Jak zdiagnozować niedokrwistość?

Niedokrwistość – stan patologiczny, w którym liczba krwinek czerwonych i ilość krążącej hemoglobiny nie wystarczają do prawidłowego utlenowania tkanek obwodowych.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization) określa niedokrwistość jako spadek stężenia hemoglobiny poniżej 11 g/dl u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat, poniżej 12 g/dl u dzieci 6-14-letnich, poniżej 13 g/dl u mężczyzn, poniżej 12 g/dl u kobiet, a u kobiet w ciąży – poniżej 11 g/dl. Niedokrwistość w zależności od stężenia hemoglobiny można określać jako łagodną, umiarkowaną lub ciężką.

Objawy niedokrwistości

Objawy kliniczne niedokrwistości zależą przede wszystkim od szybkości i stopnia narastania niedokrwistości, a także od wielu czynników uzależnionych od chorego, w tym przede wszystkim od stanu ogólnego, wieku i istniejących chorób towarzyszących. 

• Bladość powłok skórnych m.in. w obrębie śluzówek jamy ustnej i gardła, spojówek, warg i płytek paznokciowych. Należy zwrócić uwagę na barwę skóry, która może sugerować prawdopodobne przyczyny niedokrwistości
• Wczesne siwienie włosów
• Zapalenie błony śluzowej języka, ból i zmiany w okolicy kącików ust są charakterystyczne dla niedokrwistości megaloblastycznej. Łamliwość i wklęsłość paznokci są charakterystyczne dla niedokrwistości z niedoboru żelaza, a przewlekłe owrzodzenia kończyn dolnych dla niedokrwistości sierpowatokrwinkowej i innych anemii hemolitycznych.
• Objawy ze strony układu krążeniowo-oddechowego w przebiegu powolnie narastającej niedokrwistości ujawniają się początkowo po wysiłku, a następnie także w spoczynku. Możliwa jest duszność i kołatanie serca
• W zakresie układu nerwowego i mięśniowego niedokrwistość może prowadzić do bólów i zawrotów głowy, zaburzeń koncentracji, pogorszenia zdolności poznawczych, senności, zmęczenia i osłabienia siły mięśniowej, zaburzeń snu.
• Śpiączka w przypadku ciężkiej niedokrwistości
• Zaburzenia hormonalne. U mężczyzn obniża się stężenie wolnego testosteronu, wzrasta stężenie hormonu luteinizującego i folikulotropowego. U kobiet nie występuje przedowulacyjny wzrost stężenia LH i estradiolu. Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet wzrasta stężenie prolaktyny.
• W dłużej trwającej niedokrwistości dodatkowo następują zmiany metaboliczne, przejawiające się zmniejszeniem się masy mięśniowej. Konsekwencją tego może być upośledzenie odporności. Ponadto często dochodzi do hiperlipidemii, oporności na insulinę i zaburzeń elektrolitowych.

Diagnostyka niedokrwistości

W celu ustalenia przyczyn niedokrwistości należy przeprowadzić podstawową diagnostykę morfologii i badań biochemicznych krwi obwodowej.

Podstawowe badania laboratoryjne:

• ilościowa ocena składu krwi obwodowej,
• morfologiczna ocena elementów komórkowych krwi,
• morfologiczne i biochemiczne badanie różnicowe.

Podstawowe badania hematologiczne obejmują ocenę:

• RBC, Hb, Hct
• wskaźników czerwonokrwinkowych (MCV, MCHC, MHC)
• liczby leukocytów