ciąży może przyjmować symetykon? Jak działają leki na nadmierne gazy?

    Wzdęcia to powszechny i uciążliwy problem dotykający wiele kobiet w ciąży. Często zupełnie niepotrzebnie uznawany za wstydliwy i pomijany w rozmowie z lekarzem, co utrudnia znalezienie skutecznych rozwiązań i zmniejszenie dyskomfortu u przyszłej mamy. Tymczasem istnieją dobre i bezpieczne sposoby, by złagodzić nieprzyjemne dolegliwości. Co może zastosować kobieta oczekująca dziecka i dlaczego w ciąży pojawiają się wzdęcia?

  • Blizny po cesarskim cięciu. Pielęgnacja i sposoby na blizny po cesarce

    W ciągu ostatnich 10 lat odnotowano ponad dwukrotny wzrost odsetka porodów zakończonych cesarskim cięciem. W naszym kraju wynosi on aż 42,2%. Jest to jeden z najwyższych wyników w Europie. Jest to też najczęściej wykonywana operacja położnicza, a dane przedstawiają ciągłą tendencję wzrostową. Przez wzgląd na powszechność tego rodzaju porodu warto rozpowszechniać wiedzę na temat konsekwencji, jakie za sobą niesie. Jedną z nich jest oczywiście rana pooperacyjna i ryzyko powstania zrostów. Prawidłowa pielęgnacja blizny po cesarce może zmniejszyć jej widoczność w późniejszym czasie.

  • Stymulacja hormonalna jajników. Zasady, protokół przed in vitro

    Stymulacja hormonalna jajników to ważny element w procesie zapłodnienia in vitro. Jest procedurą, która może pomóc wielu kobietom zmagającym się z problemami z owulacją w zrealizowaniu marzenia o macierzyństwie. Ale co to dokładnie oznacza i jak przebiega ten proces? 

  • Suplementy diety i witaminy wspomagające płodność  mężczyzn i kobiet

    Sposób odżywiania w znaczącym stopniu warunkuje płodność kobiet i mężczyzn w okresie reprodukcyjnym. Niekiedy jednak nawet właściwa dieta nie jest w stanie dostarczyć wszystkich niezbędnych składników. Wówczas pomocna okazuje się suplementacja. W przypadku kobiet zwykle rekomendowanymi podstawowymi składnikami, które warto włączyć do przyjmowania przed zajściem w ciąże są: kwas foliowy i witaminy z grupy B, witamina D3, kwas EPA, antyoksydanty, a w przypadku stwierdzonych niedoborów również żelazo. Mężczyznom zaleca się przyjmowanie antyoksydantów, witaminy D3, kwasu EPA omega-3, a także w przypadku zdiagnozowania obniżonego poziomu: magnezu, cynku i selenu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.