Zespół Pica – czym jest zespół łaknienia spaczonego? Jak go leczyć?
Katarzyna Turek-Kawecka

Zespół Pica – czym jest zespół łaknienia spaczonego? Jak go leczyć?

O zespole łaknienia spaczonego mówi się wtedy, gdy osoba spożywa produkty, których nie można zaliczyć do żywności. Zaburzenie to może prowadzić do szeregu powikłań zagrażających życiu. Dlaczego chory odczuwa pragnienie do zjedzenia ziemi, lodu czy szkła? W jaki sposób leczy się zespół Pica? 

Będąc dzieckiem, każda osoba uczy się – poprzez wskazówki opiekunów oraz własne doświadczenia – co nadaje się do jedzenia, a co nie. W późniejszym życiu zupełnie naturalnie przychodzi wiedza, czy nowo poznawany produkt może być spożyty bez uszczerbku na zdrowiu. Niektóre osoby jednak niezależnie od wieku i pomimo wcześniej nabytej świadomości, że konkretne przedmioty nie są jadalne, nie mogą się powstrzymać przed włożeniem ich do ust i spożyciem ich.  

Zespól Pica – czym jest? U kogo może się pojawić? 

Zespół Pica to celowe spożywanie substancji nie stanowiących produktów żywnościowych, pomimo świadomości że nie są one jadalne. Choroba ta należy do grupy zaburzeń odżywiania i obejmuje spożywanie między innymi ziemi, surowej skrobi, lodu, kamieni, szkła i wielu innych przedmiotów, które mogłyby się wydawać oczywiste, że nie nadają się do zjedzenia.

Pomimo że choroba ta nie jest specjalnie znana w społeczeństwie, to opisana została ponad 2000 lat temu, jeszcze przez Hipokratesa. Od tamtej pory zaobserwowana została wśród ludzi na całym świecie oraz u wielu gatunków zwierząt. Według badań częstość tego zaburzenia wynosi nawet 4% wśród dorosłych ludzi uczęszczających do poradni odchudzającej, u połowy dzieci i aż u ponad połowy kobiet w ciąży. 

Syndrom Pica – jakie są jego formy? 

Zgodnie z kryteriami zaburzeń psychicznych DSM-5 zespół Pica może zostać zdiagnozowany, kiedy spożywanie niejadalnych substancji trwa minimum miesiąc, jest niewłaściwe dla danego wieku rozwojowego oraz nie jest częścią praktyki rozpowszechnionej wśród społeczeństwa. Najczęściej pojawiającymi się formami łaknienia spaczonego (Pica) są: 

  • geofagia – spożywanie brudu lub ziemi, 
  • amylofagia – spożywanie surowej skrobi, 
  • ryzofagia –spożywanie surowego ryżu, 
  • trichofagia – spożywanie włosów lub wełny, 
  • ksylofagia – spożywanie drewna i powstałego z niego papieru, 
  • pagofagia – spożywanie lodu, 
  • koniofagia – spożywanie kurzu. 

Powiązane produkty

Przyczyny zespołu łaknienia spaczonego 

Powody występowanie zespołu Pica nie są nadal do końca poznane. Wiadomo jest, że zachowania polegające na spożywaniu nietypowych substancji pojawiają się częściej u osób z anemią, niższym stężeniem hemoglobiny, żelaza i cynku oraz niższym hematokrytem. Ponadto osoby chorujące na schizofrenię lub zaburzenia obsesyjno-kompulsywne także jedzą nienadające się do spożycia produkty (jako sposób na radzenie sobie z chorobą). Innym istotnym czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo pojawienia się zespołu Pica jest restrykcyjna dieta, z której wynika niedożywienie. Substancje niejadalne dają choremu pewnego rodzaju uczucie pełności w żołądku.  

Patomechanizm zespołu Pica wiąże się często ze zmniejszoną aktywnością enzymu nazwanego oksydazą cytochromową wydzielanego w błonach śluzowych jamy ustnej. Ponadto, schorzenie związane jest także z niedoborem innych enzymów, w skład których wchodzi żelazo, wydzielanych poprzez centralny układ nerwowy. 

Łaknienie spaczone (zespół Pica) – powikłania 

Powikłania spaczonego łaknienia będą zależne od jego rodzaju i tego, co dana osoba najczęściej spożywa. Począwszy od bóli brzucha i niechęci do spożywania tradycyjnych dań, kiedy w żołądku zalegają niejadalne substancje, a skończywszy na zaburzeniach elektrolitowych, zatruciach, anemii i infekcji. Możliwe jest wystąpienie wrzodów żołądka, perforacji (pęknięcia) lub niedrożności (zatkania) przewodu pokarmowego. Te sytuacje zazwyczaj muszą skończyć się nagłą interwencją chirurgiczną.

Znane są także przypadki, gdzie spożycie niejadalnych substancji przyczyniło się do poważnych uszkodzeń mechanicznych lub śmierci chorego. Przykładem może być szkło, które zraniło przełyk, czy wieczko z butelki, które zablokowało krtań i doprowadziło do uduszenia się. 

Leczenie zespołu Pica 

Pierwszym krokiem leczenia zespołu Pica będzie leczenie powikłań, które pojawiły się po spożyciu substancji niejadalnych, niebędących żywnością. Następnie powinna nastąpić szeroka ocena psychologiczna, czy u chorego nie występują zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, schizofrenia lub inne zaburzenia psychiczne, które mogłyby wpływać na pojawienie się spaczonego łaknienia. Gdy zostanie stwierdzona jakaś nieprawidłowość, koniecznie muszą zostać włączone terapia oraz leki. Równocześnie powinno się sprawdzić, czy u chorego nie występują niedobory żywieniowe (szczególnie składniki mineralne, których niedobór często jest powiązany z występowaniem zespołu Pica) i uzupełnić ewentualne braki.

Absolutną koniecznością jest także zaniechanie restrykcyjnych diet niskokalorycznych oraz sprawdzenie wartości energetycznej spożywanej diety i odniesienie jej do indywidualnego zapotrzebowania kalorycznego. W przypadku, kiedy nie można powstrzymać się od spożywania niejadalnych substancji, z pewnością ostatnią rzeczą, którą powinno się robić, to wprowadzać lub utrzymywać deficyt energetyczny. U kobiet w ciąży, u których pojawia się spaczone łaknienie, powinno się ocenić zarówno kaloryczność spożywanej diety, jak i jej wartość wynikającą z zawartości minerałów i witamin.

  1. D. Miao, S. L. Young, C. D. Golden, A meta-analysis of pica and micronutrient status, American Journal of Human Biology, 27 (1) 2014. 
  2. A. Brytek-Matera, Zaburzenia odżywiania się, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2021. 
  3. M. Bogdanovic, D. Alempijevic, D. Curcic, T. Durmic, A Fatal Outcome of Pica Syndrome, The American Journal of Forensic Medicine and Pathology, nr 1 2018. 
  4. J. L. Miller, Iron Deficiency Anemia: A Common and Curable Disease, Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine, nr 3 2013. 
  5. D. Yadav, J. Chandra, Iron Deficiency: Beyond Anemia, Indian Journal of Pediatrics, nr 78 2011. 
  6. S. Advani, G. Kochhar, S. Chachra, P. Dhawan, Eating everything except food (PICA): a rare case report and reviewJournal of International Society of Preventive & Community Dentistry, nr 4 (1) 2014.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij