Podstawowa Opieka Zdrowotna: odpowiadamy na najważniejsze pytania

Kto może skorzystać z opieki lekarza rodzinnego?

Podstawą do uzyskania opieki w ramach POZ jest ubezpieczenie zdrowotne. Każdy posiadający je pacjent może wybrać przychodnię oraz lekarza (a także pielęgniarkę i położną), który obejmie go opieką, składając odpowiednią deklarację w danej placówce. Można to zrobić w dowolnym miejscu, ponieważ przy wyborze nie obowiązuje rejonizacja, a więc podstawowym kryterium wyboru powinny być kompetencje lekarza, który ma udzielać pomocy.

W jakich dniach i godzinach przyjmują lekarze POZ?

Placówki POZ działają od poniedziałku do piątku między 08:00 a 18:00. Rejestracji można dokonywać osobiście, przez telefon lub za pośrednictwem innej osoby. W przypadkach uzasadnionych medycznie lekarz może nas przyjąć jeszcze tego samego dnia, a jeżeli nie ma takiej potrzeby, termin wizyty jest ustalany indywidualnie.

W pozostałym czasie, tzn. między 18:00 a 08:00 następnego dnia, a także całodobowo w soboty, niedziele i dni ustawowo wolne od pracy, pomoc jest udzielana w ramach tzw. nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej i z założenia powinna dotyczyć przypadków nagłych oraz nie wymagających zwłoki, a także związanych z koniecznością kontynuacji leczenia.

Czy mogę korzystać z pomocy lekarza POZ z innej przychodni niż ta, do której jestem zapisany?

Prawo do opieki w ramach POZ w razie nagłego zachorowania pozostaje w mocy również, jeśli znajdujemy się poza miejscem zamieszkania i z dala od gabinetu, w którym jesteśmy zapisani, na przykład będąc na wakacjach. W takim wypadku możemy zwrócić się o pomoc do innego lekarza rodzinnego pod warunkiem, że przyjmuje pacjentów w placówce mającej podpisaną umowę z NFZ.

Jakich świadczeń i usług może udzielić lekarz POZ?

Lekarze rodzinni świadczą szereg usług, które powinny zagwarantować podstawową opiekę zdrowotną w możliwie jak najszerszym zakresie. Ubezpieczeni mogą więc liczyć nie tylko na standardowe badanie, poradę, skierowanie, wystawienie zwolnienia czy wypisanie recepty na leki (również zalecone przez innego lekarza po otrzymaniu pisemnego potwierdzenia), ale również na dostęp do bezpłatnych badań diagnostycznych, wykonywanych na podstawie skierowania i w laboratorium wskazanym przez lekarza. W ramach POZ pacjent może liczyć również na wykonanie obowiązkowych szczepień ochronnych, uzyskanie zlecenia na zakup niektórych przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych oraz wykonanie zabiegów w gabinecie lub w domu pacjenta. W uzasadnionych przypadkach ma też prawo do transportu sanitarnego do szpitala lub poradni. Obejmuje ono również tzw. transport „daleki”, przysługujący pacjentom zmuszonym do korzystania ze świadczeń medycznych poza granicami kraju.

Jakie badania mogę wykonać bezpłatnie w ramach POZ?

Wśród nich znajdują się badania morfologiczne (krwi), biochemiczne i immunochemiczne (m.in. cholesterol, białko, glukoza), kału, moczu i układu krzepnięcia, a także badania mikrobiologiczne (posiewy moczu, kału i wymazu z gardła), EKG w spoczynku, diagnostyka ultrasonograficzna (USG) m.in. tarczycy, nerek, pęcherza moczowego, brzucha i węzłów chłonnych, spirometria i zdjęcia radiologiczne. Lekarz rodzinny może również wystawiać skierowania na badania endoskopowe, czyli gastroskopię i kolonoskopię które można wykonać w dowolnej placówce medycznej posiadającej kontrakt z NFZ. Pełen wykaz bezpłatnych badań znajduje się na stronach Ministerstwa Zdrowia.

Czy potrzebuję skierowania do każdego lekarza specjalisty?

Lekarze rodzinni są zobowiązani do wystawiania skierowań do lekarzy specjalistów. Od 1 stycznia 2015 r. ta konieczność dotyczy również wizyt u okulisty oraz dermatologa w razie poważniejszych schorzeń, którym nie może zaradzić lekarz POZ. Skierowania nie są wymagane w przypadku wizyt u ginekologa, wenerologa, dentysty, psychologa oraz onkologa.

Lekarz POZ wydaje również skierowania na leczenie rehabilitacyjne i uzdrowiskowe w placówkach działających w ramach umów z NFZ. Po jego otrzymaniu na leczenie trzeba się zgłosić w ciągu 30 dni od daty wystawienia.

Jaką rolę w leczeniu nowotworów po wprowadzeniu pakietu onkologicznego pełni lekarz rodzinny?

W związku z wejściem w życie pakietów onkologicznego i kolejkowego 1 stycznia 2015 r. rola i pozycja lekarza POZ uległa zmianie. Ich funkcja w opiece onkologicznej zwiększyła się dzięki narzędziom ułatwiającym opiekę onkologiczną. Zgodnie z deklaracjami Ministerstwa Zdrowia, zmiany nie wykraczają poza standardowe kompetencje lekarzy i wiążą się z możliwością zlecania większej liczby badań, w tym hematologicznych, spirometrii, a także ultrasonograficznych i elektrokardiograficznych. Na ich podstawie lekarz powinien stwierdzić, czy potencjalny pacjent onkologiczny powinien uzyskać skierowanie do specjalisty w celu kontynuacji leczenia. W tym wypadku pacjent otrzyma kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, która uprawnia do badań i konsultacji bez kolejki. W ten sposób lekarz rodzinny stanie się pierwszym ogniwem diagnostyki onkologicznej, która dzięki pakietowi ma przebiegać sprawnie i umożliwić jak najszybsze podjęcie leczenia w przypadku nowotworów złośliwych.

Co zrobić, jeśli mój lekarz POZ jest niedostępny lub nie jestem zadowolony z opieki?

Jeśli z jakichś powodów nie będziemy zadowoleni z usług w ramach POZ, zmienimy miejsce zamieszkania lub, jak w przypadku ostatnich protestów lekarzy związanych z Porozumieniem Zielonogórskim, zastaniemy zamknięty gabinet, możemy bezpłatnie zmienić lekarza trzy razy w ciągu roku po wypełnieniu stosownej deklaracji (powinna być dostępna w rejestracji). Każda kolejna zmiana wiąże się z opłatą wynoszącą 80 złotych, chyba że wynika z przyczyn niezależnych od nas. W takim wypadku powinniśmy otrzymać kopię, odpis lub wyciąg z pełnej dokumentacji medycznej, którą musimy dostarczyć do nowego gabinetu, co również wiąże się z opłatą. W razie trudności z dostępem do lekarza POZ, nagłej pomocy możemy szukać w szpitalach i na dyżurach nocnej i świątecznej opieki medycznej.