Co może oznaczać swędzenie skóry w ciąży?

Hormony a swędzenie skóry w ciąży

Swędzenie skóry w ciąży dotyka wiele kobiet i jest zazwyczaj spowodowane zmianami fizjologicznymi, jakie zachodzą w ich organizmie, głównie na tle hormonalnym. Wzrost poziomu estrogenów oraz kortyzolu sprawia, że skóra traci jędrność i elastyczność. Tego typu dolegliwości nie są groźne, lecz bardzo uciążliwe i występują najczęściej w I trymestrze ciąży. W tym okresie przyszła mama staje się bardziej wrażliwa na bodźce zewnętrzne, a co za tym idzie – także skóra reaguje podrażnieniem czy swędzeniem.

Jakie czynniki mogą powodować swędzenie skóry w ciąży? Na przykład jedzenie, które przed ciążą było dobrze tolerowane przez przyszłą mamę, detergenty (środki do prania, zmywania, płukania), kosmetyki do codziennej pielęgnacji, a także zbyt szorstkie ubranie. Pomóc tu może zmiana kosmetyków na takie dla osób wrażliwych lub ze skłonnością do alergii oraz wybieranie ubrań z delikatnych, naturalnych, miękkich i oddychających tkanin, które nie będą podrażniać skóry.

W ciąży zmniejsza się poziom wydzielanego przez skórę łoju, dlatego traci ona swoją warstwę ochronną i bardziej się przesusza, co również może powodować swędzenie. Należy więc unikać wszystkiego, co powoduje jej wysuszanie: gorących i długich kąpieli w wannie, ekspozycji na słońce, wiatr czy zimno. Przyszła mama powinna dbać o kompleksowe nawilżanie skóry – pić odpowiednią ilość płynów i używać nawilżających kosmetyków do ciała, najlepiej naturalnych, bez parabenów, PEG-ów oraz niepotrzebnych dodatków chemicznych. Wcierane w ciało kilka razy dziennie powinny zmniejszyć dolegliwości i przynieść ulgę.

Swędzący brzuch w ciąży

Dlaczego w ciąży swędzi brzuch? Odpowiedź jest prosta – skóra w tym miejscu rozciąga się i napina najbardziej, szczególnie w II i III trymestrze ciąży. Oczywiście świąd z powodu rozciągającej się skóry może dotyczyć również innych części ciała – piersi, bioder czy ud.

Rozciąganie skóry doprowadza często do powstawania rozstępów, które również mogą powodować uczucie swędzącego brzucha w ciąży. Jak i dlaczego powstają te nieestetyczne blizny na skórze? W dużej mierze odpowiedzialne są za to geny. Przyczyną jest także podniesiony kortyzol osłabiający włókna kolagenowe i elastynowe skóry, która już jest sucha, wrażliwa i mocno napięta. W efekcie ma mniejszą odporność na rozciąganie – na skutek upośledzenia fibroblastów (komórek produkujących w skórze włókna kolagenu i elastyny) tworzą się zmiany w strukturze tkanki łącznej zwane rozstępami. 

Przyszła mama powinna jeść produkty bogate w:

• pełnowartościowe białko, które jest podstawowym budulcem komórek ciała (chude mięso, ryby, nabiał, jaja, rośliny strączkowe);
• krzem, który bierze udział w syntezie kolagenu (jęczmień, skórki owoców, mleczko pszczele, szczypiorek, zioła takie jak skrzyp polny, pokrzywa zwyczajna, podbiał pospolity i rdest ptasi);
• witaminę C, która rozjaśnia cerę i pomaga w tworzeniu kolagenu (natka pietruszki, papryka czerwona, aronia, porzeczka czarna, cytrusy);
• witaminy z grupy B niezbędne w procesie regeneracji skóry (produkty pełnoziarniste, warzywa strączkowe, produkty na bazie drożdży, zielone warzywa, chude mięso, jaja, ryby);
• NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), które utrzymują odpowiednie nawilżenie skóry oraz łagodzą podrażnienia (ryby, oleje z pierwszego tłoczenia, orzechy).

