Katar – jesienne utrapienie

Wirusami kataru zarażamy się drogą kropelkową wdychając powietrze, w którym kichający ludzie rozsiewają zainfekowaną wydzielinę z nosa. Katar można mieć wielokrotnie w ciągu życia, gdyż zakażenie to wywoływane jest przez około 200 typów wirusów.

Objawy

Pierwszymi objawami kataru są uczucie swędzenia i pełności w nosie oraz kichanie. Początkowo wydzielina z nosa jest wodnista i przeźroczysta, a po 2-3 dniach gęstnieje i zmienia zabarwienie na żółtawe lub zielonkawe, co świadczy o nadkażeniu bakteryjnym. Wraz z początkiem kataru możemy odczuwać ból głowy, łzawienie i swędzenie w nosie prowokujące kichanie. Czasem stan zapalny obejmuje również śluzówkę zatok przynosowych, które połączone są z jamami nosa wąskimi ujściami i dlatego obrzęk błony śluzowej w przebiegu kataru utrudnia prawidłowe oczyszczanie się zatok przynosowych oraz zwiększa zaleganie w nich wydzieliny, która staje się pożywką dla drobnoustrojów chorobotwórczych. Katar – leczony czy nie leczony trwa najczęściej przysłowiowe siedem dni. Zapalenie zatok natomiast może utrzymywać się znacznie dłużej. O zajęciu zatok przez infekcję może świadczyć: tępy ból głowy w okolicy czoła lub nosa, gorączka, uczucie pełności w nosie i ogólne złe samopoczucie.

Na szczęście nie każdy z katarem choruje na zapalenie zatok. Najczęściej do choroby tej usposabiają wady w budowie nosa np. skrzywienie przegrody nosowej. Bardziej zagrożeni są również alergicy cierpiący na przewlekły nieżyt i obrzęk błony śluzowej. Zapalenie zatok występuje przede wszystkim u dorosłych, a jeśli zdarza się u dzieci, to dotyczy prawie zawsze dzieci starszych.

Katar u maluchów

U niemowląt i małych dzieci katar oraz towarzysząca mu infekcja przeziębieniowa przebiega często z gorączką, a gromadząca się wydzielina kataralna w nosku utrudnia znacznie oddychanie, czego następstwem są trudności w karmieniu malucha. Krótsze drogi oddechowe (krtań,ttchawica, oskrzela) oraz krótsze i szersze trąbki Eustachiusza (łączące uszy środkowe z gardłem) u niemowląt i małych dzieci powodują, że łatwiej dochodzi u nich do powikłań kataru pod postacią zapalenia ucha środkowego, zapalenia krtani lub zapalenia oskrzeli. Dlatego nie można bagatelizować kataru u najmłodszych pociech i należy zawsze zgłosić się z dzieckiem do pediatry.

Jak leczyć?

Leczenie kataru jest objawowe i ma na celu złagodzenie dokuczliwych symptomów. Najczęściej stosuje się krople do nosa zawierające składniki obkurczające naczynia krwionośne obrzękniętej błony śluzowej nosa np. ksylometazolina, oxymetazolina, nafazolina, dzięki którym nos się udrażnia. Niestety po 2-3 godzinach od aplikacji katar znów się nasila, co wymaga ponownego użycia leku. Zaobserwowano, że krople używane regularnie powyżej 6-7 dni działają niekorzystnie na błonę śluzową nosa i mogą powodować zanik błony śluzowej nosa, wymagający później osobnego leczenia. Krople do nosa nie są zalecane dla dzieci, gdyż łatwo spływają do gardła i połykane przez dziecko mogą wywierać działanie ogólne na układ krążenia. Dlatego od pewnego czasu firmy farmaceutyczne produkują nowocześniejsze żele do nosa, które po aplikacji pozostają w obrębie jam nosowych i które w niższym stężeniu nadają się na krótko również dla dzieci.

Od kilku lat dostępne są w aptekach bez recepty leki doustne na katar, które zastosowane na początku choroby wyraźnie zmniejszają jej objawy. Zawierają one dwa składniki: środek obkurczający naczynia krwionośne błony śluzowej i środek antyalergiczny. Jednak stosowanie tych złożonych leków wymaga konsultacji lekarza, ponieważ są przeciwwskazane dla pacjentów z niektórymi chorobami (np. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa serca, nadczynność tarczycy, jaskra, przerost gruczołu krokowego) czy w czasie ciąży i okresu karmienia piersią, a także u dzieci.

Wzrost temperatury

Niekiedy katarowi towarzyszy stan podgorączkowy związany z rozwijającym się przeziębieniem, które obejmuje gardło, krtań lub tchawicę. Jeśli temperatura ciała przekracza 38oC można ją obniżać stosując jeden z leków przeciwgorączkowych dostępnych w aptece bez recepty:

1. Leki zawierające kwas acetylosalicylowy od ponad stu lat chętnie są kupowane, gdyż skutecznie obniżają gorączkę, ale obarczone są ryzykiem objawów ubocznych. Kwasu acetylosalicylowego nie powinny zażywać osoby z chorobą wrzodową (bo może ją zaostrzać), zaburzeniami krzepliwości krwi (bo zmniejsza krzepliwość krwi), astmą oskrzelową (bo może wywoływać napady duszności) lub niewydolnymi nerkami. Nie wolno podawać kwasu acetylosalicylowego dzieciom do lat 12 z uwagi ma możliwość ciężkiego uszkodzenia wątroby.
2. Subsatncja czynna paracetamol jako lek przeciwgorączkowy jest zdecydowanie bezpieczniejsza od kwasu acetylosalicylowego, o czym świadczy fakt, że może być stosowana przez kobiety ciężarne od 4 miesiąca ciąży i karmiące oraz u noworodków i niemowląt. Może również być zażywana przez chorych na chorobę wrzodową, z zaburzeniami krzepliwości krwi, astmą aspirynową lub z alergią na kwas acetylosalicylowy. Bez kontroli lekarskiej nie należy jej stosować dłużej niż 3 dni u dzieci i 10 dni u dorosłych. Nie należy podawać jej osobom z uszkodzoną wątrobą i alkoholikom, ponieważ może u nich dojść do zatrucia tym lekiem.
3. Preparaty zawierające substancję czynną Metamizol przez długi czas należały do jednych z najczęściej stosowanych leków przeciwgorączkowych. Obecnie stosowane są coraz rzadziej z uwagi na możliwość poważnych powikłań, jak: alergiczne uszkodzenie szpiku kostnego, zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, zmiany dermatologiczne i uszkodzenie nerek.

W aptekach znajdują się również w szerokim wyborze złożone leki przeciwprzeziębieniowe, które zawierają w swoim składzie paracetamol, kofeinę, środek antyalergiczny, środek przeciwkaszlowy oraz środek zmniejszający przekrwienie błony śluzowej w różnych kombinacjach i proporcjach. Leki te łagodzą katar, kaszel, gorączkę, ból głowy. Nie należy jednak zażywać jednocześnie różnych leków przeciwprzeziębieniowych, jak również łączyć ich z doustnymi lekami na katar, bo dochodzi do kumulacji dawek ich składników, co może być szkodliwe dla zdrowia.

Przeciwwskazaniami do złożonych leków przeciwprzeziębieniowych są m. in.: ciąża i okres karmienia, nadczynność tarczycy, jaskra, przerost gruczołu krokowego, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa serca, nadczynność tarczycy. Leków tych nie podaje się również dzieciom.

Poza tym w czasie kataru można stosować rutynę, witaminę C i wapno, które zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych włosowatych i zwiększają ich odporność mechaniczną i w ten sposób wzmacniają je. Od niedawna rutynę, witaminę C i wapno można kupować w postaci preparatów złożonych, co zmniejsza zdecydowanie ilość przyjmowanych tabletek.