Rękoczyn Heimlicha
Barbara Bukowska

Co to jest rękoczyn Heimlicha? Jak poprawnie go wykonać?

Rękoczyn Heimlicha to metoda, którą powinien znać każdy, ponieważ pozwala uratować życie podczas zadławienia, a więc w sytuacji, gdy należy działać natychmiast. Trzeba pamiętać, że niedotleniony mózg umiera w zaledwie kilka minut. Nie w każdej sytuacji jednak można wykonać rękoczyn Heimlicha  warto więc znać przeciwwskazania do jego stosowania.

Rękoczyn Heimlicha, zwany inaczej manewrem lub chwytem Heimlicha, jest metodą pomocy przedmedycznej stosowanej w przypadku zadławień. Prawidłowe wykonanie rękoczynu Heimlicha zmniejsza ryzyko utraty życia osoby dławiącej się.

Na czym polega rękoczyn Heimlicha?

Technika rękoczynu Heimlicha została opracowana przez Henry’ego Heimlicha, ordynatora oddziału chirurgicznego szpitala w Cincinnati. Inspiracją do opracowania tej metody ratunkowej były doniesienia o setkach śmiertelnych ofiar zadławień, z którymi zetknął się podczas kariery lekarskiej.

Rękoczyn Heimlicha polega na silnym uciskaniu nadbrzusza, co prowadzi do wywarcia nacisku na przeponę i sprężenia powietrza w drogach oddechowych. Zwiększenie ciśnienia w klatce piersiowej umożliwia wypchnięcie ciała obcego tkwiącego w tchawicy.

Sam Heimlich, mimo że technikę opisał już w 1974 r., osobiście wykonał manewr dopiero w 2016 r. w wieku 96 lat. Uratował w ten sposób pensjonariuszkę, która mieszkała w tym samym domu dla emerytów w Cincinnati i zakrztusiła się podczas posiłku. Kilka miesięcy później Heimlich zmarł.

Jak wykonać rękoczyn Heimlicha?

Prawidłowa technika wykonania rękoczynu Heimlicha zwiększa szanse jego powodzenia, dlatego wykonując ten manewr, należy kierować się dokładnym opisem poszczególnych kroków.

Gdy jesteśmy świadkami zadławienia się, przede wszystkim powinniśmy zachęcić osobę poszkodowaną do kaszlu. Jeśli to nie pomaga, a osoba dławiąca się ma problem z oddychaniem, stajemy u jej boku, jedną ręką podtrzymujemy klatkę piersiową i pochylamy osobę poszkodowaną lekko do przodu, a drugą mocno uderzamy pięć razy między łopatkami. Dopiero jeśli to nie pomaga, wykonujemy manewr Heimlicha.

W tym celu należy stanąć za osobą poszkodowaną i objąć jej tułów obiema rękami na wysokości pasa. Delikatnie pochylamy dławiącą się osobę do przodu, aby umożliwić wydostanie się ciała obcego z dróg oddechowych. Jedną dłoń zaciskamy w pięść i kładziemy ją na brzuchu ofiary, między pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym mostka. Drugą dłonią chwytamy pięść i energicznym ruchem uciskamy przeponę do siebie i ku górze. Ten ruch prowadzi do sprężenia powietrza znajdującego się w drogach oddechowych, co umożliwia wypchnięcie ciała obcego na zewnątrz.

Jeśli pierwsza próba się nie powiedzie, rękoczyn Heimlicha można wykonać kolejne cztery razy. Po tym czasie należy ponownie wrócić do uderzeń między łopatkami. Czynności te wykonujemy naprzemiennie, dopóki poszkodowany nie przestanie się krztusić.

Rękoczyn Heimlicha można również stosować u dzieci. U starszych dzieci i nastolatków technika wykonania rękoczynu Heimlicha jest taka sama jak u dorosłych. U dzieci powyżej pierwszego roku życia ucisk na przeponę wykonuje się jedną pięścią, a drugą otwartą dłonią przytrzymuje się plecy.

W przypadku zadławienia i braku pomocy rękoczyn Heimlicha można również wykonać na sobie. W tym celu należy oprzeć się o twardą i stabilną powierzchnię (np. ścianę lub oparcie krzesła) i przyłożyć pięść nad pępkiem. Zwiniętą pięść obejmujemy drugą dłonią i wykonujemy pchnięcie do środka i ku górze. W tym przypadku chwyt Heimlicha również może być powtórzony kilkukrotnie.

Powiązane produkty

U kogo nie należy wykonywać rękoczynu Heimlicha?

Rękoczyn Heimlicha niesie za sobą ryzyko uszkodzenia narządów jamy brzusznej i złamania żeber, dlatego powinien być stosowany tylko wtedy, gdy inne metody pomocy zawiodły.

Chwytu Heimlicha nie należy wykonywać u kobiet w ciąży. Jeśli do zadławienia doszło u kobiety spodziewającej się dziecka, uciska się klatkę piersiową w dolnej części mostka. Tak samo postępuje się w przypadku osób z widoczną otyłością.

Rękoczyn Heimlicha przeciwwskazany jest również u niemowląt. W przypadku zadławienia u tak małego dziecka należy postępować następująco: malucha ułożyć na przedramieniu, twarzą w dół, tak aby jego głowa znajdowała się poniżej poziomu tułowia. Następnie nadgarstkiem drugiej ręki wykonać pięć energicznych uderzeń między łopatkami, po każdym sprawdzając, czy nie udało usunąć się ciała obcego. Jeśli uderzania w okolicę międzyłopatkową są nieskuteczne, należy wykonać pięć uciśnięć klatki piersiowej. Sekwencję pięciu uderzeń w okolicę międzyłopatkową wykonywanych naprzemiennie z pięcioma uciśnięciami klatki piersiowej należy utrzymywać do czasu usunięcia ciała obcego. Jeżeli niemowlę straciło przytomność, konieczne jest niezwłoczne wezwanie pomocy i rozpoczęcie resuscytacji.

Rękoczynu Heimlicha nie wykonujemy również u osób nieprzytomnych. Jeśli osoba dławiąca się straci przytomność, układamy ją na twardej powierzchni, wzywamy pomoc, a do czasu przyjazdu karetki wykonujemy resuscytację.

  1. S. Chillag, J. Krieg, R. Bhargava, The Heimlich maneuver: breaking down the complications. South Med J 103(2), 2010.
  2. Główny Inspektorat Sanitarny, Postępowanie przy zadławieniu, gov.pl [online] https://www.gov.pl/web/gis/postepowanie-przy-zadlawieniu [dostęp:] 8.08.2022.
  3. J.A. Ojeda Rodriguez, M. Ladd, D. Brandis, Abdominal Thrust Maneuver, ncbi.nlm.nih.gov [online] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK531467/ [dostęp:] 8.08.2022.
  4. Ma 96 lat i po raz pierwszy w życiu zastosował metodę ratowania życia, którą... sam wymyślił, gazeta.pl [online] https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114871,20149179,ma-96-lat-i-po-raz-pierwszy-w-zyciu-zastosowal-metode-ratowania.html [dostęp:] 8.08.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij