Czy fenkuł włoski to koperek? Czytaj na DOZ.PL

Fenkuł włoski (łac. Foeniculum vulgare, ang. Fennel), pochodzący z rodziny baldaszkowatych – Apiaceae jest w naszym klimacie rośliną dwuletnią. W miejscu skąd pochodzi, czyli krajach basenu Morza Śródziemnego, jest rośliną wieloletnią.  Inna polską nazwą fenkułu jest koper włoski. Jego nazwa łacińska pochodzi pod słowa foenum, które oznacza siano. Ten związek wynika zapewne z charakterystycznego zapachu owoców kopru, który może być w pewnym stopniu kojarzony z zapachem siana. 

Większość mieszkańców naszego kraju wie jak wygląda ta rozpowszechniona w Polsce roślina. Na lekko szarych łodygach osadzone są żółtawe baldachy drobnych kwiatów. Korzeń kopru włoskiego jest wrzecionowaty. Fenkuł osiąga zwykle wysokość około dwóch metrów. Jego liście są nitkowate, trzykrotnie pierzaste, a ogonek liściasty otacza łodygę. Owocem jest cylindryczna rozłupka, dzieląca się na dwie małe niełupki. 

Surowcem farmaceutycznym kopru włoskiego jest jego owoc –foeniculi fructus . Owoce należy zbierać w okresie dojrzewania rośliny i suszyć w lekkim przewiewie. Owoc kopru jest wykorzystywany do uzyskiwania olejku eterycznego. 

Owoc kopru włoskiego, a właściwie uzyskiwany z niego olejek eteryczny, jest w tej chwili wykorzystywany głównie jako środek wiatropędny i lek poprawiający trawienie.
Ponadto, niektóre składniki olejku eterycznego działają wykrztuśnie, dlatego olejek eteryczny znajdziemy w składzie preparatów przyjmowanych w okresie przeziębieniowym.
Olejek eteryczny wykazuje również pewne właściwości przeciwbakteryjne i może być stosowany jako środek poprawiający zapach z ust. Z tego powodu składniki kopru włoskiego znajdziemy w składzie płynów do płukania jamy ustnej oraz past do zębów. 

Napar z fenkułu włoskiego może być wykorzystywany w łagodzeniu kolki i bólu brzucha u dzieci powyżej czwartego roku życia. 

Właściwości lecznicze fenkułu włoskiego są znane od wieków. Koper włoski już w starożytnym Egipcie był uznawany za środek łagodzący bóle brzucha oraz problemy związane z trawieniem. W okresie średniowiecza przypisywano mu wręcz magiczne właściwości, a jego popularność potwierdzają zapisy średniowiecznych "recept". Culpeper wspomina o wykorzystaniu owoców fenkułu w łagodzeniu bólu zębów i problemów oddechowych. Ususzone ziele wieszano w drzwiach w celu odpędzenia złych duchów i zapewnienia domownikom spokojnego snu. Medycyna dalekiego wschodu wykorzystywała owoce fenkułu do uśmierzania bólu po ugryzieniach przez węże.

Owoce kopru włoskiego są również chętnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Olejek eteryczny i same owoce służą do aromatyzowania mięsa, ciast oraz różnego rodzaju pieczywa. 

Owoc fenułu włoskiego zawiera olejek eteryczny, w którego składzie zidentyfikowano głównie pochodne fenylopropanu: anetol, fenchon i estragol, a także substancje z grupy monoterpenów: alfa i beta pinen oraz limonen. W olejku eterycznym występuje również aldehyd, keton oraz kwas anyżowy. Ponadto, oprócz frakcji olejku eterycznego potwierdzono również występowanie flawonoidów, kwasów organicznych oraz białka. 

Aktywność przeciwbakteryjna i przeciwpasożytnicza olejku koprowego sprawia, że może być on stosowany w zwalczaniu wszy lub pcheł. 

Substancje zawarte w olejku wykazują działanie rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz oskrzeli.
Ponadto, fenchon wykazuje również działanie sekretolityczne, dzięki czemu preparaty zawierające wyciągi z fenkułu są chętnie stosowane przez pacjentów do zwalczania kaszlu związanego z sezonowym przeziębieniem. 

Napary z kopru włoskiego mają również lekkie działanie uspokajające.

Owoc fenkułu włoskiego można stosować w postaci naparu. W celu jego przygotowania zaleca się zalanie surowca wrzącą wodą i pozostawienie go pod przykryciem na 10 minut.

Wyciągi z kopru włoskiego są stosowane również w formie pastylek i tabletek do ssania. Zwykle zaleca się ssanie jednej tabletki co osiem godzin. 

Wyciągi z fenkułu włoskiego znajdziemy również w składzie popularnych syropów na kaszel. Zaleca się stosowanie syropu sosnowego zawierającego olejek koprowy w ilości 15 ml syropu trzy razy dziennie w przypadku osoby dorosłej. 

Nie zaleca się długotrwałego przyjmowania naparu z fenkułu włoskiego ze względu na ryzyko podrażnienia błony śluzowej żołądka oraz prawdopodobieństwo występowania reakcji alergicznych. Bezpieczny okres stosowania w przypadku osób dorosłych to dwa tygodnie.

Według współczesnej wiedzy nie zaleca się stosowania naparu z kopru włoskiego przez kobiety karmiące piersią. Zawarte w naparze składniki chemiczne mogą wręcz osłabiać laktację u kobiet karmiących, a przenikanie substancji zawartych w olejku do mleka może opóźniać dojrzewanie niemowląt. 

Duże dawki anetolu mogą odpowiadać za działanie neurotoksyczne wyciągów i naparów z fenkułu włoskiego. Ciężkie przedawkowanie może spowodować wystąpienie drgawek oraz zaburzeń mowy i równowagi podobnych do stanu odurzenia.