Powikłania przeziębień

Nawet zwykłe przeziębienie może skończyć się powikłaniami, bo każda infekcja wirusowa obniża ogólną odporność organizmu. Upośledza zdolności miejscowego zwalczania drobnoustrojów przez błonę śluzową dróg oddechowych. Badania pokazują, że u jednej trzeciej przeziębionych dorosłych czynnikiem etiologicznym są rhinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy paragrypy oraz tzw. wirusy RS.

Jak działają wirusy?

Po podrażnieniu błony śluzowej przez wirusa początkowo występuje rozszerzenie i wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych, później zaś obrzęk błony śluzowej i zwiększenie wydzielania gruczołów, kichania, wodnistego wycieku z nosa, wrażenia zatkania nosa, podrażnienia spojówek, bólu głowy, ból gardła i stanów podgorączkowych (do 38 stopni Celsjusza). Organizm jest wtedy osłabiony i bardzo łatwo o powikłania. U chorych na astmę oskrzelową lub przewlekłe zapalenie oskrzeli zakażenie wirusowe górnych dróg oddechowych może wyzwolić zaostrzenie choroby. Przeziębienia nie należy mylić z grypą, która jest dość ciężką chorobą całego organizmu, a nie tylko górnych dróg oddechowych. Nie wolno także mylić powikłań.

Zapalenie płuc bywa powikłaniem grypy, ale zdarza się także po przeziębieniach. Najczęstszymi jednak powikłaniami są: zapalenie zatok przynosowych i zapalenie ucha środkowego, zapalenie gardła, krtani i oskrzeli.

Zapalenie zatok

U zdrowych ludzi zatoki przynosowe kolonizują różne szczepy bakterii np. Streptococcus pneumoniae, czy Haemophilus influenzae. Jeśli uszkodzeniu lub zamknięciu ulega droga odpływu wydzieliny z zatok, a może to się stać nawet w najprostszym nieżycie górnych dróg oddechowych, dochodzi do nadmiernego rozwoju fizjologicznej i patologicznej flory bakteryjnej. Jej rozrost powoduje rozwój ostrych objawów spowodowanych uciskiem na otaczające tkanki. Do najczęstszych dolegliwości należą bóle głowy, twarzy, ropna wydzielina z nosa i złe samopoczucie ogólne.

W leczeniu zapalenia zatok ważne jest upłynnienie zalegającej wydzieliny. Trzeba więc przyjmować leki rozrzedzające wydzielinę, stosować krople do nosa, aerozole, płukanki, saunę, gorące kąpiele i kompresy.

Zapalenie ucha środkowego

To najczęstsze powikłanie przeziębienia u dzieci poniżej 6 lat, szczególnie uczęszczających do przedszkola lub żłobka. Bardziej podatne są dzieci z rozpoznaniem alergii i przerostem migdałka podniebiennego (trzeci migdał). Przyczyną tego stanu jest zakażenie górnych dróg oddechowych wnikające z nosogardła poprzez trąbkę słuchową i jej zaburzona czynność wentylacyjna. Zapalenie ucha środkowego, wywołuje paciorkowiec Streptococcus pneumonice, pałeczka Hamophilus influenzae albo Branhamella catarrhalis.

Klasyczne objawy zapalenia ucha środkowego to nasilony ból ucha, uczucie pełności i rozpierania wewnątrz ucha, a także bóle głowy, gorączka i ogólne rozbicie. U małych dzieci zapaleniu ucha często towarzyszy ból brzucha lub nieżyt żołądkowo-jelitowy o łagodnym przebiegu. Leczenie zapalenia ucha, polega na doborze odpowiedniego antybiotyku. W ciągu 48-72 godzin od rozpoczęcia leczenia objawy powinny ustąpić bez śladu. Brak poprawy po leczeniu, pojawienie się płynu wysiękowego w jamie bębenkowej jest wskazaniem do wizyty u laryngologa. Konieczne może okazać się wykonanie paracentezy, czyli nacięcie błony bębenkowej w celu uwolnienia płynu wysiękowego.

Zapalenie krtani

Objawy i przebieg różnią się u dzieci i dorosłych. Zapalenia krtani występuje zwykle w okresie jesienno-wiosennym.

• Dorośli: Najbardziej powszechne zapalenie krtani, czyli nieżytowe zapalenie krtani, zdarza się po wypiciu zimnych napojów (także w lecie) oraz po nadmiernej eksploatacji głosu. Objawom infekcji wirusowej towarzyszą suchy kaszel, chrypka, drapanie i pieczenie w gardle. Zapalenie krtani przebiegające z zajęciem błony śluzowej tchawicy również spotyka się częściej u dorosłych. Błona śluzowa krtani i tchawicy ulega infekcji wirusowej, a głównym objawem zakażenia jest wzmożone wydzielanie śluzu oraz zaleganie gęstej wydzieliny w tchawicy. Leczenie polega na stosowaniu leków rozrzedzających wydzielinę. Powrotowi do zdrowia sprzyja picie dużej ilości płynów i odpowiednia wilgotność pomieszczeń, szczególnie kiedy włączone jest ogrzewanie. Objawy mijają najczęściej szybko i bez śladu, ale czasami potrzebne jest leczenie szpitalne, najczęściej wtedy kiedy pacjent skarży się na wzmożoną duszność.
• Dzieci: Odmienność przebiegu zapalenia krtani u dzieci wynika z innej budowy krtani u małego dziecka. Luźna tkanka łączna krtani małego dziecka jest bardzo podatna na obrzęki i stany skurczowe. Dlatego u dzieci prawie zawsze występuje nagła i silna duszność. Zapalenie nagłośni wywołane jest najczęściej przez bakterie, a tzw. podgłośniowe zapalenie krtani - przez wirusy. Są to typowe stany zapalne krtani u dzieci pomiędzy 1. a 7. rokiem życia.

Zapalenie oskrzeli

Utrudnieniem w diagnozie jest to, że zapalenie oskrzeli nie daje zmian w badaniu radiologicznym klatki piersiowej. Rozpoznanie opiera się tylko na podstawie przebiegu choroby oraz osłuchiwania płuc. Najłatwiej rozpoznać je po kaszlu, najpierw suchym i męczącym, a następnie mokrym, z wykrztuszaniem wydzieliny. Przy zwężonej w wyniku obrzęku śluzówki nadmierna ilość śluzu może wywołać duszność. Po infekcjach wirusowych, nawet tych bez dodatkowego skurczu oskrzeli, kaszel związany z nadmierną wrażliwością oskrzeli może trwać do kilku tygodni. Zwykle jednak choroba ma przebieg łagodny. Za terapię wystarcza kilka dni w ciepłym łóżku. Przy nadkażeniach bakteryjnych trzeba sięgnąć po antybiotyk. Nadkażenie łatwo poznać po obecności żółtej lub zielonkawej plwociny. Całość kuracji uzupełniają leki wykrztuśne. Pamiętamy jednak, że dla pacjentów osłabionych i z przewlekłymi chorobami układu oddechowego oraz krążenia, zapalenie oskrzeli może groźne i prowadzić wprost do zapalenia płuc.

Zapalenie gardła

Nieleczone przeziębienie może prowadzić do zapalenia gardła, a to z kolei do anginy. Występuje w przebiegu większości zakażeń górnych dróg oddechowych. Zalicza się je do objawów, ale także powikłań przeziębienia. Niebezpieczne może być jesienią i zimą, kiedy zachorowaniom sprzyja wysuszenie błony śluzowej w związku z oddychaniem zbyt ciepłym i niedostatecznie nawilżonym powietrzem. Zapalenie gardła można leczyć płukankami z soli, czy olejków eterycznych albo preparatami do ssania. Bakterią odpowiedzialną za powstanie anginy (stan zapalny gardła i migdałków podniebiennych) jest paciorkowiec Streptococcus pyogenes. Typowymi objawami anginy są wysoka gorączka, nasilony ból gardła często promieniujący do ucha, zaczerwienienie gardła z obecnością ropnych czopów na migdałkach podniebiennych, powiększenie węzłów chłonnych na szyi. Leczenie nie obędzie się bez antybiotyku.