Leki wycofane i  wstrzymane – bezpieczeństwo pacjentów
Krzysztof Słomiak

Leki wycofane i wstrzymane – bezpieczeństwo pacjentów

Bezpieczeństwo pacjentów, stabilna i bezpieczna polityka lekowa oraz odpowiedni dostęp produktów leczniczych na rynku to główne zadania Inspekcji Farmaceutycznej. Obowiązki te wypisane są w ustawie Prawo farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. Instytucje takie jak Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF) wraz z Wojewódzkimi Inspektoratami Farmaceutycznymi (WIF) mogą wykorzystać procedurę wstrzymania w obrocie lub wycofywania z rynku produktów, co do których istnieje podejrzenie niespełnienia wymagań jakościowych, mogących stanowić zagrożenie bezpieczeństwa życia lub zdrowia po zastosowaniu, bądź takich, wobec których istnieje podejrzenie sfałszowania. W poniższym artykule wyjaśnię, na czym polegają procesy wstrzymywania i wycofywania produktów z obrotu.

Kto wydaje decyzje?

Inspekcja Farmaceutyczna komunikuje się z rynkiem za pomocą wydawanych decyzji. Decyzje, które mogą skutkować wstrzymaniem lub wycofaniem produktów leczniczych lub wyrobów medycznych może podjąć Główny Inspektorat Farmaceutyczny (Decyzja GIF), Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny, (Decyzja WIF), podmiot odpowiedzialny, wytwórca, importer lub autoryzowany przedstawiciel produktu. Najczęstszymi są jednak te wydawane przez GIF.

Decyzje, które trzeba respektować

Wszystkie decyzje Inspekcji Farmaceutycznej, muszą być traktowane z ogromną uwagą. Chodzi przecież o zdrowie i życie pacjentów. W przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia publicznego związanego z produktami leczniczymi, Główny Inspektor Farmaceutyczny, na wniosek Ministra Zdrowia lub Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, wydaje decyzję o czasowym zakazie wprowadzania tego produktu do obrotu, o wstrzymaniu obrotu tym produktem lub o wycofaniu tego produktu z obrotu. W ciągu roku takich decyzji może być wydanych ponad sto (w roku 2018: 140 decyzji wycofujących, 59 decyzji wstrzymujących oraz 10 decyzji dopuszczających).

Powiązane produkty

Czym się różni wstrzymanie od wycofania?

Produkt leczniczy wstrzymany w obrocie to produkt, w stosunku do którego zaistniało uzasadnione podejrzenie, że nie odpowiada on ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym. Oznacza to, że podejrzewa się, że coś może być z nim nie tak i jest to aktualnie wyjaśniane. Produkt wstrzymany w obrocie nie może zostać przez aptekę ani sprzedany, ani zwrócony do dostawcy. Rolą wszystkich podmiotów na rynku: aptek, hurtowni, szpitali, placówek ochrony zdrowia, będących w posiadaniu leku, który jest wstrzymany, jest jego zabezpieczenie. Zarówno przed sprzedażą, jak również przed zwrotem do dostawcy w procesie reklamacji. Wstrzymanie w obrocie oznacza w skrócie, że dany lek ma być tam, gdzie jest obecnie, do czasu przeprowadzenia wszelkich wyjaśnień i wydania kolejnych decyzji.

Jeśli po wydaniu decyzji wstrzymującej okazałoby się, że z produktem jest wszystko w porządku, musi być on dopuszczony do obrotu – decyzją dopuszczającą.

Jeśli jednak okazałoby się, że produkt nie spełnia postawionych mu wymagań lub jest zagrożeniem na rynku, taki produkt zostaje wycofany z obrotu (lub podejmowana jest decyzja o zakazie wprowadzenia produktu do obrotu, jeżeli dany lek nie został jeszcze wprowadzony na rynek). Decyzja wycofująca może być decyzją następczą po decyzji wstrzymującej lub decyzją pierwotną, jeśli od początku wiadomo, że taki produkt nie powinien być w obrocie. W wielu przypadkach postępowanie wyjaśniające i badania już na wstępie potwierdzają, że produkt nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym i musi on zostać z rynku wycofany.

Specyfika decyzji

Zarówno decyzje wstrzymujące, jak i wycofujące wydane przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego, są ewidencjonowane i publikowane w rejestrze decyzji na stronie internetowej GIF.

Jest to internetowy rejestr wszystkich wydanych decyzji (wycofujących, wstrzymujących i dopuszczających). Decyzje mogą dotyczyć całego kraju, jak również konkretnych województw, jeśli na przykład dystrybucja danego produktu odbywała się lokalnie. W każdej decyzji znajdują się również:

  • nazwa, typ, dawka, postać, wielkość opakowania wycofanego produktu,
  • numer serii i termin ważności lub informacja, że wycofanie/wstrzymanie/dopuszczenie obejmuje wszystkie dostępne produkty na rynku,
  • informacje o wytwórcy/importerze, podmiocie odpowiedzialnym czy autoryzowanym przedstawicielu.

