Terapie eksperymentalne w leczeniu nowotworów – czym są, jakie mają szanse i zagrożenia?
Piotr Chilczuk

Terapie eksperymentalne w leczeniu nowotworów – czym są, jakie mają szanse i zagrożenia?

Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, że liczba chorych na nowotwory znacząco wzrośnie w najbliższych latach. Współczesna medycyna poszukuje nowych sposobów i metod leczenia onkologicznego. Uważa się, że medycyna spersonalizowana, czyli z indywidualnym podejściem do pacjenta, u którego oznaczono profil genetyczny choroby oraz wprowadzono leczenie ukierunkowane molekularnie, będzie niebawem normą.

Co to jest leczenie ukierunkowane molekularnie?

W komórkach nowotworowych dochodzi do licznych mutacji genetycznych. Sprawiają one, że komórki guza mogą szybko i bez ograniczeń się dzielić. Terapię, której leki skierowane są na konkretne antygeny czy mutacje, nazywamy leczeniem ukierunkowanym molekularnie. Leczenie to dało duże nadzieje w leczeniu nowotworów.

Po co potrzebne są badania kliniczne?

Wprowadzenie nowych leków na rynek wymaga przeprowadzenia badań klinicznych. Są to badania naukowe wykonywane na konkretnych pacjentach. Możemy też powiedzieć, że jest to rodzaj terapii eksperymentalnej. Badania kliniczne mają na celu potwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo nowych leków. Ponadto pozwalają one ocenić, czy nowe leki są bardziej skuteczne od tych stosowanych do tej pory.

Wyróżniamy 3 fazy badań klinicznych:

Faza 1: Nowy lek początkowo badany jest na małej grupie (kilkunastu) osób. Lek przeszedł już pomyślnie testy w laboratorium i na zwierzętach, ale nie badano go na ludziach. W tej fazie ocenia się najlepszą metodę podawania. Ponieważ w tej fazie brak jest badań z udziałem ludzi, wiąże się ona z dużym ryzykiem działań niepożądanych. Zaleca się ją chorym onkologicznym w fazie rozsiewu choroby, gdy brak jest możliwości innego leczenia.

Faza 2: Faza ta ocenia aktywność stosowanego leczenia. Poddawanych leczeniem na tym etapie jest kilkadziesiąt osób. Jeżeli aktywność leczenia oceniono pomyślnie, przechodzi się do 3 fazy.

Faza 3: Na tym etapie porównujemy nowy lek z obecnie stosowanymi i oceniamy jego skuteczność. Faza ta wymaga dużej liczby chorych (do kilku tysięcy), aby móc dostarczyć istotnych danych statystycznych.

Powiązane produkty

Immunoterapia – nowy trend leczenia nowotworów?

Jest to nowa metoda leczenia nowotworów, polegająca na stymulacji układu odpornościowego. Komórki nowotworowe są zdolne do licznych i nieograniczonych podziałów, ponieważ „ukrywają się” przed układem odpornościowym i są przez niego niezauważone. Ważną rolę odgrywają tu limfocyty. Na ich powierzchni znajdują się zarówno receptory pobudzające, jak i hamujące. Ich stymulacja prowadzi odpowiednio do aktywacji bądź supresji limfocytu. Przykładem receptora hamującego jest PD-1. Na komórkach nowotworowych znajdują się z kolei cząsteczki PD-L1. Interakcja tych receptorów prowadzi do wygaszenia odpowiedzi limfocytu i w efekcie braku odpowiedzi układu odpornościowego na komórki nowotworowe. Jeżeli poda się lek blokujący receptory PD-1 na komórkach nowotworowych, to w rezultacie dojdzie do aktywacji limfocytu. W tym celu stosuje się przeciwciała monoklonalne, czyli takie, które skierowane są przeciwko konkretnym antygenom. W naszym przypadku są to cząsteczki PD-1 i PD-L1. Przykładem przeciwciał anty-PD-1 są durvalumab, atezolizumab i awelumab, natomiast przeciwciał anty-PD-L1: nivolumab i pembrolizumab.

Wykazano, że stosowanie durvalumabu po przeprowadzeniu radykalnej radiochemioterapii u chorych na miejscowo zaawansowanego, nieoperacyjnego, niedrobnokomórkowego raka płuca znacząco wydłuża czas wolny od rozwoju choroby. Obecnie prowadzonych jest wiele badań klinicznych nad durvalumabem celem ocenienia skuteczności leczenia.

