Kwas salicylowy – właściwości i zastosowanie. Jak go stosować?

Kwasy organiczne są składnikami chętnie wykorzystywanymi zarówno w codziennej pielęgnacji wykonywanej w domu, jak i podczas specjalistycznych zabiegów kosmetologicznych. Kwasy AHA, BHA oraz PHA są składnikami dobrze przebadanymi o wielu pożądanych właściwościach. Jakie są właściwości kwasu salicylowego, jednego z kwasów BHA?

Kwas salicylowy – charakterystyka

Kwas salicylowy (INCI: Salicylic acid) jest pod względem chemicznym aromatycznym hydroksykwasem. Ze względu na swoją budowę strukturalną zaliczany jest do beta-hydroksykwasów, czyli kwasów BHA. W czystej postaci jest białym ciałem stałym. Słabo rozpuszcza się w wodzie, dobrze natomiast w etanolu i tłuszczach.  

Ma naturalne pochodzenie – pierwszy raz został wyizolowany z kory wierzby. Zajdziemy go także w korze topoli, liściach senesu i  kwiatach rumianku. W organizmach roślinnych jest ważnym czynnikiem regulującym wiele procesów np. wzrost rośliny czy fotosyntezę. Jest także ważnym bodźcem w reakcji odpornościowej roślin w walce z patogenami.

Kwas salicylowy – właściwości i działanie

Kwas salicylowy ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz keratolityczne (złuszczające). Ma działanie przeciwzaskórnikowe, reguluje wydzielanie sebum, przyczynia się do redukcji blizn potrądzikowych oraz rozjaśnia przebarwienia. Polecany jest zwłaszcza do pielęgnacji skóry problematycznej, tłustej i mieszanej. W formułach kosmetycznych może stanowić zarówno składnik aktywny, jak i środek konserwujący.

Kwas salicylowy na trądzik i zaskórniki

Rozpuszczalny w tłuszczach kwas salicylowy wykazuje zdolność przenikania przez warstwę łojową naszej skóry. Dzięki tej właściwości skutecznie oczyszcza ją z zaskórników i widocznie zwęża rozszerzone pory. Właściwości aseptyczne kwasu salicylowego sprawiają, że zapobiega powstawaniu nowych niedoskonałości skóry jak wymienione wcześniej zaskórniki (wągry) czy inne zamiany trądzikowe. Kolejne właściwości, dzięki którym kwas salicylowy jest z powodzeniem stosowany w pielęgnacji cery trądzikowej, to regulacja wydzielania sebum, przyspieszenie gojenia już istniejących ran, łagodzenie stanów zapalnych, a także rozjaśnianie przebarwień i płytkich blizn.

Kwas salicylowy jest składnikiem preparatów przeznaczonych skórze zmagającej się ze zmianami trądzikowymi. Zarówno tych zaliczanych do kosmetyków drogeryjnych czy dermokosmetyków, jak i leków oraz preparatów przygotowywanych przez farmaceutów w aptecznej recepturze. Jest składnikiem kosmetyków do użycia zewnętrznego na twarz lub inne części ciała jak: toniki, sera, kremy, maski, żele, peelingi czy mydło. Prosto z aptecznej receptury możemy uzyskać zapisane przez lekarza dermatologa preparaty jak np. płyn złuszczający z kwasem salicylowym lub maść (pasta) cynkowa z kwasem salicylowym. W zależności od producenta i innych składników ich cena bywa różna.

Kwas salicylowy na łuszczycę

Łuszczyca jest chorobą skóry, której terapia polega na wprowadzeniu wielu kroków pielęgnacji zmienionej chorobowo skóry. Jednym z nich jest złuszczenie charakterystycznych dla niej zmian – łusek, które tworzą grubą, nieprzepuszczalną warstwę. Łusek nie wolno zdrapywać, gdyż może to zaostrzyć chorobę. Usuwa się je, stosując peeling chemiczny. Kwas salicylowy w stężeniu do 10% jest z powodzeniem używany do tego celu. Co więcej, jest uznawany za składnik, który z niechcianymi warstwami radzi sobie najlepiej. Stosując kosmetyki z kwasem salicylowym, chorzy odblokowują powierzchnię skóry, dzięki czemu składniki aktywne z kolejnych preparatów pielęgnacyjnych i leczniczych mogą dotrzeć do miejsc wymagających leczenia i odbudowy. 

Kwas salicylowy na kurzajki i brodawki

Kurzajki i brodawki to kolejne schorzenie skóry, które zwalcza się poprzez złuszczenie zmienionego fragmentu skóry. W aptekach dostępne są przeróżne preparaty służące usuwaniu tego typu zmian o stężeniu kwasu salicylowego nawet do 60%. Znaczna część z nich zawiera w swoim składzie kwas salicylowy, który dzięki swoim właściwościom zmiękcza i rozpulchnia naskórek oraz powoduje jego złuszczenie. Kwas salicylowy na kurzajki i brodawki zawarty jest w maściach, płynach, żelach oraz plastrach przeznaczonych do usunięcia tych zmian skórnych. Co ważne: tego typu preparaty nie służą do usuwania kurzajek i brodawek umiejscowionych na twarzy, w okolicy odbytu czy narządów intymnych. Takie zmiany powinny być usuwane pod kontrolą lekarza. Podobną zasadę działania stosuje się w plastrach z  kwasem salicylowym na odciski.

Kwas salicylowy na łupież

Przyczyny łupieżu mogą być różne, dlatego skuteczna z nim walka powinna rozpocząć się od rzetelnej diagnozy. Jedną z dróg uzdrowienia skóry naszej głowy jest usunięcie zalegającego na głowie martwego naskórka. Jest to szczególnie istotne w przypadku łupieżu tłustego i łojotokowego zapalenia skóry. W ich przebiegu nawarstwiające się łuski mogą prowadzić do powstania stanu zapalnego. Kwas salicylowy znajduje zastosowanie właśnie w etapie oczyszczenia skóry z zalegających płatów naskórka. Kosmetyki z kwasem salicylowym przeznaczone do pielęgnacji skóry głowy to głównie szampony i peelingi trychologiczne.

Kosmetyki z kwasem salicylowym – jak stosować? Na co zwracać uwagę przy zakupie?

Kwas salicylowy jest często wykorzystywany jako składnik peelingów chemicznych. Pomaga złuszczyć zewnętrzną warstwę naskórka, dzięki czemu skóra jest gotowa do dalszych etapów pielęgnacji. Takie działanie sprawia, że składniki aktywne kolejnych używanych produktów (toników, ser czy kremów) mają utorowaną drogę do tych warstw skóry, w których ich działanie ma biochemiczny sens. Co więcej, stosowanie peelingu chemicznego pobudza proces odnowy biologicznej skóry. 

Kwas salicylowy na twarz  

Preparaty zwierające kwas salicylowy są szczególnie polecane osobom zmagającym się z problemami cery trądzikowej czy problematycznej. Jednak ten składnik kosmetyczny sprawdzi się również przy cerach suchych czy tłustych. Osoby posiadające cerę wrażliwą powinny – jak w przypadku użycia każdego kwasu – liczyć się z możliwością wystąpienia podrażnień.  

Stężenie kwasu salicylowego w gotowych produktach różni się w zależności od wskazań do ich stosowania. Według wskazań Amerykańskiej Instytucji Mayo Clicnic, zalecane stężenia oraz częstotliwość użycia przedstawiają się następująco:

Jakie efekty daje kwas salicylowy?

Efekty, jakich możemy się spodziewać podczas stosowania kwasu salicylowego, będą zależały od stężenia, w jakim kwas aplikujemy oraz od regularności naszej pielęgnacji. Jeżeli będziemy sumiennie postępować zgodnie z zalecaniami producenta lub osoby zlecającej kurację, możemy spodziewać się:

• oczyszczonej, rozświetlonej i wygładzonej cery,
• mniejszej liczby zaskórników,
• widocznie zwężonych porów,
• odczuwalnego zmniejszenia problemów z powstawaniem stanów zapalnych oraz innych niedoskonałości,
• ujednolicenia kolorytu skóry i niwelacji płytkich blizn,
• lepszych efektów działania innych składników aktywnych aplikowanych na cerę przygotowaną (złuszczoną) przy użyciu kwasu salicylowego.

Kwas salicylowy – z czym łączyć, a z czym nie?

Kwas salicylowy wspomaga działanie innych składników aktywnych ułatwiając im penetrację w głąb skóry. Kwas azelainowy, gliceryna, pantenol, kwas hialuronowy czy ceramidy to przykładowe komponenty, które w połączeniu z kwasem dadzą działanie synergistyczne.  

Nie powinno łączyć się kwasu salicylowego z niektórymi składnikami aktywnymi, gdyż ich wspólne działanie może wywołać podrażnienia skóry lub obniżyć pożądane działania dodatkowego składnika aktywnego. Do niezalecanych połączeń zaliczamy te z witaminą C (ze względu na obniżenie skuteczności), z retinolem (ze względu na możliwe zaburzenia równowagi lipidowej), z kwasem glikolowym (ze względu na możliwe podrażnienia) czy z niacynamidem (ze względu na nieodpowiednie pH dla działania tego składnika).

Kwas salicylowy – przeciwwskazania i skutki uboczne. Czy jest bezpieczny?

Chociaż sam składnik aktywny, jak i kosmetyki z kwasem salicylowym są ogólnie dobrze tolerowane, istnieją pewne przeciwwskazania do ich stosowania. Jest to przede wszystkim wrażliwość na salicylany, która po aplikacji może objawiać się podrażnieniem skóry lub nawet wstrząsem anafilaktycznym w zaostrzonych przypadkach. Nie powinno stosować się kwasu salicylowego (oraz innych kwasów) na otwarte rany, gdyż może to prowadzić do zaostrzenia już istniejącego stanu zapalnego. Jego używanie w czasie dużej aktywności słońca (latem) również nie jest wskazane.

Ciąża i karmienie piersią również są czasem, gdy powinniśmy wykazywać dużą ostrożność w stosowaniu kosmetyków z omawianym składnikiem. Nie jest on na liście całkowicie zakazanych kuracji, jednak co najwyżej dopuszcza się jego stosowanie punktowe i to pod ścisłą kontrolą lekarza specjalisty.