Pielęgnacja natomiast powinna opierać się na delikatnym masażu i stosowaniu kremów oraz balsamów przeciw rozstępom, a także dermokosmetyków. Dobrze, by w składzie preparatów znalazły się witamina E regenerująca włókna kolagenu i elastyny, łagodzące masło shea, odżywcze i świetne na suchą oraz spierzchniętą skórę masło kakaowe. Bardzo dobrze sprawdzi się również olej jojoba, który zmiękczy i odżywi skórę oraz zapobiegnie powstawaniu rozstępów, a także olej arganowy – niezastąpiony podczas nawilżania, odżywiania oraz regeneracji skóry.

Uwaga! Przed użyciem każdego preparatu przyszła mama powinna uważnie przeczytać ulotkę, ponieważ niektóre preparaty można stosować dopiero od 4. miesiąca ciąży.

Swędzenie skóry w ciąży – to może być cholestaza ciężarnych

Gdy świąd brzucha jest bardzo silny i nie przechodzi po podstawowych zabiegach kosmetycznych, a poprzedzało go silnie swędzenie skóry dłoni i stóp, może to być cholestaza ciężarnych. Jest to niebezpieczne dla płodu schorzenie związane z niewydolnością wątroby i dróg żółciowych przyszłej mamy.

Objawy tej choroby są dość charakterystyczne, bo swędzenie zaczyna się właśnie od wewnętrznej strony dłoni i podeszew stóp, nasila się wieczorem i w nocy, ale nie pojawiają się żadne zmiany skórne. Występuje na skutek nadwrażliwości na hormony wytwarzane w czasie ciąży (estrogeny, progesteron) i pojawia się zazwyczaj w III trymestrze ciąży, ponieważ to wtedy stężenie tych hormonów jest najwyższe. Wewnątrzwątrobowy zastój żółci powoduje podwyższenie stężenia kwasów żółciowych, ALT, AST, bilirubiny i fosfatazy alkalicznej. Objawami, oprócz swędzenia skóry, mogą być żółtaczka występująca w okresie 1-4 tygodni po ustąpieniu świądu, mdłości, wymioty czy utrata łaknienia oraz w rzadszych przypadkach powiększenie wątroby matki. Świąd nasila się wraz z upływem ciąży, a najbardziej dokuczliwy jest tuż przed porodem.

Jeśli istnieje choć cień podejrzenia, że swędzenie skóry w ciąży może być skutkiem cholestazy ciężarnych, należy natychmiast udać się do lekarza, który zleci odpowiednie badania i wdroży leczenie.

Choroby dermatologiczne a swędzenie skóry w ciąży

Swędzenie skóry w ciąży może też być wynikiem dermatoz skórnych, których świąd jest jednym z objawów. Wyróżniamy:

• opryszczki ciężarnych (czasem określane jako pemfigoid) – są autoimmunologicznymi pęcherzowymi dermatozami pojawiającymi się w związku z ciążą; zmiany skórne mają charakter wielopostaciowy, pojawiają się na początku w okolicach pępka, a później przechodzą na tułów, dłonie i stopy. Przed wystąpieniem zmian skórnych przyszła mama źle się czuje, odczuwa pieczenie i świąd skóry, ma gorączkę, nudności oraz bóle głowy. Choroba stwarza ryzyko zahamowania rozwoju dziecka i przedwczesnego porodu;
• grudkowe zapalenie skóry – choroba jest wynikiem nadwrażliwości na tkanki łożyska. Czerwone grudki pokrywają na początku tułów, a później również kończyny. Zmiany skórne mogą pojawić się w każdym okresie ciąży, swędzenie skóry w tej chorobie jest bardzo silne;
• świerzbiączkę ciężarnych – zwykle rozpoczyna się między 25. a 30. tygodniem ciąży, ustępuje po porodzie i rzadko nawraca w kolejnych ciążach. Charakteryzuje się występowaniem niewielkich swędzących grudek na tułowiu i kończynach, choroba nie stwarza zagrożenia ani dla matki, ani dla dziecka;
• swędzące grudki i ogniska pokrzywkowe w przebiegu ciąży (PUPPP) – choroba pojawia się zwykle w trzecim trymestrze ciąży, zmiany skórne to bardzo swędzące grudki obrzękowe i wykwity pokrzywkowe pojawiające się na skórze podbrzusza, a następnie przechodzące na uda, pośladki i ramiona. Charakterystycznym objawem wyróżniającym tę chorobę jest swędząca osutka, która ustępuje bezpośrednio lub kilka tygodni po porodzie. Dermatoza ta nie zagraża dziecku ani matce.