Dienogest, Dienogestum - Zastosowanie, działanie, opis

Dienogest  w monoterapii jest stosowany w leczeniu endometriozy czyli objawów bólowych spowodowanych nieprawidłowo rozmieszczoną błoną śluzową macicy. Jest również składnikiem doustnych środków antykoncepcyjnych oraz HTZ czyli hormonalnej terapii zastępczej (u kobiet będących ponad rok po menopauzie) w leczeniu objawów wywołanych niedoborem estrogenu.  

Dienogest stosuje się doustnie, połykając tabletkę w całości. Lek przyjmujemy codziennie o stałej porze w razie potrzeby popijając niewielką ilością płynu. Tabletkę można stosować z posiłkiem lub niezależnie od posiłku. Terapię można rozpocząć w dowolnym momencie cyklu menstruacyjnego. Leczenie jest ciągłe czyli nie stosuję się przerw przed rozpoczęciem kolejnego opakowania.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej.

Dawka zwykle stosowana dobowa w leczeniu endometriozy wynosi 2 mg natomiast w antykoncepcji doustnej  (w preparatach złożonych) 2-3 mg,

Wystąpienie wymiotów oraz biegunki w ciągu 3-4h od przyjęcia tabletki może zmniejszać skuteczność leku.

Przeciwwskazaniem do stosowania dienogestu jest choroba zakrzepowo- zatorowa w żyłach (zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna). Leku nie stosuje się również u pacjentów u których występuje lub występowała w przeszłości ciężka choroba tętnic oraz choroba układu sercowo - naczyniowego (np. atak serca, udar). U pacjentów, którzy mają zaburzone parametry czynności wątroby lub chorują na cukrzycę ze zmianami naczyniowymi stosowanie substancji dienogest nie jest wskazane. Ponadto wśród przeciwwskazań można wyróżnić również: łagodny lub złośliwy guz wątroby, rozpoznany lub podejrzewany guz zależny od hormonów płciowych taki jak guz narządu rodnego, rak piersi, niewyjaśnione krwawienie z pochwy, nadwrażliwość na substancję czynną.

Nie jest wskazane stosowanie dienogestu przed wystąpieniem pierwszej miesiączki.

Stosowanie leku u młodzieży w wieku od 12 do mniej niż 18 lat może wpływac na wytrzymałość kości.

Przed rozpoczęciem stosowania produktu u pacjentek ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia osteoporozy należy przeprowadzić ocenę ryzyka i korzyści gdyż stężenia estrogenów endogenncyh są zmniejszone podczas stosowania dienogestu.

Kobiety ze skłonnością do ostudy powinny ograniczać ekspozycje na słońce i promieniowanie UV do minimum podczas stosowania dienogestu.

U kobiet z zaburzeniami czynności jajowodów oraz z występującą w wywiadzie  ciążą pozamaciczną należy przeprowadzić ocenę korzyści w stosunku do ryzyka pojawienia się ciąży pozamacicznej.

Należy zachować szczególną ostrożność w podawaniu leku pacjentkom z występującą depresją w wywiadzie gdyż istnieje ryzyko nawrotu depresji w ciężkim stopniu.

Należy przerwać stosowanie leku u pacjentek u których podczas brania dienogsetu rozwinie się przewlekłe nadciśnienie tętnicze.

Wskazane jest zachowanie szczególnej ostrożności oraz kontrolowanie stanu zdrowia pacjentek : z żółtaczką zastoinową i (lub) świądem, które pojawiły się po raz pierwszy w czasie ciąży; u kobiet z cukrzycą zwłaszcza ciążową gdyż dienogest może wykazywać nieznaczny wpływ na insulinooporność obwodową; w grupie ryzyka tętniczej lub żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (do grupy ryzyka zaliczamy kobiety: otyłe, podczas połogu, palące papierosy, po przebytych operacjach, unieruchomione, z nadciśnieniem tętniczym, u których w rodzinie występowała zakrzepica)

Należy unikać spożywania soku grejpfrutowego podczas stosowania dienogestu, gdyż może dojść do zwiększenia stężenia leku we krwi i nasilenia wystąpienia działań niepożądanych. Posiłki wysokotłuszczowe nie wpływają na dostępność biologiczną substancji.

Dienogest nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn.

Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może wpływać na stężenie leku we krwi, zmniejszać jego skuteczność oraz nasilać działania niepożądane.

Stosowanie dienogestu może wpływać na wyniki testów laboratoryjnych, w szczególności na parametry biochemiczne wątroby, nadnerczy i nerek, tarczycy, stężenia globulin i lipoprotein w osoczu, parametry krzepnięcia krwi, fibrynolizy oraz parametry metabolizmu węglowodanów.

Nie podaje się  leku dienogest w okresie ciąży z powodu braku danych klinicznych. Badania na zwierzętach nie wykazały szkodliwego wpływu na rozmnażanie, jednak potencjalne zagrożenie dla ludzi nie jest znane.

Dienogest nie jest wskazany do stosowania u kobiet w okresie laktacji. Badania dowodzą, że dienogest przenika do mleka szczurów jednak brak jest danych dotyczących przenikania substancji do mleka ludzkiego.

Przed podjęciem decyzji czy przerwać karmienie piersią czy zrezygnować z leczenia produktem zawierającym substancje dienogest należy uwzględnić korzyści wynikające z leczenia dla matki oraz korzyści wynikające z karmienia piersią dla dziecka.

Dienogest zażywany w dawce 2mg dziennie u większości pacjentek hamuje owulację poprzez bezpośredni wpływ na folikulogenezę. 

Badania toksyczności wykazały brak ryzyka wystąpienia ostrych działań niepożądanych po przyjęciu 20-30 mg dienogestu na dobę ( czyli dawki 10-15- krotnie większej niż  zwykle stosowana dawka dobowa).

Dienogest to pochodna nortestosteronu, nie wykazuje właściwości androgennych, działa przeciwandrogennie. W warunkach in vitro wykazuje słabe powinowactwo do receptora progesteronowego ludzkiej macicy (tylko 10% siły w porównaniu do powinowactwa progesteronu). W warunkach in vivo wykazuje jednak silne działanie progestogenne oraz pozbawiony jest aktywności mineralokortykosteroidowej oraz glikokortykosteroidowej. 

Działanie dienogestu na endometriozę polega na zmniejszeniu endogennej produkcji estradiolu a tym samym a tłumieniu działania troficznego estradiolu na endometrium eutopowe i ektopowe. Końcowym efektem ciągłego podawania leku jest wytworzenie środowiska endokrynnego charakteryzującego się nadmiarem gestagenów i niedoborem estrogenów, które powoduje atrofię struktur endometrium.

Po doustnym podaniu dienogest wchłania się szybko i prawie całkowicie. 1,5 h po pojedynczym podaniu leku w dawce zwykle stosowanej obserwuje się jego maksymalne stężenie w surowicy (47-49 ng/ml). Dostępność biologiczna dienogestu wynosi 91%. Jego farmakokinetyka jest proporcjonalna do dawki w zakresie  dawek 1-8 mg. 

Dienogest w 90 % wiąże się nieswoiście  z albuminami surowicy krwi, natomiast nie wiąże się z SHBG (globuliną wiążącą hormony płciowe) ani z CBG (globuliną wiążącą kortykosteroidy).  Pozostałe 10 % produktu leczniczego występuje w surowicy w postaci wolnego steroidu. 

Dienogest jest metabolizowany głównie przy udziale enzymu CYP3A4. Szlak metabolizmu dienogestu jest podobny do innych steroidów (hydroksylacja, sprzęganie) . Powstałe metabolity  przeważnie nie są aktywne endokrynologicznie. Metabolity wydalane są bardzo szybko w rezultacie w osoczu frakcją dominującą jest niezmieniony dienogest. Klirens metaboliczny osocza wynosi 55- 64ml/min.

Dienogest jest wydalany w postaci metabolitów. Wydalanie następuje głownie z moczem (po doustnym podaniu dienogestu w dawce 0,1mg/kg współczynnik wydalania mocz- kał wynosi 3:1), 86% podanej doustnie dawki leku eliminowana jest w ciągu 6 dni z czego zdecydowana większość w ciągu pierwszej doby. Okres półtrwania wydalania metabolitów z moczem wynosi 14h.