Dekslanzoprazol, Dexlansoprazolum - Zastosowanie, działanie, opis

Dekslanzoprazol jest inhibitorem pompy protonowej (IPP). To najsilniej działająca grupa leków hamujących wydzielanie kwasu solnego. Podstawowym wskazaniem do stosowania dekslanzoprazolu jest choroba refluksowa żołądkowo – przełykowa. Lek jest stosowany zarówno w leczeniu nadżerkowego refluksowego zapalenia przełyku, jak i w leczeniu zgagi i zarzucania kwasu żołądkowego związanego z nienadżerkową postacią tej choroby. Szczególnie polecany pacjentom ze zgagą występującą w nocy.

Dekslanzoprazol stosuje się doustnie, popijając wodą. Lek może być przyjmowany niezależnie od posiłku. Pełny efekt działania uzyskuje się po kilku dniach stosowania, a także utrzymuje się średnio 2–3 dni od zaprzestania leczenia.

Dawka stosowana w leczeniu zależna od wieku, płci i jednostki chorobowej (leczenie nadżerkowego refluksowego zapalenia przełyku, leczenie podtrzymujące nadżerkowego refluksowego zapalenia przełyku, nienadżerkowa objawowa postać choroby refluksowej przełyku).

U pacjentów, u których jest konieczne długotrwałe zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku zaleca się dawkę dobową 30 mg przez okres 6 miesięcy. Dawka 60 mg dedykowana jest pacjentom z nadżerkowym, refluksowym zapaleniem przełyku, a o czasie stosowania decyduje lekarz prowadzący.

Dawki zwykle stosowane (dobowe): 30 mg – 60 mg.

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na dekslanzoprazol.

U pacjentów w podeszłym wieku nie należy stosować dawki dobowej większej niż 60 mg, chyba że istnieją istotne wskazania kliniczne.

Dekslanzoprazol maskuje objawy i opóźnia rozpoznanie złośliwego nowotworu żołądka. Przed zastosowaniem substancji czynnej należy wykluczyć to schorzenie u pacjentów.

Dekslanzoprazol może zwiększać ryzyko zakażenia przewodu pokarmowego takimi drobnoustrojami jak: Campylobacter, Clostridium difficile, Salmonella. 

U pacjentów leczonych dekslanzoprazolem przez co najmniej 3 miesiące odnotowano przypadki objawów ciężkiej hipomagnezemii (zmęczenie, drgawki, majaczenie, zawroty głowy, tężyczka, arytmie komorowe). Objawy ustępowały po uzupełnieniu niedoborów magnezu.

Długotrwałe leczenie dekslanzoprazolem upośledza wchłanianie witaminy B₁₂.

Stosowanie dekslanzoprazolu powyżej 1 roku może zwiększyć ryzyko złamania kości nadgarstka, kości biodrowej lub kręgosłupa. Pacjenci z ryzykiem występowania osteoporozy powinni przyjmować odpowiednie dawki witaminy D i wapnia, zgodnie z zaleceniami lekarza.

U części pacjentów występowała podostra postać skórna tocznia rumieniowatego. Jeśli pojawiają się zmiany skórne wraz z bólem stawów, należy skonsultować się z lekarzem. 

Ze względu na brak badań u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby, nie zaleca się stosowania substancji u tych chorych.

W badaniach dotyczących interakcji dekslanzoprazolu z innymi produktami leczniczymi wykazano, że w metabolizmie substancji czynnej biorą udział cytochromy CYP2C19 oraz CYP3A4. Z tego wynika, że nie należy łączyć dekslanzoprazolu z ryfampicyną (produkt leczniczy o działaniu indukującym CYP2C19 i CYP3A4). Ryfampicyna może zmniejszyć stężenie dekslanzoprazolu w osoczu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin))	antybiotyki - INNE

Fluwoksamina (inhibitor CYP2C19) nasila działanie dekslanzoprazolu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluwoksamina (Fluvoxamine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

Dekslanzoprazolu nie należy łączyć z inhibitorami proteazy wirusa HIV (atazanawir). Wchłanianie tej grupy leków zależy od kwaśnego pH w żołądku. Dochodzi do osłabienia działania atazanawiru.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Atazanawir (Atazanavir)	inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy

Dostępność biologiczna ketokonazolu zależy od pH soku żołądkowego. Należy unikać skojarzonego dawkowania tych leków z dekslanzoprazolem. Dochodzi do zmniejszenia stężania ketokonazolu do poziomu subterapeutycznego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ketokonazol (Ketoconazole)	przeciwgrzybicze pochodne imidazolu

Dostępność biologiczna itrakonazolu zależy od pH soku żołądkowego. Należy unikać skojarzonego dawkowania tych leków z dekslanzoprazolem. Dochodzi do zmniejszenia stężania itrakonazolu do poziomu subterapeutycznego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Itrakonazol (Itraconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Dostępność biologiczna erlotynibu zależy od pH soku żołądkowego. Należy unikać skojarzonego dawkowania tych leków z dekslanzoprazolem. Dochodzi do zmniejszenia stężania erlotynibu do poziomu subterapeutycznego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Erlotynib (Erlotinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie digoksyny z dekslanzoprazolem może powodować zwiększenie stężenia digoksyny w osoczu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Digoksyna (Digoxin)	glikozydy nasercowe

Jednoczesne przyjmowanie w dużych dawkach metotreksatu i inhibitorów pompy protonowej może powodować długotrwałe zwiększenie stężenia i toksyczności metotreksatu w surowicy.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Metotreksat (Methotrexate)	antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)

Sukralfat jest produktem zobojętniającym kwas solny w żołądku. Może zmniejszać dostępność biologiczną dekslanzoprazolu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Sukralfat (Sucralfate)	selektywne leki osłaniające stosowane w chorobie wrzodowej

Dekslanzoprazolu nie należy łączyć z takrolimusem. Inhibitor pompy protonowej może zwiększyć stężenie takrolimusu w osoczu, szczególnie u biorców przeszczepu ze średnim i wolnym metabolizmem CYP2C19.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Takrolimus (Tacrolimus)	inhibitory kalcyneuryny

Dekslanzoprazol może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn tj. zawroty głowy, zaburzenia widzenia i senność. Zaleca się zachowanie ostrożności podczas terapii dekslanzoprazolem.

Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może zmniejszyć stężenie dekslanzoprazolu w osoczu.

Dekslanzoprazol zmniejsza kwasowość w żołądku, co prowadzi do zwiększenia stężenia chromatograniny A (CgA). Zaleca się odstawienie leku na 2 tygodnie przed pomiarem stężenia CgA. Zwiększenie stężenia CgA zakłóca badania labolatoryjne wykrywające obecność guzów neuroendokrynnych.

Dekslanzoprazol należy do kategorii B leków stosowanych w ciąży. Oznacza to, że badania na zwierzętach nie wykazały bezpośredniego lub pośredniego wpływu dekslanzoprazolu na ciąże. Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania leku przez kobiety w ciąży, zaleca się zachowanie ostrożności i konsultację z lekarzem. 

W badaniach na zwierzętach wykazano, że dekslanzoprazol przenika do mleka. Nie ma danych na temat przenikania substancji do mleka kobiecego. Nie zaleca się stosowania dekslanzoprazolu w okresie laktacji.  

Nie ma doniesień o przypadkach przedawkowania dekslanzoprazolu. Odnotowano jedynie poważne działanie niepożądane – w postaci nadciśnienia tętniczego – po zastosowaniu substancji czynnej w dawce 60 mg dwa razy na dobę. Wśród objawów niepożądanych można wyróżnić również:

• uderzenia gorąca;
• skłonność do siniaków;
• ból jamy ustnej i gardła;
• spadek masy ciała.

Dekslanzoprazol jest inhibitorem pomy protonowej. Hamuje ATPazę zależną od jonu potasu i wodorowego w komórkach okładzinowych żołądka. W związku z tym hamuje ostatnią fazę wytwarzania kwasu solnego w żołądku.

Dekslanzoprazol wchłania się w postaci nieczynnej, pobierany jest przez komórki okładzinowe żołądka i gromadzi się w kanalikach wyprowadzających kwas solny, gdzie zostaje uczynniony. Następnie wiąże się z grupami SH reszt cysteiny wchodzących w skład enzymu ATPazy odpowiedzialnej za wytwarzanie kwasu solnego, co prowadzi do jej unieczynnienia. Wiązanie enzymu jest nieodwracalne. Przeminięcie działania dekslanzoprazolu następuje dopiero, gdy zostaną zsyntetyzowane nowe cząsteczki enzymu.

Średnie wartości stężenia maksymalnego dekslanzoprazolu i jego biodostępność w organizmie wzrastają proporcjonalnie do przyjętej dawki (30 mg lub 60 mg). Maksymalne stężenie w osoczu występuje w ciągu od 4 do 6 godzin. 

Dekslanzoprazol wiąże się z białkami osocza od 96,1% do 98,8%. Pozorna objętość dystrybucji (definiowanej jako hipotetyczna objętość, w której po homogennym rozmieszczeniu dawki dożylnej lek miałby takie samo stężenie, jak we krwi) u pacjentów z objawową postacią choroby refluksowej przełyku wyniosła 40,3 l. 

Dekslanzoprazol metabolizowany jest w wątrobie, częściowo przez enzymy z rodziny cytochromu P450. Proces odbywa się na drodze utleniania i redukcji, a następnie sprzęgania z glukuronianem, glutationem i siarczanem do nieczynnych metabolitów. Dekslanzoprazol jest głównym substratem krążącym w osoczu. Jednakże istnieje grupa pacjentów z tak zwanym średnim i intensywnym metabolizmem enzymu wątrobowego CYP2C19. U tych osób głównym metabolitem w osoczu jest 5–hydroksy–dekslanzoprazol i jego glukuronian. Z kolei u pacjentów ze słabym metabolizmem CYP2C19 głównym metabolitem w osoczu jest metabolit sulfonowy.     

Dekslanzoprazol nie jest wydalany z moczem w niezmienionej postaci. Z moczem (około 50,7%) i kałem (około 47,6%) wydalane są jego metabolity.