Homeopatia – co to jest i jak działa?

Słysząc homeopatia, wielu ludzi zastanawia się — a co to w ogóle jest? Mała liczba osób wie, że to wykorzystywanie do leczenia substancji pochodzenia naturalnego. Czy można skutecznie wyleczyć chorobę lekami homeopatycznymi? Czy są one w ogóle dopuszczone do sprzedaży w Polsce? Ta wzbudzająca wiele kontrowersji metoda ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników.

Homeopatia to forma medycyny niekonwencjonalnej, w zastosowaniu której chory otrzymuje bardzo małą dawkę leku, jaka u zdrowej osoby wywołałaby objawy choroby. Substancje używane w preparatach leczniczych są łatwe w użyciu, bezpieczne w stosowaniu, a ich przygotowywanie odbywa się na zasadzie rozcieńczania i wstrząsania. Główne zasady leczenia homeopatycznego to m.in. zasada podobieństwa,  teoria sił witalnych, indywidualizm oraz zasada minimum.

Homeopatia — trochę historii

Homeopatię zapoczątkował niemiecki lekarz Christian Friedrich Samuel Hahnemann, który żył w latach 1755-1843. Nie mógł on się pogodzić z inwazyjnymi, czasem wręcz barbarzyńskimi metodami leczenia. Postanowił zrezygnować z ówczesnej klasycznej praktyki lekarskiej, zająć się chemią, badaniami i przekładem literatury medycznej — był bowiem poliglotą, władał 14 językami obcymi. Początek homeopatii to doświadczenie Hahnemanna z chininą, kiedy podczas przekładu książki o leczeniu malarii napotkał fragment mówiący o tym, iż substancja ta wzmacnia żołądek. Postanowił sprawdzić to na sobie i okazało się, że uzyskał objawy podobne do malarii. Po jej odstawieniu objawy przechodziły. Wtedy właśnie narodził się pierwszy warunek homeopatii: podobne należy leczyć podobnym. 

Po kolejnych latach badań oraz eksperymentów na sobie, rodzinie i przyjaciołach Samuel Hahnemann opublikował w 1810 roku Organon der Hailkunst (Organon sztuki uzdrawiania), gdzie opisał teorię oraz praktykę stosowaną w homeopatii. Książka, a bardziej podręcznik był przez niego ulepszany pięciokrotnie, a obecnie po przetłumaczeniu na 10 języków jest podstawowym źródłem wiedzy dla homeopatów na świecie. 

Podstawowe zasady, czyli jak działa homeopatia?

Główne zasady klasycznej homeopatii opierają się na kilku podstawowych regułach. Pierwszą z nich jest wspomniana zasada podobieństwa (similia similibus curantur), która mówi, aby podobne leczyć podobnym. Według homeopatów ta sama substancja, która wywołuje w dużych stężeniach objawy choroby może w bardzo małych dawkach (po ultrarozcieńczeniu) je niwelować. Za przykład może posłużyć wymiotnica lekarska. Przyjęta w dużych dawkach przez zdrową osobę powoduje wymioty, mdłości i ślinotok. Lek homeopatyczny na jej bazie ma pomagać na niestrawność, nadmierne wydzielanie śliny oraz na silne wymioty. Jest on oczywiście przygotowany według zasad homeopatii, czyli w wysokim stopniu rozcieńczony.     

Kolejną zasadą homeopatii jest teoria sił witalnych — Hahnemann twierdził, że aby odzyskać zdrowie, nie wystarczą same leki, ale człowiek powinien uwolnić swoją energię duchową, którą ma w sobie i jaka pozwala uzdrowić własny organizm. Bez tej energii życiowej nie jest on zdolny do uczuć, działania ani uzdrowienia. Ta siła ma inteligencję oraz zdolność skutecznego działania, co przyczynia się do utrzymania organizmu w jak najlepszym stanie. Zasada minimum jest podstawą leczenia homeopatycznego. Stosowanie nieskończenie małych dawek zgodnych ze sposobem reakcji organizmu ma stymulować ustrój człowieka do uruchomienia własnych mechanizmów obronnych. Użycie większej ilości substancji leczniczej mogłoby nasilić objawy i zadziałać toksycznie. Zgodnie z teorią homeopatii lekarstwa leczą tylko na poziomie fizycznym, zwalczając objawy choroby, a nie jej przyczyny. Natomiast leki homeopatyczne docierają na wyższy poziom i pobudzają organizm do walki z chorobą.

Ważne zasady homeopatii to także: indywidualizm, potencjonowanie. Ta pierwsza zakłada, że każdy jest inny i dlatego nawet przy podobnych objawach nie zawsze dwie osoby dostaną te same leki. Potencjonowanie stanowi następujące po sobie serie rozcieńczeń stałych lub płynnych substancji, a następnie dynamizowanie (wstrząsanie lub ucieranie). Proces ten ma na celu zminimalizowanie efektów ubocznych substancji oraz w przypadku dynamizacji — uwolnienie ukrytej mocy.

Homeopatia — jakie są rodzaje leków? 

Leki homeopatyczne to preparaty wytwarzane z surowców homeopatycznych zgodnie z zasadami farmakopei homeopatycznej (czyli zbioru wymagań jakościowych oraz metod badania produktów leczniczych, ich opakowań i surowców farmaceutycznych). Występują w formie preparatów półstałych (maści), stałych: ziarenek, ziarenek-globulek, czopków, mieszanek (mixturae) czy ziarenek powlekanych, a także w płynnej: kropli do oczu czy nosa, płynów do wstrzykiwania bądź nalewek i olejów. Powinno się je zażywać do 2 godzin po jedzeniu lub 0,5 godziny przed jedzeniem, nie pijąc przy tym kawy ani mocnej herbaty. Podczas terapii nie należy także palić tytoniu.

Kontrowersje wokół homeopatii

Homeopatia wzbudza wiele kontrowersji wśród lekarzy, naukowców, a także samych pacjentów. Ma tylu zagorzałych zwolenników, co przeciwników. Ci pierwsi są przekonani, że ta metoda na pewno pomaga, a jeśli nie to przynajmniej nie szkodzi. Przeciwnicy natomiast twierdzą, że to medycyna alternatywna, a jej skuteczność to nic innego jak efekt placebo. Uważają, że nie ma możliwości, aby preparat homeopatyczny działał, skoro nie zawiera praktycznie w ogóle substancji czynnej.

W Polsce preparaty homeopatyczne mają Świadectwo Dopuszczenia do Obrotu wydane przez Instytut Leków. Zgodnie z Ustawą z 6 września 2001 roku nie wymagają dowodów skuteczności terapeutycznej. Zatem wierzyć czy nie wierzyć w homeopatię? Czy leczenie takimi lekami może być skuteczne? Odpowiedź na te pytania każdy powinien znaleźć sam. Nie ulega jednak wątpliwości, że nawet stosując terapię homeopatyczną, nie należy rezygnować z medycyny konwencjonalnej, jeśli są do tego wskazania.