Jak stwierdzić i jak leczyć anemię w ciąży?

Ciąża to okres, kiedy w ciele kobiety zachodzi wiele zmian, za którymi nie zawsze nadążamy. Konsekwencją zmian zachodzących w układzie krwionośnym jest niekiedy anemia w ciąży – stężenie hemoglobiny i całkowita masa czerwonych krwinek spadają do poziomu uniemożliwiającego właściwe utlenianie tkanek. Co wtedy zrobić?

Anemia w ciąży jest częstym problemem. Szacuje się, że dotyczy około połowy kobiet w wieku rozrodczym. W trakcie ciąży dochodzi do zmian fizjologicznych, które sprzyjają rozwojowi niedokrwistości: następuje wzrost osocza o 40-60 procent i masy erytrocytów o 20 procent. W efekcie dochodzi do obniżenia stężenia hemoglobiny oraz liczby czerwonych krwinek. Jeśli dołączymy do tego deficyt mikro- i makroelementów niezbędnych do tworzenia krwi, istnieje duże ryzyko rozwoju anemii w ciąży.

Anemia w ciąży – przyczyny

Niedokrwistość w ciąży może mieć wiele przyczyn. Najczęściej odnotowywaną przyczyną anemii w ciąży jest niedobór żelaza oraz kwasu foliowego, rzadziej witaminy B₁₂. Spadek poziomu żelaza, hemoglobiny oraz ilości krwinek czerwonych jest jednoznaczny z obniżeniem zdolności wiązania tlenu i zaopatrywania w niego tkanek – zarówno kobiety ciężarnej, jak i płodu. Ciąża to okres, kiedy zapotrzebowanie na żelazo się zwiększa, co związane jest ze wzrostem macicy ciężarnej, rozwojem płodu, zwiększeniem objętości krwi krążącej. Aby zapewnić prawidłowość przebiegu nowotworzenia cząsteczki hemoglobiny, konieczne jest dostarczenie organizmowi ok. 25 mg żelaza dziennie. Nawet jeśli kobieta w chwili zajścia w ciążę miała prawidłowy poziom żelaza we krwi, to na skutek intensywnej erytropoezy, wzrostu objętości krwi krążącej i wzrostu objętości płynów krążących w przestrzeni międzykomórkowej następuje stopniowy spadek stężenia tego pierwiastka w surowicy. Przyczyną anemii w ciąży mogą być również wymioty i brak apetytu, zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego, występowanie ciężkich stanów zapalnych, ostre lub przewlekłe krwawienia w czasie ciąży.

Diagnostyka anemii u ciężarnych

Diagnostyka anemii w ciąży odbywa się z zachowaniem tych samych zasad jak u innych osób, przy czym uwzględnia się czynniki fizjologiczne związane z ciążą.

Objawy anemii w ciąży

Anemia w ciąży jest niebezpieczna, ponieważ zwiększa ryzyko powikłań oraz śmiertelność u kobiet. Charakterystycznymi objawami anemii w ciąży są: osłabienie, niepokój, duszność, bezsenność, kołatanie serca. U kobiet z anemią obserwuje się również bladość skóry, słabe ukrwienie spojówek, nadmierne wypadanie włosów i łamliwość paznokci. Niedokrwistość w pierwszym trymestrze ciąży może utrudniać zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy oraz powodować powstanie wad rozwojowych u dziecka. W drugim trymestrze może to wpłynąć na wzrost dziecka, natomiast w trzecim trymestrze anemia może wywołać przedwczesny poród.

Anemia w ciąży – sposoby leczenia

Podstawą leczenia anemii w ciąży jest suplementacja żelazem. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek w ciąży zależy od okresu jej rozwoju: 4 mg w pierwszym trymestrze, 7-8 mg w drugim trymestrze oraz 12-15 mg pod koniec ciąży. Kobieta w ciąży może uzupełniać niedobór żelaza na dwa sposoby: modyfikując w odpowiedni sposób swoją dietę i/lub przyjmując odpowiednie leki. Produkty spożywcze bogate w żelazo to mięso (wołowina, wieprzowina, jagnięcina, drób), ryby i owoce morza, warzywa (brokuły, kapusta włoska, zielony groszek, fasola), pieczywo pełnoziarniste oraz jaja. Niestety dostarczanie w diecie odpowiedniej ilości tego pierwiastka stanowi nie lada wyzwanie. Dlatego ginekolodzy zalecają regularne przyjmowanie leków.

Należy uważać na produkty spożywcze blokujące wchłanianie żelaza takiej jak kawa, herbata, napoje typu cola, produkty bogato błonnikowe. W celu zwiększenia przyswajalności żelaza z pokarmu lub produktów leczniczych należy je łączyć z witaminą C. Obecność tej witaminy potrafi zwiększyć wchłanianie żelaza nawet 3-krotnie.

W przypadku zdiagnozowanej niedokrwistości w ciąży z niedoboru kwasu foliowego, należy przyjmować go w postaci doustnej. Zalecana dzienna dawka to 0,4 mg.

Anemia w ciąży powstała na skutek niedoboru witaminy B₁₂ zdarza się bardzo rzadko. Według Instytutu Żywności i Żywienia zalecane dzienne spożycie dla kobiet ciężarnych wynosi 2,6 µg na dobę.