Tara – roślina, źródło głębokiego nawilżenia skóry i włosów

Caesalpinia spinosa to roślina strączkowa należąca do rodziny motylkowatych Fabaceae. Bywa często określana drzewem tara, a w nazewnictwie  lokalnym również jako huarango, guaranga i tanino.

Tara występuje na terenie Ameryki Południowej m.in. w Argentynie, północnym Chile, Boliwii, Peru, Ekwadorze, Kolumbii i Wenezueli, gdzie średnia dzienna temperatura wynosi 14°- 28°C, a średnie roczne opady deszczu mieszczą się w zakresie 660 - 1730 mm. Drzewo naturalnie porasta obszary półpustynne oraz lasy. Można je spotkać na stokach Andów i w dolinach górskich na wysokościach od 1000 do 2900 m n.p.m. Obecnie ponad 80% światowej produkcji tary ma miejsce w Peru, ale roślina jest uprawiana także na północnych i wschodnich terenach Afryki oraz w USA. 

Caesalpinia spinosa preferuje gleby przepuszczalne, wilgotne, o obojętnym lub zasadowym odczynie pH (najlepiej 6,8 - 7,5). Jest odporna na mróz, ale wrażliwa na silny wiatr.  Może wzrastać na stanowiskach słonecznych lub półcienistych.

Tara to szybko rosnące drzewo bądź wiecznie zielony krzew osiągający zwykle 3- 5 metrów wysokości (maksymalnie 8 metrów). Pień i gałęzie rośliny są pokryte szarawą korą z licznymi kolcami. Dwupierzaste liście są ułożone naprzemiennie wzdłuż pędów. Składają się z 2 - 5 par listków głównych (do 10 cm długości) oraz podosadzonych 5- 8 par listków wtórnych. Pojedyncze listki mają kształt podłużny, eliptyczny lub jajowaty. Ich nasada jest lekko skośna, natomiast wierzchołek zaokrąglony. Wymiary pojedynczego listka to: 2,5 cm długości oraz 1 cm szerokości. Górna powierzchnia liścia jest gładka, w kolorze ciemnozielonym. Liście są pozbawione przylistków. Okres kwitnienia Caesalpinia spinosa przypada na miesiące marzec - czerwiec. Kwiaty są zebrane w grona o długości 15 cm (maksymalnie  20 cm). Mają czerwono-żółte lub pomarańczowe zabarwienie. Pojedyncze drobne kwiaty posiadają średnicę 9 mm -10 mm i długość około 5 mm. Charakteryzują się pięcioramiennym, asymetrycznym kielichem z działkami zrośniętymi w swojej końcowej części oraz krótkim, owłosionym ogonkiem. Długość płatków jest zwykle większa od długości pręcików. Pręciki są żółte i występują w liczbie 10 sztuk. Owocami Caesalpinia Spinosa są płaskie i czerwonawe strąki o wymiarach: 10 cm długości i 2,5 cm szerokości. Każdy owoc zawiera 4 - 7 okrągłych nasion w czarnym kolorze, które po dojrzeniu czerwienieją.

Nazwa rodzajowa drzewa tara pochodzi od nazwiska włoskiego botanika Caesalpiniego, natomiast określenie spinosa wynika z obecności kolców na roślinie. W lokalnych społecznościach Ameryki Południowej drzewo bywa nazywane „peruwiańskim chlebem świętojańskim”.

W medycynie ludowej społeczności południowoamerykańskiej Caesalpinia Spinosa była stosowana w zwalczaniu infekcji dróg oddechowych. Dzięki zawartości tanin o działaniu ściągającym i przeciwbakteryjnym roślinę używano również do łagodzenia infekcji skórnych. W medycynie peruwiańskiej naparami z tary leczono zapalenie gardła z powiększonymi migdałkami, gorączkę i bóle brzucha. Wykorzystywano jej właściwości przeciwpasożytnicze.

Obecnie nasiona oraz strąki Caesalpinia spinosa są źródłem gumy tara oraz substancji garbnikowych. Guma jest surowcem szeroko stosowanym w przemyśle kosmetycznym. Pozyskuje się ją poprzez sproszkowanie endospermy nasion zawartych w owocach drzewa. Uzyskany w ten sposób biały, pozbawiony zapachu proszek jest używany jako naturalny zagęstnik do produktów kosmetycznych. Zwykle stosuje się go w stężeniach od 0,1% do 2%. Guma tara posiada właściwości stabilizujące, przedłuża trwałość kosmetyków oraz zapobiega ich rozwarstwianiu. Co ważne, jest stabilna w szerokim zakresie pH oraz temperatur. Nie wchodzi w interakcje z innymi składnikami kosmetyków, co czyni ją idealnym naturalnym zagęstnikiem.

