Portulaka pospolita — dla promiennej, gładkiej skóry

Portulaka pospolita (Portulaca oleracea) jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny portulakowatych. Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Właściwości zdrowotne oraz kulinarne portulaki znane były już 4 tysiące lat temu, w szczególności na terenie Indii oraz Afryki Północnej. Ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się roślina traktowana jest jako chwast, jednak osoby zaznajomione z jej prozdrowotnym działaniem wiedzą, że zamiast niszczyć warto jest ją zbierać. Portulaka rośnie zarówno dziko, jak i możliwa jest jej hodowla doniczkowa. Adaptuje się do zmiennych warunków środowiska, jednak preferuje siedliska nasłonecznione z żyznymi glebami o umiarkowanej wilgotności. Kiełkuje w temperaturze od 8 do 10ºC. Jedynym zagrożeniem dla portulaki poza człowiekiem są przymrozki. Portulaka jest samosiejką, a w korzystnych warunkach środowiska prowadzi ekspansywny rozrost. W Polsce duże zagęszczenie rośliny znajduje się w zachodniej części kraju oraz w okolicach Warszawy. 

Portulaka jest niewysoką, mięsistą, rośliną płożącą, która osiąga wysokość około 20-40 cm. Charakteryzuje się silnie rozgałęzioną, fioletowo-czerwoną łodygą oraz jajowatymi, zielonymi, umieszczonymi naprzeciwlegle liśćmi. Szczyty pędów zakończone są kępkami 5-płatkowych, żółtych kwiatów. Okres kwitnienia portulaki rozpoczyna się w lipcu i trwa do września. Po przekwitnięciu kwiaty przekształcają się w torebki wypełnione drobnymi, ciemnymi nasionami. Surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie jest ziele portulaki, którego zbiór odbywa się od czerwca do września.

Preparaty zawierające wyciąg z portulaki pospolitej, zwanej warzywną lub siewną zalecane są w przypadku dolegliwości układu pokarmowego takich jak zgaga, wzdęcia, biegunka, zaburzenia trawienne. Wspomagają prawidłowe działanie układu sercowo-naczyniowego oraz moczowego. Portulaka działa przeciwgorączkowo i łagodzi kaszel. Znalazła również zastosowanie w kuracjach obniżających poziom cholesterolu. W zastosowaniu zewnętrznym roślina polecana jest do trudno gojących się ran, owrzodzeń oraz hemoroidów. Ze względu na właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwbakteryjne ekstrakty z portulaki chętnie są wykorzystywane do pielęgnacji skóry trądzikowej. Łagodzi zaczerwienienia i podrażnienia, spowalnia procesy starzenia skóry, dbając o elastyczność włókien kolagenowych. Jest składnikiem kosmetyków przeciwzmarszczkowych. Portulakę wymienia się wśród roślin o działaniu przeciwwirusowym.

Roślina ma swoje miejsce również w kuchni - liście portulaki przyrządzane są jak szpinak, a łodyga jak szparagi. Może być dodatkiem do sałatek, surówek oraz past, ma kwaskowy, cierpki smak. Portulaka znajduje zastosowanie w kuchni greckiej. 

Portulaka pospolita wykorzystywana była w medycynie oraz kuchni od kilku tysięcy lat. Starożytni Egipcjanie stosowali ziele portulaki do leczenia stanów zapalnych układu moczowego oraz niestrawności, wierzono również w dobroczynnie działanie na wzrok oraz kości. Leczono nią czerwonkę, zmiany skórne i niedomogę wątroby.

Portulaka pospolita charakteryzuje się bogatym składem składników aktywnych takich jak: kwas asparaginowy, glutaminowy, ferulowy, kemferol, kwercetyna, apigenina, saponiny, glikozydy, substancje śluzowe, witamina A, C, witaminy z grupy B, żelazo, sód, potas, mangan, fosfor, wapń, magnez. Portulaka zawiera również wysoką zawartość kwasów omega-3.

Roślina charakteryzuje się działaniem antyoksydacyjnym i przeciwstarzeniowym. Działa powlekająco na błony śluzowe jamy ustnej, gardła oraz przewodu pokarmowego. Obniża poziom glukozy, działa tonizująco, przeciwwirusowo, wspomaga trawinie, oraz przyspieszania gojenie się ran. Ma działanie hipolipemiczne - obniża poziom cholesterolu. Dzięki wysokiej zawartości substancji odżywczych, witamin oraz minerałów portulaka jest znakomitym dodatkiem do zdrowej i zbilansowanej diety. 

Liście oraz łodyga portulaki, jako składnik kulinarny, mogą być spożywane na surowo, gotowane lub w formie przyprawy.

Portulaka przyjmowana w celach leczniczych najczęściej stosowana jest w formie naparu - 2 łyżeczki suszonego, zmielonego ziela należy zalać szklanką gorącej wody i pozostawić pod przykryciem na 15 minut. Po przecedzeniu napar spożywać 3 razy dziennie po 1 szklance.
Portulaka może być stosowana również w formie nalewki - ziele należy zalać 70% alkoholem w proporcjach 1:5 i pozostawić do maceracji na 2 tygodnie. Nalewkę stosować 3 razy dziennie w ilości 5 ml. 

Stosowanie portulaki jest przeciwwskazane u kobiet karmiących oraz ciężarnych. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby ze schorzeniami nerek, ze względu na wysoką zawartość szczawianów w roślinie.