Płyny do soczewek - receptura i najczęstsze błędy w stosowaniu

Receptura płynów do soczewek

Obecnie najczęściej spotykamy tzw. płyny wielofunkcyjne (MPSs; Multipurpose solutions), które mają dezynfekować, odbiałczać, ale również nawilżać. Najczęściej wykorzystywane w nich środki dezynfekujące stanowią konserwanty takie jak:  PHMB (polyhexamethylene biguanide) - znany także jako "poliheksanid", Polyquad (polyquaternium-1/polidronium), Aldox (myristamidopropyl dimethylamine). Wielofunkcyjne płyny do soczewek kontaktowych zawierają również czynniki chelatujące, dodatkowo wspierające proces dezynfekcji. Najczęściej wykorzystuje się kwas etylenodiaminotetraoctowy (EDTA, sól sodowa). Na pH płynów do soczewek kontaktowych mają wpływ zastosowane w ich recepturze środki buforujące (na przykład kwas borowy czy fosforan sodu). Dodatkowo wykorzystywane są również surfaktanty, czyli substancje powierzchniowo czynne. Ich funkcja polega na usuwaniu osadów białkowych, lipidowych oraz innych zanieczyszczeń. Formuła większości płynów wielofunkcyjnych najnowszej generacji została opracowana tak, aby mogły one współdziałać ze wszystkimi soczewkami miękkimi. Mogą jednak zdarzyć się wyjątki spowodowane specyficznym składem i istnieniem ewentualnych niezgodności pomiędzy pewnymi składnikami płynów, a materiałami z jakich wykonane są soczewki kontaktowe. Zawsze starannie zapoznajmy się więc z dołączoną ulotką. Oprócz instrukcji użytkowania, nie bez powodu, do płynu dołączony jest także świeży pojemniczek do przechowywania soczewek. Niestety nagminnym błędem jest ciągłe korzystanie z tego samego pojemnika.

Duży czy mały?

Ekonomiczniejszym zakupem są zdecydowanie większe pojemności. Kupując małe pojemności np. 120 ml, automatycznie, niejako podświadomie używamy za mało płynu (np. niecałkowicie zanurzamy na noc soczewki w płynie, co oczywiście jest niedopuszczalnym błędem). Z drugiej strony pamiętajmy jednak, że płyn nie może być przelewany do mniejszych, podróżnych pojemników, gdyż konsekwencją tego jest utrata jego sterylności produktu i ryzyko infekcji oczu. Pamiętajmy też, że płyn potrzebny jest nie tylko do przepłukiwania samych soczewek, ale również do tego, o czym często zapominamy - do płukania pojemnika do ich przechowywania. Nieprawidłowe użytkowanie takiego pojemniczka sprawia, że często staje się on siedliskiem drobnoustrojów.

A może soczewki jednodniowe?

Jeśli stosowanie płynów jest problematyczne może warto pomyśleć o zmianie soczewek na jednodniowe? W tym przypadku wieczorem wyrzucamy zużyte soczewki i każdego dnia zakładamy nowe. Zwykle są one sprzedawane w opakowaniach zawierających 30 sztuk (zapas na miesiąc). Każda taka soczewka jest oddzielnie zapakowana w szczelny, zabezpieczony blister, wypełniony ochronnym płynem. Największe ryzyko zabrudzenia jednodniowych soczewek kontaktowych wiąże się z ich zakładaniem. Produkowane są już jednak takie soczewki typu "1 day" o specjalnych, odpowiednio cienkich opakowaniach, gdzie soczewka zawsze ułożona jest zewnętrzną stroną do góry. Umożliwia to wyciągnięcie soczewki jednym płynnym ruchem bez problemu z identyfikacją strony i bez potrzeby szukania oznaczeń zapobiegających założeniu ich niewłaściwą stroną.

• Pamiętaj, aby przed użyciem sprawdzać datę ważności płynu. Nigdy nie stosuj przeterminowanych płynów.
• Nie dotykaj palcami zakończenia butelki z płynem, aby uniknąć jego zanieczyszczenia.
• Badania wykazały, że metoda „pocierania i opłukiwania” to najlepszy sposób czyszczenia soczewek kontaktowych, nawet w przypadku stosowania płynów nie wymagających pocierania, czyli typu „no-rub”. Pamiętaj jednak, aby nie dotykać soczewki paznokciami (tylko opuszkami palców).
• Codziennie, po założeniu soczewek, pojemniczek należy całkowicie opróżnić ze znajdującego się w nim płynu, przepłukać świeżym płynem do dezynfekcji i pozostawić otwarty do wyschnięcia. Nigdy nie użyczaj swojego używanego pojemniczka innym osobom.
• Zakręć butelkę z płynem zaraz po użyciu.
• Niedopuszczalną praktyką przy jednodniowych soczewkach kontaktowych jest wykorzystywanie blistra jako pojemnik na soczewki i zakładanie "starej" soczewki jednodniowej ponownie, następnego dnia.