Gruszka – właściwości i wartości odżywcze

Grusza pospolita (łac. Pyrus communis, ang. European pear) jest drzewem liściastym pochodzącym z rodziny różowatych – Rosaceae. Współcześnie występująca na terenie Europy grusza jest prawdopodobnie mieszańcem kilku gatunków, które krzyżowały się ze sobą na przestrzeni setek lat. Do krzyżowania dochodziło między takimi gatunkami jak grusza polna, oliwnikowa, wierzbolistna oraz syryjska. Gruszę można spotkać w stanie dzikimi, najczęściej w lasach oraz niskich partiach leśnych. W Polsce najczęściej spotykanymi odmianami jest komisówka, konferencja lub klapsa. 

Grusza pospolita jest drzewem dorastającym do około nawet 20 metrów wysokości. Pędy są ułożone skrętolegle, a liście mają kształt spiczasto jajowaty i lekko błyszczącą powierzchnię. Pierwsze listki są lekko owłosione i mają dość długie ogonki liściowe. Kwiaty o białych płatkach są zebrane w baldachokształtne grona zlokalizowane na wierzchołkach pędów. Owocem jest owoc typu rzekomego, nazywany również owocem jabłkowatym. Ma charakterystyczny kształt i osiąga zwykle wielkość od 3 do 5 cm. 

Surowcem zielarskim jest owoc gruszy – Pyrus fructus. Owoc nadaje się do spożycia, a odmiany hodowlane są zwykle słodsze i smaczniejsze od form dzikich. 

Owoce gruszek są wykorzystywane współcześnie jako element rozmaitych diet. Ponadto, ekstrakty z gruszki występują również w składzie wielu preparatów kosmetycznych przeznaczonych do pielęgnacji skóry młodej i tłustej. W medycynie, ekstrakty z gruszek są wykorzystywane rzadko, w Polsce brak leków roślinnych zawierających wyciągi z tych owoców. Dostępne są jednak suplementy diety zawierające ekstrakty z gruszki, które mogą być wykorzystywane w profilaktyce przeziębień, poprawie pracy układu krwionośnego oraz w odpowiedniej pielęgnacji włosów, skóry i paznokci. 

Grusza pospolita jest od wieków wykorzystywana w Polsce jako składnik rozmaitych ciast i deserów. Ze względu na swoją lekkość gruszki mogą być przyrządzane z serami oraz stanowić składnik orzeźwiających napojów, często w połączeniu z innymi owocami. 

Ekstrakty z owoców gruszki znalazły również zastosowanie w kosmetyce, ponieważ dzięki zawartości kwasów organicznych działają złuszczająco i mogą usuwać martwy naskórek. W związku z tymi właściwościami wyciągi z gruszek możemy często znaleźć w składzie różnych peelingów oraz toników. Ponadto, ekstrakty z gruszki występują również w składzie balsamów, mydeł oraz preparatów do pielęgnacji włosów, takich jak odżywki i szampony. Ze względu na zawartość siarki gruszkowe kosmetyki wykazują właściwości bakterio- i grzybobójcze oraz przciwłojotokowe. Doskonale sprawdzają się w pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej.

W dawnej medycynie tradycyjnej wyciągi i soki z owoców gruszy pospolitej były wykorzystywane w leczeniu drobnych przeziębień oraz infekcji wirusowych. Współcześnie istnieją skuteczniejsze leki przeciwwirusowe, jednak kompot lub owoce gruszki są nadal polecane w przekazach medycyny ludowej w okresie rekonwalescencji. Ponadto, gruszka ma również lekkie właściwości moczopędne i może być wykorzystywana jako delikatny środek diuretyczny, który oczyści organizm z nagromadzonych toksyn. Bogactwo potasu sprzyja zdrowiu układu sercowo-naczyniowego i mięśni, a błonnik i pektyny normują stężenie cholesterolu. Owce gruszki, ze względu na obecność błonnika są również często wykorzystywane jako środki regulujące rytm wypróżnień, usprawniające perystaltykę jelita. Mogą być składnikiem diet odchudzających. Zawierają błonnik dający uczucie sytości, a średniej wielkości gruszka to tylko 60 kcal. Ze względu na zawartość luteiny i zeaksantyny gruszka jest dobrym wyborem dla osób chcących zmniejszyć ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej. 

Gruszka pospolita jest chętnie hodowana w Europie Zachodniej oraz Środkowej, jednak początki jej uprawy można zauważyć już w czasach Starożytnego Egiptu, skąd następnie trafiły na Półwysep Apeniński – do Rzymu. Do polskich sadów grusza trafiła prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII wieku i podbiła lokalne rynki owoców ze względu na swój smak oraz łatwość uprawy. Niektóre legendy i przekazy wspominają o wielkiej sympatii królowej Bony do tych owoców. Miały być one dla niej specjalnie sprowadzane, ponieważ królowa nie wyobrażała sobie bez nich niektórych posiłków. 

Wyciągi z owoców gruszy pospolitej są bogatym źródłem witamin oraz polifenoli. Do witamin występujących w największych stężeniach zaliczamy witaminę C, A, E oraz K. Ponadto, gruszka jest również źródłem siarki oraz potasu, a także kwasów organicznych oraz błonnika pokarmowego. Zawiera również wapń, magnez i fosfor Całkiem niedawno potwierdzono również obecność arabinogalaktanów w owocach gruszki. 

Dzięki zawartości kwasów organicznych oraz siarki ekstrakty z gruszki są chętnie wykorzystywane w kosmetyce, jako lekkie środki przeciwbakteryjne i złuszczające. Poza tym zawartość antyoksydantów oraz witamin pozwala na wykorzystanie ich w postaci kremów przeciwzmarszczkowych oraz szamponów i odżywek do włosów. 

Witamina C oraz antyoksydanty zabezpieczają organizm przed wystąpieniem chorób cywilizacyjnych oraz pospolitych infekcji, a obecność błonnika pokarmowego oraz arabinogalaktanów zmniejsza ryzyko nieprawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. 

Wyciągi z gruszek wchodzą w skład nielicznych suplementów diety obecnych na polskim rynku. Są to zwykle preparaty wzmacniające organizm poprzez uzupełnienie niektórych makro i mikroelementów. Ponadto, ekstrakty z tych owoców znajdziemy również w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry, włosów oraz paznokci, zwykle występują one w połączeniu z witaminami, biotyną oraz kolagenem. Podczas suplementacji opisanymi środkami zalecane jest stosowanie dawkowania rekomendowanego przez producenta. 

Ekstrakty z owoców gruszki są często wykorzystywane w preparatach kosmetycznych przeznaczonych do skóry tłustej oraz trądzikowej. Dzięki zawartości witamin oraz antyoksydantów gruszka jest często wykorzystywana do produkcji balsamów oraz kremów przeciwzmarszczkowych. Z kolei obecność siarki oraz kwasów organicznych pozwala na zastosowanie kosmetyków zwierających owoce gruszki do pielęgnacji włosów. 

Maseczka z gruszki na trądzik i pierwsze objawy starzenia skóry

Gruszkę należy obrać i dokładnie rozgnieść widelcem lub zblendować, dodać łyżeczkę miodu i łyżkę gęstego jogurtu. Nałożyć na twarz i pozostawić na 10 minut. Zmyć letnią wodą i nałożyć krem pielęgnacyjny. Zabieg powtarzać 2 - 3 razy w tygodniu.

U niektórych pacjentów owoce gruszki mogą spowodować wystąpienie objawów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak niestrawność, ból brzucha, wzdęcia i nudności. Jest to prawdopodobnie związane z obecnością łatwo fermentujących cukrów oraz komórek kamiennych, które mogą podrażniać żołądek i początkowy odcinek przewodu pokarmowego osób wrażliwych. Ostrożność powinny zachować osoby, u których zdiagnozowano IBS lub SIBO. Owoce gruszki mogą również powodować uczulenia oraz alergie skórne u pacjentów nadwrażliwych.