Wodorowęglan sodu, Natrii hydrogenocarbonas - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o wodorowęglanie sodu

Rok wprowadzenia na rynek
1963
Substancje aktywne
wodorowęglan sodu
Działanie wodorowęglanu sodu
odtruwające (antidotum), przeciwzapalne, wspomaga leczenie nadkwasoty żołądka, zmniejsza hiperkalcemię
Postacie wodorowęglanu sodu
proszek, roztwór do wstrzykiwań, tabletki do rozgryzania lub do żucia, zawiesina doustna
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ krwiotwórczy i krew, układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Dermatologia i wenerologia, Gastroenterologia, Medycyna ratunkowa
Rys historyczny wodorowęglanu sodu

Wodorowęglan sodu został zatwierdzony do użytku medycznego przez Swissmedic w Szwajcarii dnia 8 marca 1963 roku. Z kolei Food and Drug Administration (FDA) wyraziło zgodę na wprowadzenie substancji czynnej na rynek farmaceutyczny dnia 28 października 1981 roku.

Wzór sumaryczny wodorowęglanu sodu

NaHCO3

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające wodorowęglan sodu

Wskazania do stosowania wodorowęglanu sodu

Wodorowęglan sodu jest stosowany w medycynie, w kilku wskazaniach terapeutycznych. Substancję czynną stosuje się między innymi w celu leczenia kwasicy metabolicznej. Osoby znajdujące się w grupie ryzyka wystąpienia tego objawu to chorzy z zastoinową niewydolnością krążenia, ciężkimi schorzeniami nerek, mający chorobę alkoholową lub będący odwodnieni, a także stosujący inhibitory anhydrazy węglanowej. Ponadto substancja czynna podawana jest pacjentom, u których doszło na przykład do zatrucia barbituranami, salicylanami albo w nerczycy sulfonamidowej. Przyjęcie wodorowęglanu sodu ma na celu szybką alkalizację moczu pacjenta.

Wodorowęglan sodu jest także stosowany w leczeniu objawów (niestrawność, zgaga, odbijanie), spowodowanych refluksem żołądkowo–przełykowym lub refluksowym zapaleniem przełyku.

W recepturze aptecznej substancja czynna jest wykorzystywana w celu sporządzenia leków o działaniu łagodzącym i przeciwzapalnym, w leczeniu zmian skórnych i trądziku, a także do przygotowania preparatów do płukania jamy ustnej (roztwory wodne od 1% do 4%).

Dawkowanie wodorowęglanu sodu

Wodorowęglan sodu stosuje się w formie iniekcji, doustnie oraz zewnętrznie na skórę i błony śluzowe.

Dawka stosowana w leczeniu zależy od jednostki chorobowej, masy ciała, wieku, chorób towarzyszących (niewydolność nerek).

Podanie w formie iniekcji dożylnej

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: indywidualnie obliczane na podstawie stanu równowagi kwasowo–zasadowej i masy ciała chorego.

Podanie w formie doustnej

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 2 g do 5 g (w zależności od postaci leku).

Podanie zewnętrzne na skórę i błony śluzowe

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: kilka razy na dobę przemywać miejsce zmienione chorobowo lub płukać błony śluzowe.

Przeciwskazania do stosowania wodorowęglanu sodu

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na wodorowęglan sodu, alkaloza (oddechowa, metaboliczna, indukowana przez leki moczopędne) oraz silne wymioty, które mogą powodować nadmierną utratę chlorków z organizmu. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również hipokalcemię, hipowentylację oraz hipernatremię, a także stany kiedy nie powinno się podawać sodu pacjentowi (choroba nadciśnieniowa, obrzęki, niewydolność nerek, rzucawka, zastoinowa niewydolność krążenia).

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania wodorowęglanu sodu

Wodorowęglan sodu należy stosować ostrożnie u pacjentów z niewydolnością nerek (w tym ze skąpomoczem lub bezmoczem), w stanach charakteryzujących się zatrzymaniem sodu i obrzękami oraz u chorych z zastoinową niewydolnością krążenia.

Należy poinformować pacjenta, że wodorowęglan sodu podany dożylnie, może wywoływać hipokalcemię i hipokaliemię. Przed zastosowaniem substancji czynnej zaleca się wyrównanie niedoboru elektrolitów.

Wodorowęglan sodu podawany dożylnie, jeśli jest podany pozanaczyniowo, może powodować martwicę tkanek.

Jeśli istnieje takie wskazanie, u dzieci należy podawać wodorowęglan sodu w formie infuzji dożylnej.

Wodorowęglan sodu stosowany doustnie, powinien wykazać efekt terapeutyczny najpóźniej po 7 dniach przyjmowania. Jeśli pacjent nadal zgłasza objawy, powinien ponownie skonsultować się z lekarzem.

Interakcje wodorowęglanu sodu z innymi substancjami czynnymi

Jednoczesne przyjmowanie substancji może prowadzić do wystąpienia u pacjentów alkalozy hipochloremicznej.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Furosemid (Furosemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Jednoczesne przyjmowanie substancji może prowadzić do wystąpienia u pacjentów alkalozy hipochloremicznej.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Alkalizacja moczu wywołana przyjmowaniem wodorowęglanu sodu, może spowodować wzrost klirensu nerkowego tetracyklin (zwłaszcza doksycykliny).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Doksycyklina (Doxycycline) antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny
Alkalizacja moczu wywołana przyjmowaniem wodorowęglanu sodu, może spowodować wydłużenie okresu półtrwania efedryny i pseudoefedryny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Efedryna (Ephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Jednoczesne przyjmowanie substancji czynny w formie doustnej może osłabiać działanie takrolimusu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny

Wpływ wodorowęglanu sodu na prowadzenie pojazdów

Wodorowęglan sodu nie powoduje objawów wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Inne rodzaje interakcji

Wodorowęglan sodu przyjmowany jednocześnie z potasem, może powodować zmniejszenie stężenia potasu we krwi.

Wpływ wodorowęglanu sodu na ciążę

W badaniach klinicznych, dotyczących wpływu substancji czynnej na ciążę podczas stosowania doustnych preparatów złożonych zawierających wodorowęglan sodu, nie stwierdzono, aby związek miał negatywny wpływ na ciążę. Jeśli kobieta w ciąży ma wskazania do stosowania tej formy leku, może ją przyjmować. W przypadku innych postaci nie ustalono, czy istnieje takie bezpieczeństwo.

Wpływ wodorowęglanu sodu na laktację

Wodorowęglan sodu stosowany w formie iniekcji dożylnej nie jest zalecany w okresie laktacji. Z kolei podawany doustnie (w niektórych postaciach leków) posiada badania kliniczne potwierdzające, że substancja czynna może być stosowana przez matkę, która karmi dziecko piersią.

Wpływ wodorowęglanu sodu na płodność

W badaniach klinicznych, dotyczących płodności podczas stosowania doustnych preparatów złożonych zawierających wodorowęglan sodu, nie stwierdzono, aby substancja czynna miała negatywny wpływ na płodność. W przypadku innych postaci nie przeprowadzono takich badaniach.

Skutki uboczne

reakcje anafilaktyczne
reakcje nadwrażliwości
zaburzenia oddychania

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie dożylne: hipokaliemia, alkaloza metaboliczna, tężyczka, martwica tkanek, owrzodzenia, obrzęki, hipernatremia, hiperosmolarność, odczyn w miejscu podania.

Objawy przedawkowania wodorowęglanu sodu

W zależności od przyjętej dawki i postaci leku może wystąpić alkaloza metaboliczna lub wzdęcia brzucha.

Mechanizm działania wodorowęglanu sodu

Mechanizm działania wodorowęglanu sodu polega na tym, że po podaniu substancji czynnej dochodzi w organizmie do zwiększenia stężenia wodorowęglanów w osoczu. Ponadto związek buforuje nadmierne stężenie jonów wodorowych i podnosi pH krwi. Substancja czynna odwraca dzięki temu kliniczne objawy kwasicy. Wodorowęglan sodu działa także alkalizująco na mocz, zwiększając wydalanie z moczem wolnych jonów wodorowęglanowych. Podnosi dzięki temu skutecznie pH moczu. Utrzymanie moczu o odczynie zasadowym pozwala na rozpuszczenie kamieni kwasu moczowego. Wodorowęglan sodu działa także jako środek zobojętniający kwas żołądkowy. Nie ma jednak bezpośredniego wpływu na jego produkcję. Efektem tego działania jest podwyższenie pH treści żołądkowej i złagodzenie objawów nadkwasoty.

Metabolizm wodorowęglanu sodu

Metabolizm wodorowęglanu sodu wpisany jest w proces utrzymania przez organizm człowieka równowagi kwasowo–zasadowej przy udziale nerek. Wodorowęglany w nerkach są rozkładane do dwutlenku węgla. Dwutlenek węgla z kolei ulega dyfuzji do krwi. Wewnątrz komórek kanalika jony wodorowęglanowe i wodorowe są odtwarzane w wyniku działania dehydratazy węglanowej. Jony wodorowęglanowe przemieszczają się do przestrzeni pozakomórkowej. Jony wodorowe ulegają natomiast wymianie na jony sodowe.

Wydalanie wodorowęglanu sodu

Wodorowęglan sodu podany w nadmiernych ilościach, szybko ulega wydaleniu przez nerki (od 3 godzin do 4 godzin). Substancja czynna powoduje alkalizację moczu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.