Potas — regulator zdrowia

Najwięcej potasu znajduje się wewnątrz komórek mięśni szkieletowych, dlatego jony potasu spełniają istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu mięśniowego. Potas wzmaga także działanie wielu enzymów, bierze udział w przemianie węglowodanów i w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, a wraz z jonami sodowymi i chlorkowymi, reguluje jego gospodarkę wodną. Wpływa ponadto na obniżenie ciśnienia krwi i zmniejsza ryzyko udaru mózgu.

Do obniżenia poziomu potasu może dojść w wyniku nieprawidłowej diety, zwiększonego wydalania spowodowanego uporczywymi wymiotami, biegunką, przetokami jelitowymi, niewydolnością krążenia, niektórymi chorobami nerek, a także w wyniku stosowania leków moczopędnych. Z niedoborem potasu mamy też do czynienia w przypadku marskości wątroby, niedożywienia, cukrzycy, odwodnienia i alkoholizmu.

Zbyt niski poziom potasu — hipokaliemię — rozpoznaje się, gdy stężenie potasu w surowicy krwi spada poniżej 3,5 mEq/l. Objawami niedoboru potasu są: niepokój oraz osłabienie, bolesne skurcze mięśni (dokuczliwe zwłaszcza w nocy) i drżenia mięśniowe, nadmierne wydzielanie moczu i wzmożone pragnienie. Może dojść również do niewydolności oddechowej oraz niedrożności jelit. Niedobór potasu może być przyczyną zaburzeń pracy mięśnia sercowego. Zaburzenia te nasilają się szczególnie u chorych zażywających jednocześnie silny lek nasercowy — glikozyd naparstnicy (tzw. digoksynę), który przy niskim stężeniu potasu sam może powodować zaburzenia czynności serca.

Hiperkalemię — nadmiar potasu — rozpoznaje się, gdy stężenie potasu w surowicy krwi jest wyższe niż 5,5 mEq/l. Spowodowana może być stosowaniem leków moczopędnych, inhibitorów konwertazy i przedawkowaniem preparatów potasu. Również niektóre stany chorobowe prowadzą do podwyższonego stężenia potasu we krwi, należą do nich: kwasica, niedoczynność nadnerczy, hemoliza (rozpad krwinek czerwonych), wady czynności kanalików nerkowych i niewydolność nerek.

Potas obniża ciśnienie krwi

Dobowe zapotrzebowania na potas wynosi średnio 2,2–2,5 g. Za najlepszą i najbezpieczniejszą formę utrzymania właściwego poziomu potasu w organizmie uważa się dietę bogatą w warzywa i owoce. Na podstawie dotychczasowych badań naukowych zaobserwowano, że stosowanie diety bogatej w potas wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Obserwacje wykazały również, że po roku stosowania takiej diety, u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, możliwe staje się zmniejszenie liczby przyjmowanych leków przeciwnadciśnieniowych. Niektóre badania epidemiologiczne wykazują, że zwiększenie zawartości potasu w diecie wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka udaru mózgu.

W tabletkach lub w płynie

Większość doustnych preparatów potasu dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego.

Pacjenci z owrzodzeniami żołądka lub jelit i z zaparciami nie powinni przyjmować potasu w postaci tabletek, a jedynie w postaci płynnej. Preparaty z potasem o przedłużonym czasie działania oraz w postaci tabletek dojelitowych mogą u nich wywołać owrzodzenie błony śluzowej żołądka lub jelit.

Nadmiar potasu wydalany jest przez nerki, a podczas intensywnego wysiłku fizycznego usuwany jest też z organizmu wraz z potem. Dlatego osobom aktywnym fizycznie oraz sportowcom zaleca się, by w trakcie wysiłku uzupełniali niedobory wody i składników mineralnych (potasu, wapnia i magnezu), pijąc odpowiednie napoje regeneracyjne.