Nivolumab i pembrolizumab stosowane są w leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuca. Pembrolizumab używany jest także w leczeniu zaawansowanego czerniaka. Przeprowadzane są liczne badania kliniczne nad oboma lekami. Poszukuje się innych zastosowań, ocenia się bezpieczeństwo i możliwe skutki uboczne.

Innym przykładem receptora aktywującego limfocyty jest cząsteczka CTLA-4. Lek hamujący jej działania w onkologii to ipilimumab – stosowany jest m.in. w leczeniu czerniaka.

Leki ukierunkowane molekularnie

Celem działania leków onkologicznych może być konkretna mutacja w komórce. Takim przykładem jest mutacja w genie BRAF V600E. Gen ten koduje białko BRAF, odpowiedzialne za przekazywanie sygnałów wewnątrz komórki, a tym samym prowadzi do jej wzrostu. Mutacja ta doprowadza do niekontrolowanego wzrostu i powstania nowotworu. Stosowanymi lekami hamującymi ekspresję genów BRAF są dabrafenib i wemurafenib – używane w leczeniu czerniaka. Niestety, po kilku miesiącach stosowania organizm uodparnia się na leki, dlatego zaczęto szukać innych schematów leczenia. W 2014 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła stosowanie dabrafenibu z trametynibem (inhibitor szlaku MEK – inny szlak przekazywania sygnału wewnątrzkomórkowego) w leczeniu czerniaka w stadium rozsiewu. W 2017 roku Unia Europejska dopuściła do stosowania inhibitora BRAF z inhibitorem MEK w leczeniu chorych z przerzutowym rakiem płuca z potwierdzoną mutacją V600E.

Terapia genowa – nadzieja onkologiczna?

Terapia genowa polega na wprowadzeniu obcych cząsteczek DNA lub RNA do komórek ciała, aby wywołać określony efekt. W onkologii stosuje się ją celem uszkodzenia komórek nowotworowych. Kamieniem milowym był rok 2017, kiedy zarejestrowano w USA terapię genową w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej. Polega ona na pobraniu od chorego jak największej liczby limfocytów T. Następnie w laboratorium wprowadza się określone geny do ich genotypu. Otrzymują one chimerowy receptor antygenowy CARs. Kolejnym etapem jest ponowne ich wprowadzenie do krwiobiegu chorego. Limfocyty te po kontakcie z komórkami nowotworowymi ulegają aktywacji i niszczą nowotwór.

Niestety, terapia wiąże się z licznymi skutkami ubocznymi, jak np. zespół uwalniania cytokin, który może stanowić śmiertelne zagrożenie. Problemem jest także wysoki koszt leku oraz specjalistyczna aparatura konieczna do wytworzenia limfocytów.

Nowe leki – bezpieczne czy groźne?

Przeprowadzanych jest wiele badań klinicznych, aby móc znaleźć i wprowadzić na rynek nowe leki. Niestety, ponieważ leki te są wciąż badane, to nieznane są wszystkie skutki uboczne. Chorzy stosujący leki w badaniach klinicznych muszą liczyć się z tym, że jest to terapia eksperymentalna. Mogą pojawić się niespodziewane reakcje organizmu, począwszy od niewielkiej wysypki na skórze, gorączki, po ciężkie zapalenie płuc czy zgon włącznie.

  1. Jak się prowadzi badania kliniczne, „Badania kliniczne w Polsce” [online], http://www.badaniaklinicznewpolsce.pl/o-badaniach-klinicznych/podstawowe-informacje/jak-sie-prowadzi-badania-kliniczne/, [dostęp:] 04.07.2019.
  2. P. Rutkowski, Immunoterapia nowotworów – bezpieczeństwo, „Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja”, 4 (1), 2018.
  3. Immunotherapy for Melanoma Skin Cancer, „American Cancer Society” [online],  https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/treating/immunotherapy.html, [dostęp:] 04.07.2019.
  4. Immunoterapia nowotworów – przeciwciała anty-PD-1 i anty-PD-L1, „Zwrotnik Raka” [online], https://www.zwrotnikraka.pl/immunoterapia-raka/, [dostęp:] 04.07.2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij