Drospirenon, Drospirenonum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniem do stosowania drospierenonu jest doustna antykoncepcja oraz  hormonalna terapia zastępcza (HTZ), gdzie jest jednym ze składników produktów złożonych.

Drospirenon jest składnikiem doustnych leków antykoncepcyjnych przepisywanych na receptę. Może występować jako składnik preparatów złożonych (działając synergicznie z innym składnikiem) lub jako jedyny składnik. Dawkę oraz skład leku dobiera lekarz specjalista w oparciu o obraz kliniczny pacjentki, zwykle jest to kilka miligramów na dobę.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na drospirenon, czynna choroba zakrzepowo-zatorowa, przebyta lub istniejąca choroba wątroby, której parametry czynnościowe nie są w normie, ciężka lub ostra niewydolność nerek, hormonozależne nowotwory złośliwe, krwawienie z dróg rodnych o nieznanej przyczynie.

Drospirenon wykazuje właściwość oszczędzania potasu, dlatego u kobiet z niewydolnością nerek lub stosujących leki oszczędzające potas jego poziom powinien być kontrolowany w pierwszym cyklu stosowania preparatu. Stosowanie drospirenonu powinno zostać przerwane w przypadku wystąpienia objawów żylnych lub zdarzeń zakrzepowo-zatorowych lub ich podejrzenia. Stosowanie drospirenonu zmniejsza stężenie estradiolu we krwi do poziomu obserwowanego we wczesnej fazie pęcherzykowej, co może mieć wpływ na mineralizację kości u osób młodych, jednak nie wiadomo, czy ma to wpływ na ryzyko złamań w późniejszym wieku. Metaanaliza badań epidemiologicznych wykazała nieznanie podwyższone ryzyko rozpoznania raka piersi u kobiet przyjmujących doustne środki hormonalne, jednak brakuje jednoznacznych dowodów na istnienie związku przyczynowego. Przypadki bólu w nadbrzuszu, powiększenia wątroby, żółtaczki powinny być konsultowane z lekarzem ze względu na możliwe zaburzenia czynności wątroby oraz rzadkie przypadki nowotworów wątroby. Ból w jamie brzusznej czy brak miesiączki powinny być również zgłoszone lekarzowi z uwagi na ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej. Pacjentki z cukrzycą powinny być starannie obserwowane w pierwszych miesiącach stosowania drospirenonu. Kobiety ze skłonnością do ostudy powinny unikać ekspozycji na intensywne promieniowanie słoneczne lub ultrafioletowe w czasie stosowania preparatu. W przypadku wystąpienia obniżenia nastroju i depresji zalecana jest konsultacja pacjentki z lekarzem.

Stosowanie jednoczesne z lekami przeciwgrzybiczymi jak na przykład ketokonazolem, flukonazolem, itrakonazolem czy worykonazolem, antybiotykami makrolidowymi jak na przykład klarytromycyną lub erytromycyną, lekami stosowanymi w kardiologii - werapamilem lub diltiazemem może doprowadzić do zwiększenia stężenia drospirenonu w osoczu. Substancje te bowiem silnie bądź umiarkowanie mogą hamować enzym cytochromu P450 - CYP3A4, który go metabolizuje. Jednoczesne stosowanie z substancjami używanymi do leczenia zakażenia wirusem HIV (rytonawir, nelfinawir, efawirenz,newirapina) lub zakażenia wirusem HCV (boceprewir, telaprewir) może skutkować nieprzewidzianą zmianą stężenia drospirenonu we krwi (zmniejszenie lub zwiększenie) co może mieć bezpośredni wpływ na skuteczność doustnej antykoncepcji hormonalnej. Należy brać pod uwagę zastosowanie dodatkowej, mechanicznej metody antykoncepcji u pacjentów leczonych przeciwwirusowo wyżej wymienionymi substancjami.

Połączenie z lekami, które mają wpływ na zwiększenie wydalania drospirenonu w związku z indukcją enzymatyczną, mogą mieć wpływ na zmniejszenie skuteczności antykoncepcyjnej. Leki, które znacznie zmniejszaja jego stężenie we krwi to na przykład leki przeciwpadaczkowe jak barbiturany, karbamazepina, oksykarbamazepina, fenytoina, antybiotyki jak ryfampicyna oraz przeciwwirusowe - rytonawir, newirapina efawirenz. Przypuszcza się, że przetwory dziurawca (hypericum perforatum) oraz topiramat czy gryzeofulwina mogą wywołać podobny efekt.

Przyjmowanie drospirenonu wraz z posiłkiem nie wpływa na jego wchłanianie, jednak sok grejpfrutowy może zwiększać stężenie drospirenonu w osoczu.

Nie przeprowadzono badań nad wpływem drospirenonu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn, jednak u kobiet stosujących hormonalne środki antykoncepcyjne nie zaobserwowano ich wpływu na zdolność koncentracji i sprawność fizyczną.

Stosowanie drospirenonu z substancjami indukującymi pracę enzymów  cytochromu P450 może doprowadzić do zwiększonego klirensu hormonów płciowych a przez to skutecznie obniżyć działanie antykoncepcyjne i wywołać krwawienie międzymiesiączkowe. Indukcję enzymatyczną obserwuje się już zwykle po kilku dniach jego przyjmowania, natomiast maksimum jest zauważalne po kilku tygodniach i może trwać nawet do czterech tygodni od zaprzestania przyjmowania drospirenonu. Kobiety, którym włączono do leczenia substancje mogące indukować pracę enzymów powinny stosować dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne w trakcie ich używania oraz przez kilka tygodni po zakończonej nimi kuracji.

Stosowanie drospirenonu jest przeciwwskazane w czasie ciąży. W przypadku stwierdzenia ciąży należy przerwać jego stosowanie. Nie stwierdzono zwiększonego ryzyka wad rozwojowych u dzieci kobiet, które stosowały drospirenon przed ciążą czy nieumyślnie stosowały go w czasie jej trwania.

Drospirenon w niewielkim stopniu przenika do mleka kobiecego. Dobowa ilość przyjęta przez dziecko jest mniejsza niż 1% dawki stosowanej przez matkę. Nie przewiduje się, by taka ilość mogła wywierać wpływ na zdrowie dziecka. Drospirenon może być stosowany przez kobiety karmiące piersią.

Objawami przedawkowania mogą być zaburzenia przewodu pokarmowego jak nudności, wymioty i/lub krwawienie z dróg rodnych. Drospirenon ma wpływ na gospodarkę mineralną człowieka (podobnie jak spironolakton) należy monitorować stężenie sodu i potasu we krwi. Nie ma specjalnego antidotum, przedawkowanie leczy się objawowo.

Drospirenon należy do progestagenów, jest pochodną spironolaktonu. Wykazuje on działanie antyandrogenne i w niewielkim stopniu przeciwmineralokortykosteroidowe. Nie ma za to aktywności estrogennej, glukokortykostroidowej ani przeciwglukokortykosteroidowej. Profil działania drospirenonu jest zbliżony do progesteronu. Jego działanie antykoncepcyjne polega na silnym oddziaływaniu przeciwgonadotropinowym (supresja hormonu luteizującego LH), powodującym hamowanie stymulacji pęcherzyków jajnikowych i owulacji. Drospirenon wpływa również na szyjkę macicy, zwiększając lepkość śluzu szyjkowego. Poprzez działanie progestagenne na endometrium przyczynia się do jego ścienienia.

Po podaniu doustnym drospirenon wchłania się szybko i prawie całkowicie. W przypadku pojedynczej dawki maksymalne stężenie we krwi (28 ng/ml) występuje po 3-4 godzinach. Przy regularnym stosowaniu maksymalne stężenie po 7 dniach sięga 40 ng/ml. Przyjmowanie drospirenonu wraz z posiłkiem nie wpływa na wchłanianie.

Drospirenon jest wiązany przez albuminy osocza w 95-97%, ale nie wiąże się z globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG), ani globuliną wiążącą kortykosteroidy (CBG).

Szybko ulega metabolizmowi.  Dwa główne metabolity w znajdowane w osoczu (kwasowa postać drospirenonu oraz 3-siarczan 4,5-dihydrodrospirenonu) powstają bez udziału cytochromu P450 i są nieaktywne farmakologicznie. Istnieją jednak też pewne szlaki oksydacyjne, którym podlega drospirenon, katalizowane przez enzym CYP3A4.

Drospirenon wydalany jest głównie w postaci metabolitów z kałem (większość) i moczem. Tylko śladowe ilości usuwane są w postaci niezmienionej.