Melisa — na nerwy, serce i trawienie

Lecznicze oraz miododajne właściwości melisy lekarskiej znane były już w I wieku n.e. Starożytna medycyna wykorzystywała roślinę do leczenia chorób kobiecych związanych z menstruacją, zaburzeń przewodu pokarmowego oraz przeciw bólom głowy.

Spis treści

Melisa lekarska – wygląd, pochodzenie, morfologia

Melisa lekarska (łac. Melissa officinalis L.) jest rośliną wieloletnią, miododajną i pochodzącą znad basenu Morza Śródziemnego. Pospolicie nazywana jest cytrynowym zielem, matecznikiem, pszczelnikiem oraz rojownikiem. Naturalnie występuje na terenie Europy, zachodniej oraz środkowej części Azji, a także Afryki Północnej. Ponadto uprawiana jest na całym świecie w celach hodowlanych. Melisa preferuje nasłonecznione oraz ciepłe stanowiska osłonięte od wiatru. Najlepiej rozwija się na żyznych i wilgotnych glebach bogatych w wapń.

Melisa charakteryzuje się zielonofioletową, czworokanciastą łodygą, wznoszącą się na 60 cm wysokości. Liście rośliny, osadzone na ogonkach, mają sercowaty kształt oraz okrągłe, ząbkowane brzegi. Osiągają długość do 5 cm. Zarówno ich górna, jak i dolna powierzchnia pokryta jest drobnymi włoskami. Drobne, białożółte kwiaty melisy zebrane są w kiście ułożone w nibyokółki. Okres kwitnienia rośliny przypada na początek wiosny. Surowiec zielarski stanowią liście oraz ziele (ulistnione szczyty pędów). Zbiory przeprowadza się w fazie tworzenia pączków kwiatowych, a następnie po ich wykształceniu – w sprzyjających warunkach można dokonać 3 zbiorów: w maju, czerwcu oraz sierpniu. Ziele należy uciąć 5-10 cm nad ziemią, a następnie poddać naturalnemu suszeniu lub suszeniu w suszarni.

Melisa lekarska – zastosowanie i wskazania

Melisa lekarska stosowana jest w zaburzeniach snu oraz nadmiernym napięciu nerwowym. Łagodzi problemy trawienne, bóle głowy, dolegliwości związane z menstruacją oraz menopauzą, a także zaburzenia rytmu serca. Ponadto roślina zalecana jest kobietom w trakcie laktacji z małą ilością pokarmu. W zastosowaniu zewnętrznym stanowi skład preparatów przeznaczonych do walki z opryszczką wargową, łagodzących ukąszenia owadów oraz przyspieszających gojenie się ran, owrzodzeń i oparzeń. Kosmetyki z melisą zalecane są w przypadku problemów z przetłuszczającymi się włosami, łupieżem oraz nadmierną potliwością. Kremy zawierające melisę polecane są dla skóry trądzikowej oraz dojrzałej.

Lecznicze oraz miododajne właściwości melisy lekarskiej znane były już w I wieku n.e. Starożytna medycyna wykorzystywała roślinę do leczenia chorób kobiecych związanych z menstruacją, zaburzeń przewodu pokarmowego oraz przeciw bólom głowy. Okłady z melisy stosowano przy ukąszeniach owadów, ranach kąsanych spowodowanych przez zwierzęta, trudno gojących się owrzodzeniach oraz oparzeniach. W średniowieczu melisa wspomagała w przypadku krwawień dziąseł, bólu zębów, ucha oraz zapalenia oskrzeli. Picie naparu z melisy miało poprawiać pamięć, a inhalacje z olejkiem zalecano na koszmary senne. Obecnie melisa lekarska wykorzystywana jest również do produkcji likierów oraz w przemyśle perfumeryjnym. Świeże liście rośliny znalazły zastosowanie w kuchni jako dodatek do sałatek oraz marynat.

Melisa lekarska – działanie, właściwości, skład

Surowiec zielarski pozyskiwany z melisy zawiera: garbniki, flawonoidy, olejek eteryczny, sole mineralne, geraniol, aldehydy monoterpenowe, triterpeny, kwas askorbowy, karotenoidy, związki żywicze, śluz, witaminę C oraz kwas rozmarynowy. Substancje aktywne stanowiące skład rośliny odpowiadają za jej wyciszające oraz uspokajające działanie. Melisa ułatwia zasypianie oraz walkę z depresją. Ta aktywność wynika z jej składników aktywnych, które hamują aktywność MAO-A (monoaminooksydazy) oraz zwiększają poziom dopaminy, noradrenaliny, adrenaliny i serotoniny w mózgu. Ponadto melisa charakteryzuje się aktywnością żółciopędną, przeciwbólową, antyoksydacyjną oraz rozkurczową. Zawarty w melisie geraniol obniża poziom trójglicerydów oraz VLDL („złego” cholesterolu). Roślina łagodzi dolegliwości związane z menstruacją oraz przekwitaniem, a także wspomaga produkcję pokarmu w czasie laktacji. Hamuje rozwój wirusów, bakterii i grzybów, wspomaga apetyt oraz poprawia trawienie. Przyspiesza gojenie ran i oparzeń, działa przeciwłupieżowo oraz łagodzi łojotok. Wykazano wpływ etanolowego ekstraktu z melisy na rozwój chorób nowotworowych – zapobiega genotoksyczności oraz posiada właściwości antymutagenne. Melisa wykorzystywana w aromaterapii działa relaksująco oraz łagodzi napięcia nerwowe.

Melisa lekarska – stosowanie i dawkowanie

Najczęściej stosowaną formą melisy w zaburzeniach snu oraz nastroju jest napar. 1-2 saszetki (1,5-3 g) suszu z rośliny należy zalać szklanką (200 ml) wrzącej wody, a następnie naparzać pod przykryciem przez 10-15 minut. Tak przygotowany napar należy spożywać 2-3 razy dziennie (po jednej filiżance). Może być on również stosowany w przypadku dolegliwości trawiennych, zaburzeń wydzielania żółci oraz dolegliwości bólowych. Popularne są również gotowe mieszanki ziół z melisą służące do przygotowania herbatki o podobnym działaniu. W celu łagodzenia niepokoju, nadmiernego napięcia nerwowego oraz stresu melisa może być przyjmowana w postaci tabletek, cukierków ziołowych, aerozoli, syropów oraz płynów doustnych. Może być stosowana również przez dzieci (zgodnie z zaleceniami zawartymi na opakowaniu). Nalewka oraz tonik z melisy zalecane są w przypadku zaburzeń pracy serca oraz problemów z bezsennością. Należy przyjmować 10 ml nalewki raz dziennie przed snem. Nalewkę można również dodawać do wody lub herbaty. Ekstrakt z melisy może być także dodawany do aromaterapii oraz kąpieli (w postaci soli do kąpieli) – ma on działanie relaksujące oraz łagodzące napięcia. W przemyśle kosmetycznym melisa wykorzystywana jest do produkcji szamponów przeciwłupieżowych oraz łagodzących przetłuszczanie włosów, odżywek pielęgnujących, kremów przeciwtrądzikowych oraz przeciwzmarszczkowych.

Melisa lekarska – interakcje z lekami i ziołami

Melisa lekarska zmienia działanie leków stosowanych podczas zabiegów chirurgicznych, dlatego nie powinna być stosowana 2 tygodnie przed i po planowanej operacji. W czasie przyjmowania preparatów z melisą nie należy stosować jednocześnie leków uspokajających oraz ziół o podobnym działaniu – melisa może w sposób nadmierny nasilać ich działanie.

Melisa lekarska – skutki uboczne, przedawkowanie

W przypadku spożycia nadmiernej ilości preparatów zawierających melisę może dojść do wystąpienia objawów niepożądanych, takich jak: nudności, wymioty, ból głowy, zawroty głowy, ból brzucha, świąd, zaczerwienienie skóry, wysypka.

Leki zawierające melisę lekarską

Suplementy i wyroby medyczne zawierające melisę lekarską

Kosmetyki zawierające melisę lekarską

Działanie

  • antyseptyczne
  • nasenne
  • pobudza laktację
  • przeciwbakteryjne
  • przeciwdepresyjne (antydepresyjne, tymoleptyczne)
  • przeciwgrzybicze
  • przeciwlękowe (anksjolityczne)
  • przeciwłupieżowe
  • przeciwpotne (łagodzi nadmierne pocenie, łagodzi hiperhydrozę)
  • uspokajające
  • miorelaksujące (zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych)
  • zwiększa łaknienie (apetyt)
  • żółciopędne
  • ułatwia trawienie

Postacie i formy

  • susz
  • napar
  • nalewka
  • krople
  • syrop
  • tabletka
  • kapsułka
  • maść
  • krem
  • płyn doustny
  • szampony i odżywki do włosów
  • żel na skórę
  • tabletki do ssania
  • spray
  • pastylki do ssania

Substancje aktywne

  • witamina C
  • flawonoidy
  • olejki eteryczne
  • żywice
  • garbniki
  • Sole mineralne
  • śluz
  • związki gorzkie

Surowiec

  • liść
  • ziele
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij