Pozawieńcowa kardiologia interwencyjna - zabiegi cz. II

Nieoperacyjne przezżylne zamykanie przetrwałego otworu owalnego (PFO)

Otwór owalny (FO) jest strukturą anatomiczną w sercu, niezbędną do prawidłowego krążenia krwi w życiu płodowym. U co czwartego człowieka nie dochodzi do jego zarośnięcia, przez co po urodzeniu pozostaje on drożny i stanowi potencjalną drogę przecieku z prawego do lewego przedsionka. Przyczyną przetrwałego otworu owalnego może być nadmiernie ruchoma, wiotka przegroda międzyprzedsionkowa lub jej tętniak. Pojawiają się one z powodu nadmiaru tkanki w okolicy samego otworu owalnego. Częstość występowania tętniaka w populacji ogólnej ocenia się na około 2%, a 50% do nawet 80% osób z tętniakiem ma przetrwały otwór owalny. U osób z przetrwałym otworem owalnym możliwość szerszego jego otwierania się jest związana z tętniakowatą przegrodą międzyprzedsionkową. Przetrwały otwór owalny może w pewnych sytuacjach stać się wrotami dla materiału zatorowego przedostającego się z układu żylnego do krążenia tętniczego (tzw. zator skrzyżowany). Przejście materiału zatorowego może nastąpić tylko wtedy gdy cieśnienie po prawej stronie przegrody międzyprzedsionkowej (a więc w prawym przedsionku) przekroczy ciśnienie w lewym przedsionku. U pacjentów bez choroby serca i płuc do takiej sytuacji może dojść w czasie kaszlu lub defekacji.

Przetrwały otwór owalny oraz tętniak przegrody międzyprzedsionkowej są wariantem normy zdrowego serca, dlatego nieuzasadniony jest zabieg zmykania PFO w ramach prewencji pierwotnej (a więc prewencji u osób, u których do tej pory nie występowały żadne niekorzystne następstwa obecności PFO). Uszczelnienie przegrody międzyprzedsionkowej u osób z PFO może być wskazane tylko jako prewencja wtórna (a więc prewencja mająca na celu zabezpieczenie przed kolejnym epizodem niekorzystnego następstwa obecności PFO u tych osób, u których wystąpiły już one w przeszłości) w takich sytuacjach jak:

• udowodniona zatorowość skrzyżowana - jest ona pewna, gdy istnieje droga przecieku prawo-lewego oraz znaleziono źródło zatorów w krążeniu żylnym lub w prawym przedsionku, przy braku takiego źródła w lewym przedsionku.
• udar kryptogenny - u 35-40% pacjentów przed 55 rokiem życia, którzy przebyli niedokrwienny udar mózgu, nie udaje się ustalić przyczyny – takie właśnie udary nazywa się kryptogennymi. Przetrwały otwór owalny stwierdza się częściej u pacjentów z udarem kryptogennym (45-60%) niż u osób zdrowych.
• choroba dekompresyjna u nurków - pojęcie choroby dekompresyjnej obejmuje dolegliwości związane z powstawaniem pęcherzyków gazu w trakcie dekompresji przy zbyt szybkim wynurzaniu, u nurków oddychających sprężonym powietrzem. Ich obecność w krążeniu żylnym stwierdza się u wszystkich nurków (bez względu na szybkość wynurzania). U osób z PFO pęcherzyki gazu mogą przedostać się z krążenia żylnego do tętniczego i spowodować zatorowość gazową.
• migrena - jest najczęstszą chorobą układu nerwowego. Stwierdzono związek migreny z aurą, z obecności drożnego otworu owalnego. Aż 65-90% osób z migreną odczuło zmniejszenie częstości i nasilenia bólów głowy po zabiegu przeznaczyniowego zamknięcia drożnego otworu owalnego w związku z przebytymi udarami kryptogennymi mózgu. Zamknięcie PFO nie jest dziś zalecane jako rutynowe postępowanie u pacjentów z migreną.

Technika zabiegu zamknięcia PFO

Zabiegi przeznaczyniowe zastąpiły dziś operacyjne zamykanie drożnego otworu owalnego. Dostępnych jest kilka rodzajów implantów, różniących się budową oraz techniką implantacji. Najczęściej są one zbudowane z dwóch krążków lub parasolek połączonych ze sobą wąską talią w części centralnej. Zabiegi te są wykonywane w bardzo podobny sposób do nieoperacyjnego zamykania ubytków międzyprzedsionkowych - przez nakłucie żyły udowej w pachwinie, pod kontrolą echokardiografii przezprzełykowej, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Po zabiegu konieczne jest czasowe lub stałe stosowanie leczenia antyagregacyjnego. Całkowite uszczelnienie przegrody uzyskuje się u 80-99% osób.

Przezcewnikowe wszczepianie zastawek

Przeznaczyniowe zabiegi wszczepiania zastawek serc są dziś najszybciej rozwijającą się dziedziną kardiologii interwencyjnej. W 2002r. ukazało się pierwsze doniesienie o przeznaczyniowym wszczepieniu zastawki aortalnej u pacjenta z nabytym krytycznym zwężeniem zastawki aorty.

Przezcewnikowe wszczepienie zastawki aorty

Zwężenie zastawki aorty jest najczęstszą wadą zastawkową w starszym wieku (około 3 % osób po 75 roku życia ma objawową stenozę zastawki aorty). Stale rosnąca populacja osób w zaawansowanym wieku powoduje zwiększenie odsetka chorych ze stenozą aortalną (w tym pacjentów z innymi chorobami współistniejącymi takimi jak np. przewlekła choroba nerek, niewydolność oddechowa, choroba wieńcowa, stan po przebytym udarze mózgu). U około 30% chorych wymiana zastawki nie jest możliwa z powodu dużego ryzyka operacyjnego wywołanego chorobami współistniejącymi. Zdyskwalifikowani z tego powodu starsi pacjenci z ciasnym, zwapniającym, objawowym, zwężeniem zastawki aorty mogą być kandydatami do przezskórnej implantacji zastawki aorty.

Techniki zabiegu

Najczęściej wykorzystywane są dwa systemy przeznaczone do wszczepiania zastawki aorty - obie zastawki (Edwards-Sapien Transcatheter Heart Valve oraz CoreVlve Revalving) są biologiczne i wszczepiane we własną chorą zastawkę pacjenta poniżej ujść tętnic wieńcowych. W zależności od warunków anatomicznych nową zastawkę wprowadza się przez dostęp naczyniowy (przez tętnice udową) lub przez koniuszek serca (przy którym konieczna jest współpraca zespołu kardiologów interwencyjnych oraz kardiochirurgów). Skuteczność zabiegów w doświadczonych ośrodkach wynosi około 90%.

Źródło: Wielka Interna, Kardiologia cz. I, P. Pruszczyk, T.Hryniewieski, J Drożdż