Co to jest astygmatyzm? Postępowanie i przyczyny
Istota astygmatyzmu, czyli analogia do piłki rugby
Łatwiej będzie zrozumieć istotę tej wady wzroku przybliżając najpierw mechanizm powstawania obrazu oglądanego obiektu. Promienie świetlne biegnące od obserwowanego przedmiotu padają na rogówkę, której przednia powierzchnia, o kształcie zbliżonym do kuli, odpowiednio załamuje promienie świetlne. A co dzieje się, kiedy rogówka nie jest sferyczna? Wskutek tego obraz nie jest nigdy dobrze zogniskowany (dochodzi do deformacji wiązki światła), a przez to staje się on nieostry. Dotyczy to zarówno obrazów bliskich, jak i dalekich. Można więc krótko podsumować, że istotą astygmatyzmu jest nierównomierność załamywania wnikającego do oka obrazu. Oczywiście nie jest to jedynie kwestia przedniej powierzchni rogówki (choć tu udział jest największy). W rzadkich przypadkach przyczyną niezborności są deformacja soczewki oka lub jej nieprawidłowe ustawienie (astygmatyzm soczewkowy), a także deformacja gałki (np. zmiany pourazowe).
Jak przygotować się do wizyty u okulisty w celu diagnostyki?
Na taką wizytę najlepiej udać się wypoczętym, a nie po ciężkim dniu pracy (spędzonym np. przed komputerem). Okazuje się też, że bardzo istotne znaczenie w codziennej praktyce ma również fakt, co pacjent robił tuż przed pomiarem refrakcji, czy np. długo czytał książkę, co spowodowało chwilowy niewielki astygmatyzm.
Jakie są przyczyny i sposoby postępowania?
Otóż analiza badań nad genetycznym podłożem występowania astygmatyzmu nie jest jednoznaczna. Bardziej jasne są sposoby korekcji astygmatyzmu. Obecnie istnieje wiele metod. Należą do nich korekcja okularowa oraz korekcja soczewkami kontaktowymi, a także chirurgia refrakcyjna i korekcja soczewkami torycznymi wewnątrzgałkowymi (np. wszczepianymi podczas operacji zaćmy). Korekcja astygmatyzmu musi być bardzo precyzyjna, bowiem wszelkie nieprawidłowości w korekcji pacjent będzie odczuwał w nieprzyjemny sposób (problemy z wyczuciem odległości, „uciekanie podłogi”, ukośny obraz). Astygmatycy nie są jednak skazani wyłącznie na okulary. Korekcji można również dokonać za pomocą soczewek kontaktowych o specjalnym kształcie, tzw. soczewek torycznych. Ich moc ma dwie różne wartości: podstawową sferyczną i moc cylindra wraz z jego osią podaną w stopniach kątowych.
Astygmatyzm – soczewki czy okulary?
Korekcja okularowa nadal jest najbardziej powszechną metodą. Niewątpliwie jej wadą mogą być jednak pewne zniekształcenia obrazu. Jest to związane z ruchami gałek ocznych względem soczewek okularowych i nasila się wraz ze wzrostem mocy optycznej soczewek. Podczas stosowania soczewek kontaktowych efekty te praktycznie nie występują. Z dużym uproszczeniem można więc stwierdzić, że astygmatyzm niewielkiego stopnia może być równie skutecznie wyrównywany i korekcją okularową, i korekcją soczewkami kontaktowymi. Natomiast w przypadku astygmatyzmu wysokiego stopnia korekcja okularowa jest gorzej tolerowana.
Czy warto korygować niskie wartości astygmatyzmu?
Czasem pacjenci zadają pytanie, czy warto korygować niskie wartości astygmatyzmu. Wiąże się to przecież z większymi kosztami. Otóż okazuje się, że nawet korekcja niskich wartości astygmatyzmu może wpłynąć korzystnie na komfort widzenia. Dzieje się tak dlatego, że nawet w przypadku niskich wartości astygmatyzmu mogą wystąpić dodatkowe objawy w postaci tzw. astenopii – zmęczenia, zaczerwienienia z towarzyszącym bólem głowy. Poza tym niezastosowanie odpowiedniej korekcji cylindrycznej jest czynnikiem ryzyka progresji krótkowzroczności.
Jakie zagrożenia wiążą się z zakupem okularów gotowych przez astygmatyka?
Okulary korekcyjne są wyrobem medycznym, wykonywanym indywidualnie przez optyka na podstawie recepty wypisanej przez lekarza okulistę. Okulary kupowane jako gotowy produkt (np. w marketach) nie uwzględniają indywidualnego rozstawu źrenic, mają „soczewki” wyłącznie z mocami sferycznymi.