Guma Caesalpinia spinosa działa jak emolient, tworząc na skórze rodzaj cienkiego filmu zapobiegającego transepidermalnej utracie wody. Ta właściwość wynika z zawartości w nasionach związków zbyt dużych, aby mogły penetrować przez skórę tj. galaktomannanów. Powoduje to natychmiastowy efekt zmiękczenia i wygładzenia skóry. Działanie to wspierają małe cząsteczki galaktoz-manno-oligosacharydów, które przenikają w głąb warstw rogowych naskórka, zapewniając głębokie nawilżenie. Na rynku dostępne są liczne produkty kosmetyczne z Caesalpinia spinosa przeznaczone do pielęgnacji skóry suchej, odwodnionej, z problemem łuszczycy i AZS. Są to kremy do pielęgnacji twarzy, kremy pod oczy, maseczki, balsamy do ciała i emulsje. Guma tara stanowi popularny składnik żeli do mycia twarzy i ciała, emulsji micelarnych, peelingów oraz płynów do kąpieli (również dla dzieci). Zawarte w gumie polifenole wspomagają aktywność substancji przeciwstarzeniowych w kosmetykach anti-aging. Surowiec normalizuje wydzielanie sebum, przez co działa korzystnie w przypadku cery łojotokowej i trądzikowej. Dodatek gumy Caesalpinia spinosa w produktach do włosów (szampony, odżywki, maski) również jest uzasadniony. Tara nadaje im miękkości i objętości oraz ułatwia rozczesywanie. Guma pokrywa łuski włosów, sprawiając że są lśniące i bardziej podatne na układanie.

Ze strąków Caesalpinia spinosa otrzymywane są taniny wykorzystywane do garbowania skór m.in. w przemyśle samochodowym. Taniny roślinne są także lokalnym środkiem antyglonowym, używanym do ochrony kadłubów statków przed tworzeniem zielonych osadów. Z nasion Caesalpinia spinosa uzyskuje się czarny barwnik, natomiast z korzeni - ciemnoniebieski. Drewno rośliny służy jako materiał opałowy. Nasiona są źródłem gumy, która w przemyśle spożywczym jest oznaczana symbolem E417 i  używana jako środek stabilizujący, zagęszczający oraz emulgujący (produktach mlecznych, wędlinach, wyrobach cukierniczych).

Strąki Caesalpinia Spinosa są bogatym źródłem garbników (galotanin), stanowiących około 40 - 60% ich masy. Poddane hydrolizie kwasowej uwalniają kwas galusowy. W nasionach Caesalpinia Spinosa wyodrębnia się 3 części: otoczkę nasienną (38- 40%), substancję wypełniającą tworzoną przez galaktomannan (30- 40%) oraz zarodek (27- 30%) złożony głównie z białek i lipidów.  Analiza kwasów tłuszczowych lipidów nasion wykazała obecność ponad 23 rodzajów kwasów, głównie palmitynowego, oleinowego i linolowego. Nasiona zawierały również znaczną ilość kwasu cis-wakcenowego, stearynowego i behenowego. Wśród lipidów Caesalpinia Spinosa wymienia się sitosterol (ponad 80%), kampesterol (5- 6 %), stigmasterol (10%) i 45-avenasterol (3,5%).

Z liści drzewa wyizolowano m.in. homoizoflawany: 4'-hydroksy-7-metoksy-3-benzylo-2H-chromen (1) i 3,4-cis-di-O-3-hydroksy-7-metoksy-3-(4-hydroksybenzylo)- 4-etoksychroman, kumaryny (7-metoksy-3-(4-hydroksybenzylo)kumaryna), związki fenolowe (bonducelina, anemarkumaryna A , (+)-syringarezynol, curuilignan D, skopoletyna, p-hydroksybenzaldehyd).  W gałązkach i liściach tary odkryto diterpeny kassanowe m.in.  izoneocaesalpinę H, ceespinozynę A, cepinozynę B i diterpeny kassanowe z unikalnymi pierścieniami węglowymi: cepinozyny C- E.

W jednym z doświadczeń oceniano właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne galotanin oraz produktów hydrolizy kwasowej galotanin pozyskanych ze strąków Caesalpinia Spinosa wobec różnych szczepów bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Ekstrahowane garbniki najskuteczniej hamowały rozwój Staphylococcus aureus oraz Pseudomonas fluorescens. Badania uwidoczniły potencjale zastosowanie produktów hydrolizy kwasowej garbników drzewa tary jako naturalnego środka przeciwbakteryjnego.

Strąki Caesalpinia spinosa poddane procesowi hydrolizy kwasowej były źródłem substancji o działaniu przeciwutleniającym. Techniki badawcze wykazały aktywność antyrodnikową surowca roślinnego. Stwierdzono, że garbniki drzewa tara ograniczają uszkodzenia błon komórkowych i innych organelli komórek najprawdopodobniej przez chelatowanie i tworzenie kompleksów z reaktywnymi atomami metali.

Prowadzone są badania właściwości immunomodulujących galaktomannanów pozyskanych z Caesalpinia Spinosa.  W przyszłości galaktomannan Caesalpinia spinosa mógłby stymulować odpowiedź immunologiczną np. u pacjentów poddawanych leczeniu przeciwnowotworowemu.

Guma tara jest uznana za produkt bezpieczny, jednak przed jej użyciem na skórę polecane jest wykonanie, jak w przypadku wszystkich kosmetyków, testu płatkowego.

W kosmetyce stosuje się stężenie gumy mieszczące się w zakresie 0,1% do 2%.

Domowa maseczka do cery dojrzałej

Wymieszać 10g glinki czerwonej, różowej lub białej z 10 ml wody lub hydrolatu różanego i szczyptą gumy tara. Papkę nałożyć na twarz, szyję i dekolt i pozostawić na 15 minut. Zmyć letnią wodą i nałożyć krem nawilżający.

Guma tara jest uznawana za produkt bezpieczny dla ludzi, ponieważ jako częsty dodatek do żywności została poddana wielu badaniom odnośnie stosowania wewnętrznego w pojedynczych dawkach i przy podawaniu przewlekłym. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności jest surowcem pozbawionym działania genotoksycznego i rakotwórczego. Nie odnotowano dla niej działań niepożądanych.