Herbata zielona – charakterystyka, właściwości lecznicze, wpływ na organizm. Jak prawidłowo ją parzyć?
Joanna Orzeł

Herbata zielona – charakterystyka, właściwości lecznicze, wpływ na organizm. Jak prawidłowo ją parzyć?

Herbata to najczęściej spożywany na świecie napar – jest drugim, po wodzie, najchętniej pitym napojem w ogóle. Herbata zielona cieszy się coraz większym uznaniem nie tylko ze względu na walory smakowe, ale też zdrowotne. Jakie ma właściwości? I na co pomaga picie zielonej herbaty? Poznajmy ją bliżej. 

Obserwujemy coraz większą świadomość żywieniową konsumentów. Nikt już nie podważa faktu, że wybory dokonywane podczas zakupów spożywczych, przygotowywanie zbilansowanych posiłków, dbałość o odpowiednie nawodnienie organizmu – to wszystko może mieć niebagatelne znaczenie jako profilaktyka, a nawet terapia wielu chorób cywilizacyjnych (nowotwory, cukrzyca, wiele chorób układu krążenia). Czasem nawet drobna zmiana dokonana w codziennej diecie potrafi być przełomowa dla stanu zdrowia i dla samopoczucia. 

Herbata zielona – charakterystyka 

Zielona herbata jest naparem przygotowywanym z liści herbaty chińskiej (Camellia sinensis). Jej kolebką są południowe Chiny, a obecnie uprawy znajdują się również w innych krajach azjatyckich (np. w Japonii, na Tajwanie, w Indiach), w Afryce i w Ameryce Południowej. Tradycja spożywania zielonej herbaty rozciąga się nawet do 5000 lat wstecz, kiedy to w starożytnych Chinach stosowana była głównie ze względu na swoje właściwości lecznicze. 

Podczas procesów produkcyjnych zielonej herbaty świeże liście Camellia sinensis poddawane są przemianom („fermentacji”) tylko w niewielkim stopniu, co zapewnia zachowanie tak wielu cennych składników aktywnych. W rzeczywistości nie mówimy tu o typowej fermentacji pod wpływem mikroorganizmów, a o szeregu przemian enzymatycznych. A zatem górne listki wiecznie zielonego krzewu Camellia poddaje się najpierw łagodnemu działaniu pary wodnej, która dezaktywuje enzymy odpowiedzialne za procesy utleniania, a następnie suszeniu. Należy nadmienić, że inny proces przetworzenia liści doprowadzi do powstania herbat czarnej, białej lub czerwonej. 

Herbata zielona – skład 

Co zawiera zielona herbata? Ocenia się, że zielona herbata zawiera około 4000 związków bioaktywnych, wśród których najważniejszymi są antyoksydacyjne polifenole: głównie flawonoidy i katechiny. Związki te mogą stanowić nawet do 40% masy suchych liści. Spośród nich to 3-galusan epigalokatechiny (EGCG) jest najbardziej aktywny biologicznie i występujący w największej ilości – stąd uznaje się go za składnik charakteryzujący zieloną herbatę. Ten niezwykle silny przeciwutleniacz jest aż 100 razy silniejszy w działaniu od witaminy C i 25 razy silniejszy od witaminy E! 

W skład zielonej herbaty wchodzą również garbniki, taniny, kofeina, aminokwasy (teanina, seryna, arginina, alanina), węglowodany (celuloza, pektyna, glukoza, fruktoza, sacharoza), chlorofil, witaminy (A, B1, B2, B3, C, E), składniki mineralne (potas, wapń, fosfor, magnez, cynk, selen i miedź). 

Powiązane produkty

Herbata zielona – właściwości lecznicze 

Właściwości lecznicze zielonej herbaty wynikają głównie z aktywności zawartych w niej polifenoli. Pozytywne efekty obserwuje się przede wszystkim w przypadku pacjentów z chorobami układu krążenia. Katechiny wpływają na wiele czynników ryzyka tychże chorób, działając przeciwutleniająco, przeciwzapalnie, antyagregacyjnie (zapobiegające zlepianiu się płytek krwi), hipolipemizująco (regulacja poziomu lipidów), przeciwzakrzepowo. 

Antyoksydacyjne działanie katechin polega na unieszkodliwianiu wolnych rodników tlenowych i azotowych, chelatowaniu jonów metali (np. żelaza, które może rodniki tlenowe produkować), indukowaniu enzymów działających przeciwutleniająco (np. dysmutazy ponadtlenkowej). Katechiny chronią zatem DNA, białka i lipidy przed oksydacyjnym uszkodzeniem, a tym samym chronią organizm przed rozwojem nowotworów (np. okrężnicy, odbytnicy, trzustki, żołądka, prostaty; zwiększone spożycie zielonej herbaty wiąże się też z lepszymi rokowaniami dla kobiet z nowotworem piersi w stadium I i II) oraz przed rozwojem wielu innych chorób przewlekłych. Co więcej, polifenole chronią skórę w przypadku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, które jest głównym czynnikiem powodującym nowotwory skóry. 

Katechiny zielonej herbaty mają ogromny, pozytywny wpływ na układ krążenia, zmniejszając częstotliwość występowania chorób układu sercowo-naczyniowego: 

  • działają przeciwmiażdżycowo. Poprawiają profil lipidowy krwi, zmniejszając stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL oraz trójglicerydów, a zwiększając stężenie frakcji HDL. Zapobiegają powstawaniu stanów zapalnych w ścianach naczyń krwionośnych, co jest częstym przyczynkiem do zmian miażdżycowych. Chronią lipidy przed oksydacją, 
  • zmniejszają agregację płytek krwi, a w konsekwencji obniżają ryzyko wystąpienia zakrzepicy, zawału serca, udaru mózgu, 
  • działają hipotensyjnie, obniżając ciśnienie skurczowe i rozkurczowe krwi. 

Zielona herbata, a konkretnie jej właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, może mieć znaczenie w zapobieganiu i terapii chorób neurodegeneracyjnych, np. w chorobie Alzheimera. Polifenole mają bowiem zdolność do przenikania bariery krew-mózg, dzięki czemu docierają do tkanki nerwowej. Dodatkowo hamują powstawanie złogów proteinowych, tak częstych w schorzeniach neurologicznych. 

Związki zielonej herbaty mogą również obniżać poziom glukozy we krwi oraz zwiększać wrażliwość komórek na insulinę. 

Katechiny zielonej herbaty wpływają korzystnie na równowagę flory bakteryjnej jelit. Podwyższają poziom bakterii Bifidobacterium i Lactobacillus, a zmniejszają poziomy bakterii rodziny Enterobacteriaceae. Działają antybakteryjnie wobec wielu patogenów wywołujących biegunki, próchnicę (tu ma również znaczenie fluor obecny w zielonej herbacie), zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, infekcje skóry – np. przeciwko Escherichia coli, Streptococcus salivarius i Helicobacter pylori. Katechiny mają również właściwości przeciwwirusowe, dzięki czemu wyciąg z zielonej herbaty w postaci maści ma zastosowanie w leczeniu kłykcin kończystych, czyli brodawek płciowych wywoływanych wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). 

Zielona herbata na odchudzanie

Regularne picie zielonej herbaty może wspomagać walkę z otyłością. Obserwuje się spadek masy ciała, obniżenie wskaźnika BMI, spadek zawartości tkanki tłuszczowej. Zmniejsza się obwód talii i bioder. Ekstrakt z zielonej herbaty zmniejsza zdolność trawienia tłuszczy przez lipazę trzustkową, tym samym zwiększając wydalanie lipidów i cholesterolu. Stosowanie ekstraktu z zielonej herbaty w połączeniu z aktywnością fizyczną zwiększa utleniane kwasów tłuszczowych w wątrobie i mięśniach. Katechiny hamują namnażanie się adipocytów, czyli komórek tkanki tłuszczowej. Zmniejszają wchłanianie glukozy; zwiększają termogenezę, co równa się zwiększeniu wydatku energetycznego. 

Zielona herbata w kosmetyce

Zielona herbata wykorzystywana jest też do celów kosmetycznych. Ze względu na silną aktywność przeciwrodnikową ma zastosowanie w kosmetykach przeciwstarzeniowych i promieniochronnych. Maseczki, kremy i toniki z zielonej herbaty niwelują zaczerwienienia i obrzęki, poprawiają napięcie, nawilżenie, elastyczność skóry. Preparaty przeznaczone do stosowania na włosy wzmacniają ich porost. 

Herbata zielona – przeciwwskazania 

Zieloną herbatę uznaje się bezpieczny i nietoksyczny surowiec bez działań niepożądanych. Ewentualne skutki uboczne, przeciwwskazania i interakcje wiążą się z zawartością kofeiny wynoszącą 10–50 mg/filiżankę zielonej herbaty. Z tego powodu jej nadmierne spożycie może wywołać drażliwość, bezsenność, tachykardię, nerwowość. Zatem ile dziennie naparu z zielonej herbaty można wypić? Za optymalną, nieszkodliwą dawkę spożycia kofeiny przyjmuje się 400 mg, co odpowiada ośmiu filiżankom zielonej herbaty na dzień. 

Najnowsze badania sugerują wpływ katechin na zmniejszenie biodostępności kwasu foliowego, dlatego niewskazane jest wypijanie dużych ilości zielonej herbaty w ciąży. 

Herbata zielona – gdzie kupić? Na co zwracać uwagę przy wyborze?

Zieloną herbatę do zaparzania kupimy w aptekach, zielarniach, herbaciarniach, sklepach specjalistycznych z herbatami. Jaka jest najlepsza? Warto szukać odmian o srebrzystoszarych, równej wielkości małych listkach, bez gałązek lub łodyg w mieszance. Napar powinien być klarowny, jasny, o delikatnej słomkowej barwie, ziołowym zapachu i lekko słodkawym smaku. 

Wyciąg z zielonej herbaty to popularny składnik suplementów diety na odchudzanie, na trawienie, na trądzik, na uspokojenie. Do wyboru są jedno- lub wieloskładnikowe preparaty w tabletkach, kapsułkach, mieszankach ziołowych oraz w proszku do sporządzenia napoju. 

Herbata zielona – jak parzyć, jak pić, co można dodawać? 

Jak długo parzyć zieloną herbatę? Najlepiej 1–1,5 minuty. Parzenie dłuższe niż 2 minuty spowoduje, że napar będzie gorzki. Optymalna temperatura parzenia to 60–70˚C (wskazówka: po zagotowaniu wody należy odczekać 3–4 minuty). 

Parzenie zielonej herbaty drugi raz jest doskonałą metodą, by obniżyć zawartość kofeiny w naparze. Należy zaparzyć herbatę 45 sekund w gorącej wodzie, powstały napar wylać, po czym zaparzyć ponownie metodą podaną powyżej. Tym sposobem pozbywamy się jej dużej części, nie ujmując wiele z intensywności smaku i aromatu herbaty. 

Kiedy pić zieloną herbatę? Ze względu na pobudzającą zawartość kofeiny nie zaleca się spożywania naparu na noc. W ciągu dnia herbatę najlepiej wypijać po posiłkach, ponieważ w trakcie posiłku może zmniejszyć przyswajalność minerałów z żywności. 

Popularne są napary zielonej herbaty przyrządzone wraz z dodatkami: z cytryną, imbirem, pigwą, opuncją figową, miętą. Co ciekawe, dodatek cytryny może zwiększyć potencjał antyoksydacyjny tak przygotowanego napoju.  

  1. J. Arct, K. Tomaszewska, K. Pytkowska, Zielona herbata, "Polish Journal of Cosmetology", nr 19 (2) 2016. 
  2. M. Stępień, M. Szulińska, P. Bogdański, D. Pupek-Musialik, Rola ekstraktu zielonej herbaty w leczeniu otyłości, "Forum Zaburzeń Metabolicznych", nr 2 (4) 2011. 
  3. B. Kulczyński, A. Gramza-Michałowska, J. Jankowiak, Aktywność biologiczna zielonej herbaty, Współczesne trendy w kształtowaniu jakości żywności, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań 2016. 
  4. Z. Cichoń, M. Miśniakiewicz, E. Szkudlarek, Właściwości zielonej herbaty, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 743 2007. 
  5. M. Stępień, M. Szulińska, P. Bogdański, D. Pupek-Musialik, Wpływ zielonej herbaty na układ sercowo-naczyniowy, "Farmacja współczesna", nr 5 2012. 
  6. M. M. Yazdy, S. C. Tinker, A. A. Mitchell, L. A. Demmer, M. M. Werler, Maternal Tea Consumption during Early Pregnancy and the Risk of Spina Bifida, "Birth Defects Research Part A. Clinical and Molecular Teratology", nr 94 (10) 2012.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Kwas hialuronowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie

    Kwas hialuronowy to jedna z najbardziej znanych makrocząsteczek na świecie. Występuje nie tylko w ustroju człowieka, ale również w innych organizmach zwierzęcych, a takie rozpowszechnienie przekłada się na jego szerokie zastosowanie w medycynie i farmacji. Z czego wynika ta popularność? Jakie właściwości ma hialuronian? Oto garść informacji na jego temat.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Ceramidy – czym są? Jakie mają właściwości? Dla kogo kosmetyki z ceramidami?

    Ceramidy to naturalnie występujące w naskórku substancje budulcowe, które dzięki swojej budowie i właściwościom mają szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W artykule odpowiemy na pytania o to, czym są ceramidy, jakie jest ich znaczenie w skórze oraz jak je stosować w codziennej pielęgnacji.

  • Dioksyny – toksyczność, objawy i skutki zatrucia

    Dioksyny należą do chorobotwórczych związków chemicznych, które od lat znajdują się na listach światowych organizacji dbających o zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także nadzorujących dobrostan środowiska. To substancje niemające żadnego praktycznego zastosowania, ale za to z długą listę skutków ubocznych ich obecności w organizmie. Czym są dioksyny i dlaczego są groźne?

  • Minerał mika – właściwości kosmetyków z łuszczykiem

    Mika, nazywana łuszczykiem, to minerał, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Do branż, w których mika jest niezwykle ceniona, zalicza się przemysł kosmetyczny. Zwłaszcza producenci kosmetyków mineralnych korzystają z naturalnych złóż miki. Jakie cechy powodują, że ten minerał jest szczególnie ceniony? W jakich produktach można go znaleźć? Czy jest bezpieczny?

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij