Zasadowica oddechowa (alkaloza) – przyczyny, objawy, badania i leczenie
Marta Szyca

Zasadowica oddechowa (alkaloza) – przyczyny, objawy, badania i leczenie

Zasadowica oddechowa, czyli inaczej alkaloza, to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie, w którym pH krwi wzrasta. Przyczyną zasadowicy oddechowej jest zwiększona częstość wentylacji płuc. Co może wywołać alkalozę? W jaki sposób się ją leczy?

Równowaga kwasowo-zasadowa jest ważnym elementem prawidłowego funkcjonowania organizmu. Może się jednak zdarzyć, że dojdzie do jej zaburzenia i rozwoju zasadowicy oddechowej. Stan ten może mieć różne przyczyny, jednak najczęściej wynika z nadmiernego pobudzenia psychicznego. 

Co to jest zasadowica oddechowa? 

Na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu ma wpływ praca nerek i płuc. Zasadowica oddechowa (alkaloza oddechowa) jest zaburzeniem równowagi kwasowo-zasadowej, prowadzącym do wzrostu pH krwi >7,45, spowodowanym hipokapnią (zmniejszeniem stężenia dwutlenku węgla we krwi) wywołanym przez hiperwentylację, czyli zwiększenie częstości wentylacji płuc.  

Równowaga kwasowo-zasadowa – podwyższone pH krwi 

Wszystkie procesy przebiegające w ludzkim ciele dążą do homeostazy, czyli do utrzymywania stałości parametrów biologicznych istotnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Na stan homeostazy mają wpływ takie czynniki, jak: temperatura ciała, stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych, objętość płynów ustrojowych, ciśnienie tętnicze, ciśnienie osmotyczne, a także pH krwi i płynów ustrojowych oraz ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Dwie ostatnie składowe homeostazy dążą razem do zachowania równowagi kwasowo-zasadowej, która zgodnie z definicją oznacza stan utrzymania optymalnego stężenia jonów wodoru [H+] w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych.  

U zdrowych osób prawidłowe pH krwi w płynie zewnątrzkomórkowym wynosi 7,35-7,45. W przypadkach, kiedy dochodzi do osiągnięcia wartości pH krwi >7,45 mówimy o zasadowicy, czyli alkalozie.  

By doszło do wzrostu pH krwi w mechanizmie oddechowym, musi dojść do spadku stężenia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi, czyli do tzw. hipokapnii. Stężenie dwutlenku węgla kontrolowane jest podczas oddychania. Fizjologicznie dwutlenek węgla jest produkowany podczas procesu tzw. oddychania komórkowego i następnie rozpuszczony we krwi. Po dostaniu się do wnętrza erytrocytów (krwinek czerwonych) łączy się z cząsteczkami wody. W tej reakcji dochodzi do utworzenia bardzo niestabilnego kwasu węglowego, który następnie ulega procesowi dysocjacji do jonów wodorowych i wodorowęglanowych. Wraz z krwią dwutlenek węgla jest transportowany do płuc. Płuca podczas wydechu usuwają dwutlenek węgla z organizmu do atmosfery, prowadząc do zmniejszenia stężenia jonów wodorowych i wodorowęglanowych we krwi. Usunięcie wodoru z organizmu prowadzi do podwyższenia pH krwi, a przy nasileniu tego procesu może dojść do rozwinięcia zasadowicy.

Dokładny przebieg powyższych procesów ukazuje, że samo robienie wdechów i wydechów może mieć wpływ na równowagę kwasowo-zasadową i utrzymanie homeostazy w organizmie. 

Powiązane produkty

Zasadowica oddechowa – przyczyny 

Do powstania zasadowicy oddechowej prowadzi hiperwentylacja, czyli stan, w którym pacjent oddycha bardzo głęboko i szybko w stosunku do fizjologicznych oddechów. Jeżeli stan hiperwentylacji trwa dłużej, może dojść do rozwinięcia trwałych konsekwencji, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. 

Obniżone stężenie parcjalne dwutlenku węgla spowodowane hiperwentylacją może być następstwem pobudzenia ośrodka oddechowego w pniu mózgu. Do czynników pobudzających ośrodek oddechowy zalicza się: 

  • podniecenie psychiczne – najczęstsza przyczyna hiperwentylacji, szczególnie charakterystyczna dla osób wpadających w panikę,  
  • ból
  • zimno, 
  • zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, choroby naczyniowe mózgu, 
  • zaburzenia psychiczne, 
  • wprowadzenie do organizmu alergenów i toksyn, 
  • niedotlenienie, które organizm chce wyrównać poprzez nasilenie oddychania, 
  • przyjmowanie leków, szczególnie salicylanów, a także teofiliny, metyloksantyny, aminofiliny, czy też progesteronu, 
  • ciąża, 
  • wstrząs septyczny spowodowany infekcją bakteriami Gram-ujemnymi. 

Zasadowica oddechowa – objawy 

Objawy zasadowicy oddechowej w dużej mierze zależą od wywołującej je przyczyny. Hiperwentylacja może być uznana zarówno za przyczynę, jak i następstwo pobudzenia ośrodka oddechowego w ośrodkowym układzie nerwowym. W wyniku zasadowicy może dojść do drętwienia wokół ust, bólu w klatce piersiowej, zawrotów głowy czy też do uczucia niemożności nabrania powietrza do płuc. Zmiana pH krwi prowadzi do związania się jonów wapnia z białkami osocza i do powstania tężyczki normokalcemicznej (utajonej). 

W przypadku ciężkiej zasadowicy dochodzi do upośledzenia utlenowania mózgu, co prowadzi do zaburzeń świadomości, drażliwości oraz problemów z koncentracją. 

Zasadowica oddechowa – rozpoznanie i badania 

Do postawienia diagnozy zasadowicy oddechowej potrzebne są: 

  • stwierdzenie stałego lub okresowego wzrostu pH krwi >7,45, 
  • obniżenie stężenia parcjalnego dwutlenku węgla, 
  • prawidłowe lub zmniejszone stężenie anionów wodorowęglanowych. 

Parametry te oceniane są w czasie badania gazometrycznego. Istotne są także obraz kliniczny i wywiad chorobowy. 

Zasadowica oddechowa – leczenie 

Zasadowica oddechowa w pierwszej kolejności powinna być leczona przez usunięcie przyczyny, która ją spowodowała. W przypadkach, w których niemożliwe jest usunięcie przyczyny zasadowicy, zaleca się podanie mieszaniny oddechowej o zwiększonym stężeniu dwutlenku węgla, a w warunkach pozaszpitalnych – zalecenie pacjentowi oddychania przy użyciu torebki papierowej: wydychanie powietrza do worka, a następnie ponowne zaciągnięcie go do płuc sprawi, że będzie w nim niższa zawartość tlenu, a wyższa dwutlenku węgla.

U osób, u których nie występuje spadek stężenia tlenu we krwi, można podać dawki terapeutyczne leków uspokajających lub obniżających aktywność ośrodka oddechowego, takich jak barbiturany i benzodiazepiny.

W przypadku zasadowicy oddechowej zawsze należy dążyć do uspokojenia i poprawienia komfortu psychicznego pacjenta. 
  1. A. Szczeklik, P. Gajewski (red.), Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
  2. T. Brzozowski, Fizjologia człowieka, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij