Zwłóknienie płuc – objawy, leczenie

Zwłóknienie płuc częściej dotyczy osób starszych, jednak można tę patologię rozpoznać także u dzieci. Istnieje wiele czynników predysponujących do wystąpienia tego schorzenia. Do najczęstszych przyczyn należą: palenie papierosów, ekspozycja na szkodliwe pyły, czynniki środowiskowe oraz niektóre leki.

O zwłóknieniu płuc mówimy wówczas, gdy wokół pęcherzyków płucnych tworzą się blizny. Tworzące się zagęszczenia w obrębie płuc oraz narastająca sztywność tkanek sprawia, iż płuca nie mogą prawidłowo funkcjonować. Tlen nie może dostać się do krwioobiegu. Razem z postępującym włóknieniem płuc postępuje pogorszenie ich czynności, a co za tym idzie – skrócony oddech, tendencja do częstych zadyszek i stopniowe obniżenie tolerancji wysiłku fizycznego. Bliznowacenie związane z zwłóknieniem płuc może być wywołane przez wiele czynników. W większości przypadków nie można dokładnie określić, co jest przyczyną problemu. Wówczas stan ten nazywamy idiopatycznym zwłóknieniem płuc.

Do objawów zwłóknienia płuc należą:

• skrócenie oddechu (duszność),
• suchy kaszel,
• przewlekłe zmęczenie,
• niewyjaśniony spadek masy ciała,
• bóle mięśni i stawów.

Przyczyny:

1. Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia (m.in.: pył krzemionkowy, włókna azbestu, pył zbożowy, odchody ptaków i zwierząt) może uszkodzić płuca.

2. Zabiegi radioterapii: pacjenci z rakiem płuca lub rakiem piersi, którzy leczą się metodą naświetlań wykazują oznaki uszkodzenia płuc, od kilku miesięcy, a niekiedy – do  kilku lat po rozpoczętym leczeniu.

Ciężkość uszkodzenia zależy od tego:

• Czy oba płuca były narażone na promieniowanie?
• Jaka była całkowita dawka promieniowania?
• Czy stosowano chemioterapię?

3. Leki: Wiele leków może uszkodzić płuca. Należą do nich m.in.

• leki stosowane w chemioterapii tj. leki przeznaczone do zabijania komórek nowotworowych,
• niektóre leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca,
• niektóre antybiotyki.

4. Choroby obejmujące swoim procesem płuca tj. gruźlica, zapalenie płuc, toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidoza, twardzina.

Naukowcy mają kilka teorii na temat tego, co może powodować idiopatyczne zwłóknienie płuc. Wśród nich wymienia się wirusy oraz ekspozycję na dym tytoniowy. Coraz częściej jednak mówi się o dziedzicznym podłożu tej choroby.

Powikłania zwłóknienia płuc obejmują:

• Wysokie ciśnienie krwi w płucach (nadciśnienie płucne) – w odróżnieniu od systemowego ciśnienia tętniczego, warunek ten dotyczy tylko tętnic w płucach. Zaczyna się w najmniejszych tętnicach i naczyniach włosowatych, które są ściskane przez zbliznowaciałą tkankę, co powoduje zwiększony opór dla przepływającej krwi. To z kolei zwiększa ciśnienie w tętnicach płucnych i prawej komorze serca. Nadciśnienie płucne jest poważną chorobą, która stopniowo postępuje i nieleczona przyczynia się do śmierci.
• Niewydolność prawej komory serca (tzw. serce płucne) – ta poważna choroba występuje, gdy prawa komora serca musi pompować mocniej niż zwykle, aby krew mogła przejść przez częściowo zablokowane tętnice płucne.
• Niewydolność oddechowa – często jest to ostatni etap przewlekłej choroby płuc. Występuje wtedy, gdy poziom tlenu we krwi spada do niebezpiecznego niskiego poziomu.
• Nowotwór złośliwy płuc – wieloletnie włóknienia płuc zwiększają ryzyko zachorowania na raka płuc.

Ważne jest wykonanie niezbędnych badań ułatwiających diagnozę!

Jakie badania umożliwiają postawienie diagnozy?

• RTG klatki piersiowej oraz tomografia komputerowa. Są one niezwykle ważne w wykryciu choroby, a także w ocenie jej postępu. Wysokiej rozdzielczości TK może być szczególnie pomocne w określaniu zakresu uszkodzenia płuc spowodowanego przez zwłóknienie. Ponadto, niektóre rodzaje zwłóknienia np. spowodowane przez pył krzemowy mają charakterystyczne cechy radiologiczne.
• Echokardiografia czyli USG serca, gdzie dzięki falom ultradźwiękowym można ocenić pracę serca a tym samym nieprawidłowe zmiany w obrębie prawej komory serca.
• Spirometria – test ten wymaga, aby szybko i mocno wykonać wydech przez rurkę podłączoną do komputera. Badanie ocenia szybkość i ilość przepływu powietrza w jednostce czasu.
• Oksymetria. Ten prosty test wykorzystuje małe urządzenie umieszczane na jednym z twoich palców do pomiaru wysycenia tlenem hemoglobiny. Oksymetria może posłużyć, jako łatwy sposób monitorowania przebiegu choroby.
• Próba wysiłkowa. Wykonuje się ją na bieżni lub rowerze stacjonarnym. Mogą być wykorzystywane do monitorowania czynności płuc.

Często, zwłóknienie płuc może zostać ostatecznie zdiagnozowane jedynie poprzez pobranie i zbadanie pod mikroskopem małej ilości tkanki płuc (biopsja) w laboratorium. Materiał może być otrzymany w jednym z następujących sposobów:

• Bronchoskopii. W ramach tej procedury, lekarz usuwa bardzo małe próbki tkanek przy użyciu małej elastycznej rurki (bronchoskopu), która jest wkładana przez usta lub nos do płuc. Powikłania bronchoskopii są zazwyczaj niegroźne – najczęściej tymczasowy ból gardła i chrypka.
• Płukanie oskrzelowo-płucne (BAL). W ramach tej procedury, lekarz wstrzykuje sól fizjologiczną do oskrzela przez bronchoskop, a następnie natychmiast zasysa go uzyskując mieszaninę różnych komórek poddawanych dalszej analizie.
• Biopsja chirurgiczna. Chociaż jest to najbardziej inwazyjna procedura i możliwie więcej potencjalnych powikłań, jest to często jedyny sposób na uzyskanie dużej próbki tkanek, aby postawić ostateczną diagnozę. Podczas zabiegu, narzędzia chirurgiczne i mały aparat są wkładane przez dwa lub trzy małe nacięcia między żebrami. Całość odbywa się w znieczuleniu ogólnym.

Leczenie

Uszkodzenia płuc spowodowane zwłóknieniem są trwałe i nieodwracalne, a jego przebieg i nasilenie objawów – może się znacznie różnić. U niektórych przebieg choroby jest szybki i ciężki, u innych pogorszenie czynności płuc trwa miesiącami i latami.

Istnieją leki i terapie, które mogą czasem pomóc złagodzić objawy i poprawić jakość życia jednak dla niektórych osób, jedynym rozwiązaniem jest przeszczep płuc.

• Leki: Wiele osób z rozpoznaniem zwłóknienia płuc jest leczonych kortykosteroidami, niekiedy w połączeniu z innymi lekami hamującymi układ odpornościowy. Stosuje się również acetylocysteinę, pochodną naturalnego aminokwasu w połączeniu z prednizonem, który może spowolnić chorobę. Żadna z tych kombinacji jednak nie okazała się skuteczną w obserwacji długoterminowej.
• Tlenoterapia. Znacznie ułatwia oddychanie oraz chroni przed niskim poziomem tlenu we krwi, zmniejsza obciążenie prawej komory serca, poprawia sen i samopoczucie.
• Rehabilitacja oddechowa, której celem jest poprawa codziennego funkcjonowania poprzez kontrolowany wysiłek fizyczny wzmacniający mięśnie oddechowe.
• Zbilansowana dieta
• Leczenie chirurgiczne – przeszczep płuc może być rozwiązaniem ostatecznym dla młodszych osób z ciężkim zwłóknieniem płuc, lub u osób, u których wykorzystano wszystkie możliwości leczenia.

Jeśli chorujesz na zwłóknienie płuc i aktywnie angażujesz się w swoje zdrowie bardzo ważnym jest, aby:

• Przestać palić. Jeśli masz chorobę płuc, najlepszą rzeczą, jaką możesz zrobić dla siebie to rzucić palenie. Porozmawiaj z lekarzem o możliwości rzucenia palenia, w tym o programach rzucania palenia, które wykorzystują wiele sprawdzonych technik, aby pomóc Ci rzucić palenie. Bierne palenie może być szkodliwe dla płuc, dlatego nie pozwalają innym ludziom palić wokół ciebie.
•  Jeść zdrowo. Osoby z chorobami płuc i nadwagą powinny schudnąć, dlatego, że dodatkowe kilogramy utrudniają oddychanie. Zalecana jest dieta oparta o odpowiednią ilość kalorii, dlatego warto skonsultować ją z dietetykiem.
•  Zaszczepić się i swoją najbliższą rodzinę na grypę i pneumokoki! Infekcje dróg oddechowych mogą pogorszyć objawy włóknienia płuc. Unikaj również przebywania w zatłoczonych miejscach w sezonie infekcji.