Jak oddychamy podczas ćwiczeń?

Główną funkcją układu oddechowego podczas treningu jest przede wszystkim: zapobieganie wytwarzania się kwasu mlekowego, utrzymanie prawidłowego utlenienia krwi oraz usuwanie dwutlenku węgla z organizmu. Procesy te rozpoczynają się już od pierwszego momentu podejmowania wysiłku, kiedy oddech jest pogłębiony i przyspieszony za sprawą skurczu mięśni szkieletowych. Stabilizacja oddechu na stałym poziomie dokonuje się natomiast około 5 minuty od podjęcia treningu (wyjątek stanowią intensywne wysiłki, podczas których liczba oddechów w ciągu minuty stale wzrasta). Wynika to z dostosowania się pracy układu oddechowego do zapotrzebowania organizmu w tlen. 

Dlaczego podczas lekkiego wysiłku nagle zamiast oddychać przez nos i usta zaczynamy oddychać jedynie przez usta?

Zmiana ta wynika z naszej fizjologii. Naturalną reakcją organizmu na przekroczenie wartości 35-40 litrów wentylowanego powietrza w ciągu jednej minuty, jest „przestawienie się” organizmu na oddychanie jedynie przez usta. Dzieje się tak ze względu na zwiększone zapotrzebowanie organizmu w tlen, które może zostać zaspokojone jedynie za pomocą jamy ustnej, która jest w stanie wchłonąć większą ilość powietrza w porównaniu do jamy nosowej. Niestety zmiana ta niesie ze sobą kilka zagrożeń. Powietrze wentylowane za pomocą ust nie jest ogrzewane, oczyszczone ani nawilżone, co wzmaga zagrożenie toksycznymi zanieczyszczeniami zawartymi w powietrzu.  

Uczucie duszności podczas treningu nie musi oznaczać niedostatecznego poboru tlenu przez organizm

Uczucie duszności podczas podejmowania wysiłku związane jest z wentylacją minutową płuc (ilością pełnych cykli oddechowych podczas 1 minuty). Mechanizm ten uaktywnia się w momencie osiągnięcia przez układ oddechowy 50% wentylacji maksymalnej i pogłębia się wraz ze wzrostem różnicy między aktualną a maksymalną wentylacją minutową płuc.  

Masz nadciśnienie? Uważaj na tzw. manewr Valsalvy

Manewr Valsalvy jest prawidłową reakcją ze strony układu oddechowego na obciążenia tj. podnoszenie ciężarów, jednak w przypadku nadciśnieniowców reakcja ta może zagrażać życiu lub zdrowiu. Podczas tego typu „manewru” dochodzi między innymi do:

• ustabilizowania klatki piersiowej, co prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi w jej obrębie oraz w obrębie jamy brzusznej,
• nacisku na naczynia żylne, co skutkuje zmniejszeniem objętości wyrzutowej serca oraz przyspieszeniem akcji serca,
• wzrostu ciśnienia tętniczego.

Reakcja ta wynika m.in. z zamknięcia głośni oraz nasilonego wydechu, które są naturalną reakcją obronną układu oddechowego podczas podniesienia ciężaru o dużej masie.

Ogólny wpływ wysiłku fizycznego na układ oddechowy:

• zwiększenie pojemności życiowej płuc,
• zwiększenie siły mięśni oddechowych oraz ruchomości klatki piersiowej, co determinuje zwiększenie objętości wydechowej,
• poprawa wentylacji płuc,
• pogłębienie oddechów, czego konsekwencją jest zmniejszona ilość oddechów w ciągu minuty,
• zwiększenie progu wentylacyjnego płuc (w przypadku wysiłku wytrzymałościowego), z czym wiąże się  zmniejszenie odczucia duszności podczas treningu.

Bibliografia:

„Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Podręcznik dla studentów akademii wychowania fizycznego i akademii medycznych” pod redakcją Prof. dr hab. med. Jana Górskiego