
Pełna odpłatność za lek refundowany? Dlaczego?
Zmiany w 2012 roku
Do końca 2011 roku wykazy leków refundowanych w Polsce obejmowały produkty lecznicze, z których większość nie miała sprecyzowanych tzw. wskazań refundacyjnych, a więc można było je stosować w różnych stanach chorobowych, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, doświadczeniem i były one refundowane.
Rok 2012 przyniósł (niestety) gruntowne zmiany w tym zakresie - pojawił się zapis, który dopuszcza refundację leków wyłącznie według wskazań rejestracyjnych lub, w niektórych przypadkach, w ściśle określonych przez Ministerstwo Zdrowia wskazaniach pozarejestracyjnych.
Owszem, lekarz może nadal stosować lek poza tymi wskazaniami, jeśli uważa, że to pacjentowi pomoże, a wszystkie dotychczasowe metody dostępne w sposób standardowy nie dały zadowalających efektów. Takie zastosowanie nie jest jednak refundowane (pacjenci muszą za nie płacić 100%).
Czym wobec tego są te „wskazania” i gdzie można je znaleźć, aby sprawdzić czy dany lek przysługuje nam ze zniżką? Punktem wyjścia, aby to wszystko zrozumieć, musi być tzw. charakterystyka produktu leczniczego.
Czym jest charakterystyka produktu leczniczego?
Każdy lek ma dokument, zatwierdzony przez Ministra Zdrowia, o nazwie „Charakterystyka Produktu Leczniczego”.
Charakterystyka Produktu Leczniczego jest nie tylko niezbędnym elementem wniosku o dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego, lecz także podstawą do przygotowania ulotki przeznaczonej dla wszystkich osób używających danego leku oraz źródłem informacji o leku.
Dokumenty te można znaleźć na stronie Ministerstwa Zdrowia. Wystarczy w przeglądarce wpisać "Charakterystyka Produktu Leczniczego". To właśnie tu wymienione są wspomniane wskazania dla danego leku.
Charakterystyka charakterystyce nierówna?
Charakterystyki Produktów Leczniczych zawierają wskazania o różnym stopniu uszczegółowienia.
Najczęściej jest to jednak konkretny wykaz chorób. W czym więc problem? Otóż podmiot rejestrujący dany lek nie ma obowiązku wskazania w tym dokumencie całego spektrum możliwych wskazań dla danego lekarstwa.
Prezentuje więc wyłącznie te wskazania, które w danym przypadku wybrał. Nie są one wcale jednoznaczne ze wskazaniami medycznymi – wiedza medyczna rozszerza się a raz zarejestrowane wskazania nie zmieniają się pod wpływem postępów wiedzy.
Drugim problemem jest fakt, że nawet leki o identycznym składzie potrafią mieć zupełnie odmienne wskazania...
Wskazania rejestracyjne leków a praktyka kliniczna
Wydawałoby się, że to proste, kiedy lekarze mają „ściągi” w postaci charakterystyk produktów leczniczych.
Nic bardziej mylnego! Stosowanie leków poza zarejestrowanymi wskazaniami jest normalną i powszechną praktyką.
Służy ono dobru pacjentów, gdyż uwzględnia najnowszą wiedzę i doświadczenie lekarzy. Dobrym przykładem dla zilustrowania tego problemu są leki stosowane w zapalnych chorobach reumatycznych.
Większość tych leków „przeszła” do reumatologii z onkologii lub transplantologii. Pierwotnie większość tych leków była rejestrowana wyłącznie we wskazaniach onkologicznych lub jako leki immunosupresyjne.
Kolejne lata badań klinicznych w reumatologii wykazały, że są one skuteczne w leczeniu wielu układowych chorób zapalnych.
Rekomendacje towarzystw naukowych wymieniają powyższe leki w standardach postępowania terapeutycznego pomimo tego, że nie posiadają one takich wskazań rejestracyjnych. Nie posiadają i zapewne nigdy posiadać nie będą, ponieważ podmioty odpowiedzialne nie rejestrują nowych wskazań.
Problem jest jeszcze bardziej niepokojący w przypadku chorób wieku dziecięcego. Za ordynację poza wskazaniami rejestracyjnymi uznaje się bowiem również stosowanie leku w zaaprobowanym wskazaniu, ale w populacji, dla której nie jest przeznaczony dany lek (np. lek jest przeznaczony dla dorosłych, a lekarz przepisuje go dziecku). Efektem tego będzie także pełna odpłatność.
Refundowane wskazanie pozarejestracyjne? A jednak!
Tak jak wspominałam – leki przepisywane poza wskazaniami rejestracyjnymi nie są refundowane.
Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, kiedy to szczególne wskazanie zostało ujęte w wykazie leków refundowanych jako tzw. refundowane wskazanie pozarejestracyjne.
Na przykład lek zawierający jako substancję czynną atorwastatynę będzie refundowany w zakresie wskazań rejestracyjnych (czyli tych wymienionych w ChPL) i we wskazaniu pozarejestracyjnym określonym przez Ministerstwo Zdrowia jako „wtórna hipercholesterolemia u dzieci do 18 roku życia”.
Aptekarz nie ma wpływu na odpłatność
Bywa, że gdy słyszymy w aptece o tym, że musimy uiścić pełną odpłatność, prosimy farmaceutę realizującego receptę, aby ją zmienił.
Czy faktycznie jest on w takiej sytuacji bezradny? Czy nie może nic w tej kwestii zrobić i poprawić odpłatności?
Rzeczywiście tak właśnie jest. O tym z jaką odpłatnością pacjent otrzyma lek, decyduje wyłącznie lekarz wystawiający receptę, na podstawie karty choroby.
Aptekarz realizujący receptę nie ma na to żadnego wpływu, musi zrealizować receptę zgodnie z tym jak wystawił ją lekarz.
Oczywiście, jest jeszcze pewna grupa leków, które są refundowane w przypadku określonych, zdiagnozowanych przez specjalistę chorób przewlekłych np. padaczki (zniżka jest wtedy niejako przypisana do choroby).