Ropień zęba – jak powstaje, objawy i rodzaje

Jak powstają ropnie?

Najczęściej przyczyną powstawania ropnia jest stan zapalny w obrębie zęba. W wyniku nieleczonej próchnicy dochodzi do zakażenia miazgi komorowej (naczyń krwionośnych i nerwów w obrębie zęba). Zakażenie rozprzestrzenia się z komory zęba do kanałów korzeniowych, a następnie do tkanek okołokorzeniowych – w okolicy wierzchołków korzeni zęba. Rozprzestrzeniona infekcja powoduje stopniowe niszczenie tkanek otaczających ząb. W efekcie powstaje obszar zniszczonej kości, który wypełniają uszkodzone tkanki, martwe komórki oraz bakterie. 

Jakie są objawy ropnia?

Najbardziej typowym objawem ropnia jest bardzo silny ból, który pojawia się samoistnie. Ból ten jest określany jako pulsujący, tętniący i może promieniować do innych zębów. Nasila on się podczas ucisku – w trakcie nagryzania chorym zębem, spożywania posiłków. Dodatkowo ból jest gorszy w pozycji leżącej oraz wieczorami i w nocy. Ból pochodzący od ropnia niejednokrotnie powoduje budzenie pacjenta w nocy lub też nie daje mu spać. Dodatkowo objawami towarzyszącymi są obrzęk (opuchlizna) okolicznych tkanek, zaczerwienienie skóry na wysokości zmiany, powiększenie węzłów chłonnych. W zależności od lokalizacji ropnia mogą występować również problemy z otwarciem ust, a przy bardzo nasilonym stanie problemy z oddychaniem. Pacjent może również podawać ogólne osłabienie, często wynikające z odwodnienia i problemów z jedzeniem oraz podwyższoną temperaturę ciała. 

Jakie są rodzaje ropni?

W zależności od nasilenia, rozprzestrzenienia i wielkości ropni można wyróżnić ich podstawowe trzy rodzaje:
•    Ropnie okołowierzchołkowe (śródkostne)
•    Ropnie podokostnowe
•    Ropnie podśluzówkowe 

Ropień okołowierzchołkowy

Ropień okołowierzcholkowy jest najmniej nasilonym stadium – zapalenie rozprzestrzeniło się jedynie do tkanek otaczających ząb i miazgi zęba. Pacjent zauważa uczucie „wysadzania” zęba z zębodołu – w jego odczuciu jest on wyższy i przeszkadza podczas jedzenia. Dolegliwości bólowe promieniują na jego okolicę – w zależności od tego, który jest to ząb mogą promieniować do oka, ucha, pozostałych zębów. Z powodu często zaawansowanej próchnicy w obrębie zęba – ząb przyczynowy jest przebarwiony lub znacznie zniszczony. Zniszczenie tkanek otaczających jego korzeń powoduje wzrost ruchomości zęba i jego delikatne rozchwianie. 

Leczenie tego stanu zależy od stopnia zniszczenia zęba, stanu ogólnego pacjenta oraz tego, jaki jest ząb przyczynowy. W przypadku zębów wielokorzeniowych (zębów trzonowych) postępowaniem z wyboru najczęściej jest usunięcie zęba – leczenie stanu oraz odprowadzenie wysięku ropnego są wyjątkowo trudne. W przypadku zębów jednokorzeniowych najczęstszym postępowaniem jest tak zwane otwarcie zęba – utworzenie dostępu do kanału zęba (trepanacja komory i poszerzenie kanału zęba) w celu umożliwienia odpływu wydzieliny ropnej. Następnie przeprowadza się klasyczne leczenie kanałowe. W przypadku, kiedy występują również objawy ogólne – obrzęk, gorączka – najczęściej lekarz dentysta przypisuje również pacjentowi antybiotyk. 

Ropień podokostnowy

W następstwie nieleczenia ropnia okołowierzchołkowego dochodzi do rozprzestrzeniania stanu ropnego. W sytuacji kiedy wysięk ropny zniszczy całą grubość kości wyrostka zębodołowego żuchwy lub szczęki dochodzi on do okostnej, czyli zewnętrznej warstwy kości. Następuje wtedy odwarstwienie okostnej i gromadzenie się wysięku pod nią. Jest to bardzo bolesny proces – w stosunku do poprzedniego stadium ropnia pacjent zauważa znaczny wzrost dolegliwości. Dodatkowo pojawia się wygórowanie w jamie ustnej, które jest twarde i bolesne. Leczenie polega na umożliwieniu wysięku wydzieliny ropnej. Dalsze leczenie – ekstrakcja lub leczenie kanałowe zęba – zależą od stanu zęba przyczynowego. 

Ropień podśluzówkowy

Ropień podśluzówkowych powstaje wtedy, kiedy wysięk ropny zaczyna gromadzić się pod błoną śluzową. Chory podaje zmniejszenie dolegliwości bólowych – ropień przebił okostną, której odwarstwienie powodowało znaczny ból. Widoczne jest wygórowanie w okolicy zęba przyczynowego – wygórowanie to jest jednak znacznie bardziej miękkie, błona śluzowa na nim jest zaczerwieniona. Leczenie również polega na ewakuacji wysięku ropnego – poprzez kanał zęba (po trepanacji komory) lub poprzez nacięcie wygórowania.