Piramida Maslowa – co to jest?

Piramida Abrahama Maslowa to jedna z najpopularniejszych koncepcji odnoszących się do mechanizmu zaspokajania ludzkich potrzeb. Hierarchia potrzeb Maslowa została rozpowszechniona na całym świecie i do dziś znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach. Według amerykańskiego psychologa każdy człowiek ma pięć podstawowych potrzeb, które determinują jego codzienne funkcjonowanie. Co wchodzi w skład piramidy Maslowa?

Co to jest piramida potrzeb Maslowa – na czym polega?

Piramida Maslowa, nazywana również piramidą potrzeb, to najbardziej znana teoria dotycząca ludzkich potrzeb oraz motywacji. Jej twórcą jest Abraham Maslow, amerykański psycholog, który w 1943 roku na podstawie swoich badań sklasyfikował wszystkie potrzeby człowieka i podzielił je na 5 grup. Stworzona przez niego piramida potrzeb została opublikowana w jego książce pt. „A Theory of Human Motivation”.

Zdaniem Maslowa wszystkie działania człowieka wynikają z wrodzonej motywacji do zaspokajania ludzkich potrzeb. Uważał on, że funkcjonowanie i rozwój człowieka są więc wynikiem realizacji kolejnych szczebli stworzonej przez niego piramidy potrzeb. Maslow twierdził jednak, że każdy człowiek musi zacząć od najbardziej podstawowych potrzeb. Dopiero po ich zaspokojeniu jednostka może przystąpić do zaspokojenia kolejnych potrzeb wyszczególnionych w piramidzie. Zgodnie z założeniami naukowca nie jest więc możliwe spełnienie następnej potrzeby bez spełnienia wcześniejszej.

Jakie są poszczególne typy potrzeb w piramidzie Maslowa?

Abraham Maslow na podstawie swoich badań naukowych wyróżnił 5 najważniejszych potrzeb człowieka. Zgodnie z jego teorią im niższe piętro piramidy, tym dana potrzeba jest ważniejsza dla funkcjonowania jednostki.

Potrzeby fizjologiczne

Potrzeby fizjologiczne w piramidzie potrzeb Maslowa znajdują się na samym dole piramidy, a więc są najważniejsze. Należą do nich: potrzeba jedzenia i picia, snu, odpoczynku, prokreacji, posiadania odzieży oraz własnego domu. Zdaniem Maslowa bez zaspokojenia tych potrzeb człowiek nie będzie w stanie przetrwać i wspinać się na kolejne szczeble piramidy.

Potrzeba bezpieczeństwa

Maslow wyróżnia kilka rodzajów bezpieczeństwa, które powinien mieć zapewnione każdy człowiek. Bezpieczeństwo ekonomiczne, tj. stabilne zatrudnienie i zasoby finansowe, bezpieczeństwo zdrowotne i osobiste, moralne oraz rodzinne. W potrzebie bezpieczeństwa chodzi również o m.in. brak zagrożenia fizycznego, takiego jak konflikty zbrojne czy katastrofy naturalne.

Potrzeba przynależności

Potrzeba przynależności, nazywana również potrzebną afiliacji, bezpośrednio wiąże się z potrzebą bezpieczeństwa. Maslow uważał, że każdy człowiek potrzebuje czuć się częścią grupy. Potrzeba przynależności obejmuje więc kontakty z innymi, utrzymywanie relacji partnerskich, przyjacielskich oraz rodzinnych. W tym szczeblu piramidy chodzi także o potrzebę przynależności do danego środowiska, np. zawodowego lub szkolnego.

Potrzeba uznania

Maslow uważał, że ludzie dążą do tego, by być szanowanymi i docenianymi przez inne osoby. Co więcej, w opinii amerykańskiego psychologa ludzie potrzebują uznania i szacunku nie tylko od innych, ale i od samych siebie. Wobec tego w potrzebie uznania znaczenie ma także poczucie własnej wartości i szanowanie samego siebie.

Potrzeba samorealizacji

Potrzeba samorealizacji znajduje się na samym szczycie hierarchii potrzeb Maslowa. Jednak według niego potrzeba ta pojawia się wyłącznie wtedy, gdy człowiek ma spełnione wszystkie z wyżej wymienionych potrzeb. W potrzebie samorealizacji chodzi natomiast o zdobywanie nowej wiedzy, chęć rozwoju i realizacji zawodowej lub osobistej oraz o potrzebę doznań estetycznych lub kulturalnych.

Piramida potrzeb Maslowa – krytyka

Wokół piramidy Maslowa, tak jak i wokół wielu dawnych teorii psychologicznych, pojawiło się sporo kontrowersji. Krytycy hierarchii potrzeb Maslowa zwracają uwagę na to, że Maslow, tworząc swoją teorię, bazował na badaniach naukowych uwzględniających niewielką próbkę osób badanych. Zdaniem naukowców teoria Maslowa nie ma więc odniesienia do wszystkich istniejących cywilizacji. Ponadto Maslow nie wziął pod uwagę różnic między społeczeństwami kolektywistycznymi a indywidualistycznymi.

Inne koncepcje hierarchii ludzkich potrzeb

W 1970 roku Abraham Maslow zdecydował się rozszerzyć swoją pierwotną piramidę potrzeb o 3 dodatkowe potrzeby:

• potrzeby poznawcze,
• potrzeby estetyczne,
• potrzeby transcendencji.

Jego nowa teoria nie zdobyła jednak takiej popularności jak pierwotna hierarchia potrzeb składająca się z 5 elementów.

Zaraz obok teorii Abrahama Maslowa znajdziemy równie popularną teorię motywacji ERG stworzoną przez Claytona Alderfera. Alderfer uogólnił teorię Maslowa i podzielił ją na zaledwie 3 kategorie:

• E – existence needs, czyli potrzeby egzystencjonalne,
• R – relatedness needs, czyli potrzeby kontaktu z innymi,
• G – growth needs, czyli potrzeby rozwoju.

Tym, co odróżnia piramidę potrzeb Maslowa od teorii motywacji Alderfera, jest również kolejność wypełniania poszczególnych potrzeb.