Kwiat lipy — miód, napar, kosmetyk

Kwiaty lipy stosowane są w stanach zapalnych układu oddechowego takich jak ból gardła oraz kaszel. Działanie rozkurczowe rośliny wykorzystywane jest w leczeniu schorzeń układu moczowego oraz problemów trawiennych. Lipa wskazana jest także dla osób cierpiących na problemy ze snem i nadmierną nerwowością. Właściwości napotne oraz ograniczające stan zapalny znajdują zastosowanie w leczeniu grypy, przeziębienia i gorączki. Roślina ułatwia usunięcie z organizmu toksyn oraz szkodliwych produktów przemiany materii. Lipę w zastosowaniu zewnętrznym wykorzystuje się do kąpieli, irygacji, okładów, pielęgnacji cery oraz do usuwania piegów. Stosowanie lipy bezpośrednio na skórę przyspiesza procesy gojenia, łagodzi stany zapalne, świąd oraz podrażnienia. Lipa może być również stosowana przez osoby z nadciśnieniem tętniczym w celu obniżenia wartości ciśnienia.

Kwiatostan lipy pozyskiwany jest z dwóch gatunków tej rośliny: lipy drobnolistnej (łac. Tilia cordata) oraz lipy szerokolistnej (łac. Tilia platyphyllos). Oba wymienione gatunki występują w Europie i Azji Zachodniej, w Polsce natomiast dużo bardziej rozpowszechniona jest lipa drobnolistna, której kwitnienie przypada na lipiec.

Obydwa gatunki lipy to wysokie i rozłożyste miododajne drzewa liściaste. Mogą osiągać wysokość do 25 m, a nawet 35 m. Roślina ta jest stosunkowo mało wymagająca, dostosowuje się do panujących warunków atmosferycznych. Preferuje żyzne wilgotne gleby i słoneczne, lekko zacienione stanowiska. Liście lipy mają charakterystyczny sercowaty kształt i w zależności od gatunku osiągają do 10-12 cm długości. Dojrzałe liście są zielone i matowe, a na spodniej części blaszki posiadają kępki włosków. Jesienią liście lipy zmieniają kolor na żółty. Owoce lipy różnią się morfologią zależnie od gatunku. Lipa drobnolistna wydaje małe, owłosione, asymetryczne owoce o cienkiej ścianie z pestką w środku. Lipa szerokolistna obradza natomiast w pokryte włosami orzechy ze zdrewniałą łupiną i skrzydełkiem. Surowiec wykorzystywany w medycynie stanowią baldaszkowate kwiatostany wraz z podsadką, zbierane podczas kwitnienia drzew lipy. Kwiatostan lipy składa się z kilku do kilkunastu żółtawych kwiatków (o średnicy do 15 mm) na szypułce, zrośniętych z dużą podsadką. Kwiaty mają przyjemny, delikatny zapach i charakteryzują się śluzowato-słodkim smakiem.

Główne składniki czynne zawarte w kwiatach lipy to związki flawonoidowe, śluz, garbniki, pektyny, sole mineralne, fitosterole, kwasy organiczne oraz olejek eteryczny. Flawonoidy odpowiadają za działanie antyoksydacyjne lipy, które chroni organizm przed stresem oksydacyjnym i szkodliwym działaniem rodników tlenowych. Ponadto flawonoidy wykazują działanie przeciwzapalne i zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych. Wyciąg z lipy zwiększa również sekrecję potu oraz poprawia jego parowanie przez skórę. Ma także niewielkie działanie moczopędne. Zawarty w lipie śluz działa zmiękczająco i ochronnie, w szczególności na błonę śluzową dróg oddechowych. Olejek eteryczny występuje w ilości 0,02-0,05%, zawiera m.in. farnezol odpowiadający za słodki zapach rośliny, który wabi owady zapylające. Ponadto lipa zwiększa produkcję żółci i chroni przed powstawaniem kamieni żółciowych.

Lipa stosowana przy przeziębieniach, we wspomaganiu prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego oraz jako łagodny środek napotny przyjmowana jest w postaci naparu doustnego. 1 saszetkę lub 1 łyżeczkę suszonego kwiatostanu lipy (1,5 g surowca) należy zalać 200 ml wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem na 15 minut do zaparzenia. Dorośli i dzieci powyżej 12 roku życia powinni przyjmować ciepły napar z kwiatostanu lipy 2-3 razy dziennie między posiłkami. Ponadto lipa może być stosowana w postaci syropu, który może być przyjmowany już po 1 roku życia, w celu przeciwgorączkowym oraz łagodzącym objawy przeziębienia i infekcji układu oddechowego. Lipa stosowana we wspomaganiu funkcji wydalniczej nerek oraz prawidłowego działania pęcherza moczowego powinna być przyjmowana w postaci naparu (1 saszetka na 200 ml wody) 2 razy dziennie. Działanie wspomagające wyciszenie oraz prawidłowy sen wykorzystywane jest w płynach doustnych zawierających lipę. Można je stosować już u dzieci powyżej 3 roku życia – 10 ml produktu godzinę przed snem. Lipa wspierająca prawidłowe funkcjonowanie strun głosowych oraz układu odpornościowego może być również przyjmowana w postaci pastylek do ssania, kapsułek oraz proszku do rozpuszczania. W kosmetyce lipa stosowana jest do wyrobu produktów nawilżających (zarówno do włosów, jak i skóry) oraz wygładzających, które działają oczyszczająco i zmiękczająco na skórę. Ponadto z kwiatów lipy wytwarzany jest aromatyczny miód, a olejek lipowy stosuje się do aromatyzowania alkoholi oraz słodyczy.

Interakcje lipy z innymi lekami oraz ziołami są nieznane.

Nie zgłoszono przypadków przedawkowania produktów z lipą. W przypadku stosowania produktu dłużej niż 1 tydzień i nieustępowania objawów chorobowych należy zakończyć jego stosowanie i skontaktować się z lekarzem. Wyrobów z lipą nie należy stosować u osób z nadwrażliwością na substancję, nie jest również zalecane samodzielne stosowanie przez kobiety w ciąży oraz karmiące. Ciężarne oraz kobiety w czasie laktacji powinny skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed przyjmowaniem preparatów zawierających lipę.