Paracenteza – przebieg, wskazania, przeciwwskazania, powikłania

Wodobrzusze to stan, w którym dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu w jamie otrzewnej. Duża ilość płynu może nie tylko utrudniać codzienne funkcjonowanie, ale również zmniejszać wydolność krążeniowo-oddechową i prowadzić do pogorszenia jakości życia osoby chorej. Pobranie płynu z jamy otrzewnej nie tylko przyniesie ulgę, ale może też pomóc w diagnostyce i leczeniu choroby, która go wywołała.

Paracenteza – co to za zabieg?

Paracenteza polega na inwazyjnym nakłuciu jamy brzusznej i pobraniu płynu, który gromadzi się w jamie otrzewnej, celem diagnostyki lub leczenia wodobrzusza. Głównym wskazaniem do zabiegu jest oczywiście stwierdzone wodobrzusze, przy którym pobiera się do 50 ml płynu do badań laboratoryjnych.  

Duże wodobrzusze jest widoczne gołym okiem i trudne do przeoczenia, jednak niewielkie ilości wolnego płynu ujawniają się w przyłóżkowym badaniu USG. W jego trakcie możemy wykryć nawet nieznaczny wzrost ilości płynu puchlinowego (już powyżej 150 ml).

Wskazania do wykonania paracentezy

Wskazania do paracentezy można podzielić na dwa rodzaje:

• diagnostyczne – wykonujemy ją przy nowo stwierdzonym wodobrzuszu, u osób chorych na marskość wątroby oraz przy podejrzeniu samoistnego bakteryjnego zapalenia otrzewnej,
• lecznicze – stosujemy je przy wodobrzuszu III stopnia, przy braku odpowiedzi na leki moczopędne oraz w martwiczym zapaleniu jelit u noworodków.

Paracenteza – przeciwwskazania

Ze względu na inwazyjność tej procedury ma ona swoje powikłania oraz przeciwwskazania. Do najważniejszych z nich możemy zaliczyć:

• brak świadomej zgody pacjenta,
• zespół DIC,
• skazę krwotoczną,
• pilne wskazania do operacji jamy brzusznej,
• niewydolność krążeniowo-oddechową.

Paracenteza – przygotowanie do zabiegu oraz jego przebieg

Paracenteza jest zabiegiem stosunkowo łatwym i obarczonym niskim ryzykiem powikłań, szczególnie jeśli wykonywana jest zgodnie z zasadami. Najpierw należy wyznaczyć miejsce wkłucia – może być to 1/3 odległości między pępkiem a kolcem biodrowym przednim górnym lub 2–3 cm poniżej pępka w linii pośrodkowej. Następnie należy przygotować pole operacyjne, zdezynfekować wskazane miejsce i znieczulić nasiękowo skórę, tkankę podskórną i mięśnie, gdyż u niektórych pacjentów mogłaby być to zbyt bolesna procedura.  Po naciągnięciu skóry w dół nad miejsce wkłucia, przekłuwa się powyższe warstwy igłą z kaniulą, wysuwa igłę i pozostawia kaniulę w jamie otrzewnej. Przy użyciu strzykawki można spuszczać zgromadzony płyn, zabezpieczając jego próbkę do wykonania badania laboratoryjnego. Po zabiegu nakleja się opatrunek w miejscu wkłucia.

Powikłania po zabiegu paracentezy

Paracenteza jest stosunkowo bezpieczną procedurą, gdyż powikłania pozabiegowe występują tylko w 1% przypadków. Do najczęstszych z nich zaliczymy:

• krwiak powłok brzucha,
• zakażenie płynu w jamie brzusznej,
• krwawienie,
• nakłucie jelita i/lub pęcherza moczowego,

Paracenteza w laryngologii i okulistyce

Paracenteza nie jest terminem zarezerwowanym tylko dla nakłucia jamy brzusznej, funkcjonuje też w laryngologii i okulistyce. W pierwszym przypadku polega on na nakłuciu jamy bębenkowej i pobraniu znajdującej się tam treści, np. u dzieci w przypadku zapalenia ucha środkowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy urazu. Ze względu na wzmożone ciśnienie za błoną bębenkową takie nakłucie przynosi natychmiastową ulgę osobie chorej.

Paracentezą również nazywamy nakłucie przedniej komory oka i pobranie cieczy wodnistej. Ma to znaczeniu w przypadku wielu schorzeń okulistycznych, takich jak np. infekcje gałki ocznej.