Takie dane są potrzebne, aby przygotować odpowiednią dokumentację, raportującą stan zakupionych, posiadanych oraz sprzedanych produktów. Ostatnią bardzo ważną informacją jest powód wydania decyzji. A te mogą być przeróżne. Polecam poczytać, aby przekonać się, jak różne powody mogą spowodować, że produkty będą podlegały wstrzymaniu lub wycofaniu.

Co się dalej dzieje z produktami wycofanymi

Tak, jak wspomniałem wcześniej, z produktem wstrzymanym w obrocie nie dzieje się praktycznie nic. Zatrzymuje się on w obrocie.

Z produktem wycofanym jest inaczej. Apteka ma obowiązek oddać taki produkt do swojego dostawcy (hurtowni farmaceutycznej). Hurtownia następnie oddaje produkt swojemu dostawcy (innej hurtowni lub podmiotowi odpowiedzialnemu/wytwórcy). Kiedy łańcuch zwrotów się skończy, podmiot odpowiedzialny lub wytwórca ma obowiązek zniszczyć wszystkie leki, które do niego wróciły. Oczywiście wszystkie etapy tego procesu są dokumentowane i raportowane w oficjalnych protokołach i raportach, które są przedmiotem kontroli inspekcji farmaceutycznej.

Co ma zrobić pacjent?

Po pierwsze, jeśli dotrze do nas informacja, że lek jest wstrzymany lub wycofany, dobrze byłoby wejść na stronę GIF i sprawdzić decyzję (plik .pdf). Jeśli rzeczywiście nasz lek w tej konkretnej dawce i serii jest wskazany w decyzji, należy zaprzestać przyjmowania takiego leku, gdyż nasz stan zdrowia może być zagrożony. W takim przypadku należy również udać się do lekarza, żeby zapewnić sobie ciągłość leczenia. Nie wolno samemu decydować, kiedy przerywać terapię.

Czasami zdarza się, że to pacjent posiada lek, który jest wstrzymany w obrocie lub wycofany z obrotu. Niestety pojawia się problem formalny, gdyż produkt, który jest sprzedany pacjentowi w aptece „wychodzi” z kontrolowanej dystrybucji. Przede wszystkim nie wiadomo, co się z takim lekiem dzieje/działo oraz jak był przechowywany.

Kiedy produkt jest wstrzymany sprawa jest nieco prostsza. Lek powinien pozostać tam, gdzie jest – czyli u pacjenta. Nie ma takiego prawa i obowiązku, żeby apteka musiała go przyjąć od pacjenta (nawet jeśli pacjent bardzo na to nalega, apteka po prostu nie może przyjąć takiego zwrotu). Nie ma tu znaczenia prawo do reklamacji. Decyzja wstrzymująca jest w tym przypadku nadrzędna.

W przypadku produktu wycofanego sprawa jest trochę trudniejsza. Apteka może przyjąć lek wycofany od pacjenta wyłącznie, jeśli hurtownia, od której go kupiła wyrazi na to zgodę. Dzieje się to zawsze po uzgodnieniu z podmiotem odpowiedzialnym (po wyrażeniu zgody, że przyjmie on od pacjentów lek niepełnowartościowy, często częściowo wykorzystany). Podmiot odpowiedzialny może odmówić przyjęcia niepełnych opakowań lub opakowań od pacjentów i wtedy dobrą wolą apteki jest przyjęcie takiego leku. Niestety nie ma szczegółowych regulacji opisujących ten przypadek.

Każdy w tym procesie ma swoje racje. Pacjent ma lek, którego nie powinien stosować. Może rościć sobie prawo zwrotu pieniędzy. Apteka nie powinna go przyjąć (zwroty leków od pacjentów w standardowym trybie nie są dopuszczone).

Lek wycofany można próbować oddać tylko w aptece, w której się go kupiło. Zawsze z paragonem zakupu, i licząc na zgodę podmiotu odpowiedzialnego na zgodę na zwrot leków od pacjentów. W takim przypadku, jeśli jest zgoda na przyjęcie leku od pacjenta, pacjentowi zwykle należy się zwrot pieniędzy za zakup leku (zwyczajowo nie zależy on stopnia zużycia leków, tzn. ile się zapłaciło – jeśli rozpatrzenie tej sprawy w aptece jest pozytywne – tyle zostanie nam zwrócone).

To, co mogę doradzić pacjentom, to zachowanie spokoju. Awanturowanie się w aptece w takich przypadkach, nic nie da. Jest to niestety dość częste, gdyż pacjenci nie do końca rozumieją regulacje prawne i widzą jedynie swoją rację. Jeśli jest możliwość przyjęcia takich leków od pacjentów, to zostanie to wykonane. Niewiele tutaj zależy od dobrej woli aptekarza, a jedynie od decyzji podejmowanych przez strony niezależnie od niego. Te kwestie są szczegółowo regulowane, a nadzór farmaceutyczny czuwa, aby pacjentom nie groziło ryzyko dla ich zdrowia i życia. Spokój w takich sytuacjach jest niezbędny.

  1. Decyzje od 1 stycznia 2013, "Główny Inspektorat Farmaceutyczny" [online], www.gif.gov.pl/pl/decyzje-i-komunikaty/decyzje/decyzje, [dostęp:] 11.01.2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Co jest dobre na zatrucie alkoholem? Ranking środków wspomagających

    Jak dojść do siebie, gdy poprzedniego dnia przesadziło się z alkoholem? Niektóre preparaty dostępne na rynku mogą pomóc złagodzić nieprzyjemne objawy kaca. Co jest najlepsze na zatrucie alkoholowe?

  • Jaka jest najlepsza witamina D3 dla dzieci? Ranking 2025

    Witamina D pełni kluczową rolę w prawidłowym rozwoju dzieci. Wspomaga wchłanianie wapnia i fosforu, co jest niezbędne dla budowy mocnych kości i zębów. Jej niedobór w okresie wzrostu może prowadzić do krzywicy – choroby powodującej deformacje układu kostnego i opóźnienie rozwoju motorycznego. Witamina D3 wpływa także na funkcjonowanie układu odpornościowego i może zmniejszać podatność na infekcje. Bierze udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej, dzięki czemu prawdopodobnie chroni przed rozwojem chorób autoimmunologicznych takich jak cukrzyca typu 1 czy Hashimoto. Jak wybrać najlepszy preparat do suplementacji witaminy D dla dziecka?

  • Maślan sodu – który wybrać? Ranking preparatów z maślanem sodu 2025

    Suplementacja maślanu sodu może wspierać zdrowie jelit przy ich niektórych schorzeniach, a także po antybiotykoterapii czy chemioterapii. Jakie produkty są dostępne na rynku i który z nich wybrać? Ranking maślanów sodu 2025 ułatwi dobranie odpowiedniego preparatu do stosowania przy różnych dolegliwościach i potrzebach.

  • Najlepsze colostrum dla dzieci i dla dorosłych. Ranking colostrum 2025

    Colostrum to naturalny „koktajl odpornościowy” dostarczający nowo narodzonemu organizmowi gotowych przeciwciał i substancji odżywczych, które wspierają odporność oraz rozwój układu pokarmowego w pierwszych dniach życia. Bogactwo składników colostrum obejmuje białka, czynniki odpornościowe (immunoglobuliny), laktoferynę, lizozym, enzymy o działaniu antybakteryjnym, a także witaminy i minerały. Dzięki temu colostrum chroni przed infekcjami, wspiera naturalne mechanizmy odpornościowe, wzmacnia organizm oraz wspomaga budowanie długotrwałej odporności.

  • Najlepsze żele i maści na blizny – ranking 2025

    Blizny są naturalnym elementem procesu gojenia skóry, ale dla wielu osób stanowią także źródło dyskomfortu – estetycznego, a czasem również fizycznego. Współczesna dermatologia oferuje szeroki wybór preparatów, które pomagają zminimalizować ich widoczność, wyrównać powierzchnię skóry i poprawić jej elastyczność.

  • Najlepszy tran i olej rybi dla dorosłych – ranking 2025

    Odporność to naturalna tarcza organizmu, która chroni nas przed wirusami, bakteriami i innymi zagrożeniami. Aby działała skutecznie, potrzebuje odpowiedniego wsparcia na co dzień. Kluczowe znaczenie ma zdrowy styl życia: zrównoważona dieta, regularna aktywność fizyczna, sen, unikanie stresu oraz odpowiednia suplementacja. W okresie jesienno-zimowym, kiedy odporność jest szczególnie osłabiona, warto sięgnąć po naturalne produkty, takie jak tran i oleje rybie, które pomagają utrzymać układ odpornościowy w dobrej kondycji.

  • Najlepsza witamina C – ranking 2025. Preparaty dla dorosłych i dla dzieci

    Suplementacja witaminą C to prosty, bezpieczny i skuteczny sposób na wspieranie zdrowia każdego dnia. Regularne przyjmowanie odpowiednich dawek może pomóc nie tylko w profilaktyce, ale także w łagodzeniu objawów wielu chorób.

  • Propolis – właściwości zdrowotne i zastosowanie. Na co pomaga kit pszczeli?

    Propolis, nazywany potocznie kitem pszczelim, to naturalna substancja o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych, którą pszczoły wykorzystują do ochrony ula przed drobnoustrojami. Od wieków stosowany jest w medycynie naturalnej. Obecnie zyskuje popularność jako skuteczne wsparcie w leczeniu infekcji i regeneracji organizmu. Kit pszczeli działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwzapalnie. Wspomaga odporność organizmu oraz wspiera leczenie antybiotykami. Wykorzystuje się go do przyrządzania domowych nalewek, roztworów, maści i kosmetyków.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl