Zasadowica oddechowa (alkaloza) – przyczyny, objawy, badania i leczenie
Marta Szyca

Zasadowica oddechowa (alkaloza) – przyczyny, objawy, badania i leczenie

Zasadowica oddechowa, czyli inaczej alkaloza, to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie, w którym pH krwi wzrasta. Przyczyną zasadowicy oddechowej jest zwiększona częstość wentylacji płuc. Co może wywołać alkalozę? W jaki sposób się ją leczy?

Równowaga kwasowo-zasadowa jest ważnym elementem prawidłowego funkcjonowania organizmu. Może się jednak zdarzyć, że dojdzie do jej zaburzenia i rozwoju zasadowicy oddechowej. Stan ten może mieć różne przyczyny, jednak najczęściej wynika z nadmiernego pobudzenia psychicznego. 

Co to jest zasadowica oddechowa? 

Na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu ma wpływ praca nerek i płuc. Zasadowica oddechowa (alkaloza oddechowa) jest zaburzeniem równowagi kwasowo-zasadowej, prowadzącym do wzrostu pH krwi >7,45, spowodowanym hipokapnią (zmniejszeniem stężenia dwutlenku węgla we krwi) wywołanym przez hiperwentylację, czyli zwiększenie częstości wentylacji płuc.  

Równowaga kwasowo-zasadowa – podwyższone pH krwi 

Wszystkie procesy przebiegające w ludzkim ciele dążą do homeostazy, czyli do utrzymywania stałości parametrów biologicznych istotnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Na stan homeostazy mają wpływ takie czynniki, jak: temperatura ciała, stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych, objętość płynów ustrojowych, ciśnienie tętnicze, ciśnienie osmotyczne, a także pH krwi i płynów ustrojowych oraz ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Dwie ostatnie składowe homeostazy dążą razem do zachowania równowagi kwasowo-zasadowej, która zgodnie z definicją oznacza stan utrzymania optymalnego stężenia jonów wodoru [H+] w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych.  

U zdrowych osób prawidłowe pH krwi w płynie zewnątrzkomórkowym wynosi 7,35-7,45. W przypadkach, kiedy dochodzi do osiągnięcia wartości pH krwi >7,45 mówimy o zasadowicy, czyli alkalozie.  

By doszło do wzrostu pH krwi w mechanizmie oddechowym, musi dojść do spadku stężenia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi, czyli do tzw. hipokapnii. Stężenie dwutlenku węgla kontrolowane jest podczas oddychania. Fizjologicznie dwutlenek węgla jest produkowany podczas procesu tzw. oddychania komórkowego i następnie rozpuszczony we krwi. Po dostaniu się do wnętrza erytrocytów (krwinek czerwonych) łączy się z cząsteczkami wody. W tej reakcji dochodzi do utworzenia bardzo niestabilnego kwasu węglowego, który następnie ulega procesowi dysocjacji do jonów wodorowych i wodorowęglanowych. Wraz z krwią dwutlenek węgla jest transportowany do płuc. Płuca podczas wydechu usuwają dwutlenek węgla z organizmu do atmosfery, prowadząc do zmniejszenia stężenia jonów wodorowych i wodorowęglanowych we krwi. Usunięcie wodoru z organizmu prowadzi do podwyższenia pH krwi, a przy nasileniu tego procesu może dojść do rozwinięcia zasadowicy.

Dokładny przebieg powyższych procesów ukazuje, że samo robienie wdechów i wydechów może mieć wpływ na równowagę kwasowo-zasadową i utrzymanie homeostazy w organizmie. 

Polecane dla Ciebie

Zasadowica oddechowa – przyczyny 

Do powstania zasadowicy oddechowej prowadzi hiperwentylacja, czyli stan, w którym pacjent oddycha bardzo głęboko i szybko w stosunku do fizjologicznych oddechów. Jeżeli stan hiperwentylacji trwa dłużej, może dojść do rozwinięcia trwałych konsekwencji, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. 

Obniżone stężenie parcjalne dwutlenku węgla spowodowane hiperwentylacją może być następstwem pobudzenia ośrodka oddechowego w pniu mózgu. Do czynników pobudzających ośrodek oddechowy zalicza się: 

  • podniecenie psychiczne – najczęstsza przyczyna hiperwentylacji, szczególnie charakterystyczna dla osób wpadających w panikę,  
  • ból
  • zimno, 
  • zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, choroby naczyniowe mózgu, 
  • zaburzenia psychiczne, 
  • wprowadzenie do organizmu alergenów i toksyn, 
  • niedotlenienie, które organizm chce wyrównać poprzez nasilenie oddychania, 
  • przyjmowanie leków, szczególnie salicylanów, a także teofiliny, metyloksantyny, aminofiliny, czy też progesteronu, 
  • ciąża, 
  • wstrząs septyczny spowodowany infekcją bakteriami Gram-ujemnymi. 

Zasadowica oddechowa – objawy 

Objawy zasadowicy oddechowej w dużej mierze zależą od wywołującej je przyczyny. Hiperwentylacja może być uznana zarówno za przyczynę, jak i następstwo pobudzenia ośrodka oddechowego w ośrodkowym układzie nerwowym. W wyniku zasadowicy może dojść do drętwienia wokół ust, bólu w klatce piersiowej, zawrotów głowy czy też do uczucia niemożności nabrania powietrza do płuc. Zmiana pH krwi prowadzi do związania się jonów wapnia z białkami osocza i do powstania tężyczki normokalcemicznej (utajonej). 

W przypadku ciężkiej zasadowicy dochodzi do upośledzenia utlenowania mózgu, co prowadzi do zaburzeń świadomości, drażliwości oraz problemów z koncentracją. 

Zasadowica oddechowa – rozpoznanie i badania 

Do postawienia diagnozy zasadowicy oddechowej potrzebne są: 

  • stwierdzenie stałego lub okresowego wzrostu pH krwi >7,45, 
  • obniżenie stężenia parcjalnego dwutlenku węgla, 
  • prawidłowe lub zmniejszone stężenie anionów wodorowęglanowych. 

Parametry te oceniane są w czasie badania gazometrycznego. Istotne są także obraz kliniczny i wywiad chorobowy. 

Zasadowica oddechowa – leczenie 

Zasadowica oddechowa w pierwszej kolejności powinna być leczona przez usunięcie przyczyny, która ją spowodowała. W przypadkach, w których niemożliwe jest usunięcie przyczyny zasadowicy, zaleca się podanie mieszaniny oddechowej o zwiększonym stężeniu dwutlenku węgla, a w warunkach pozaszpitalnych – zalecenie pacjentowi oddychania przy użyciu torebki papierowej: wydychanie powietrza do worka, a następnie ponowne zaciągnięcie go do płuc sprawi, że będzie w nim niższa zawartość tlenu, a wyższa dwutlenku węgla.

U osób, u których nie występuje spadek stężenia tlenu we krwi, można podać dawki terapeutyczne leków uspokajających lub obniżających aktywność ośrodka oddechowego, takich jak barbiturany i benzodiazepiny.

W przypadku zasadowicy oddechowej zawsze należy dążyć do uspokojenia i poprawienia komfortu psychicznego pacjenta. 
  1. A. Szczeklik, P. Gajewski (red.), Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
  2. T. Brzozowski, Fizjologia człowieka, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

  • Fosfolipidy niezbędne – czym są i czemu są tak ważne dla wątroby?

    Zapoczątkowany w ubiegłym stuleciu rozwój cywilizacyjny i jego negatywne konsekwencje, jak np. zanieczyszczenie środowiska, nadmierne spożycie produktów przetworzonych czy dodatki do żywności mogą mieć negatywny wpływ na nasz organizm. W tym na wątrobę, główny narząd, w którym dokonują się najważniejsze i podstawowe przemiany metaboliczne.1

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij